بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟

در نظر داشته باشید که در بازاری همچون بورس شما باید از تمام دانش، تجهیزات و تحلیل‌ها استفاده کنید. یعنی یک سهام را با ابزار مختلف و از جوانب متفاوت بسنجید.

بازده چیست؟

سود یا پاداش حاصل از هر نوع سرمایه‌گذاری، بازده نامیده می‌شود. این مفهوم نیز همانند ریسک برحسب درصد بیان شده و کیفیت آن، معمولاً بر مبنای دوره زمانی حصول، عملکرد سایر دارایی‌ها در مدت مشابه و شاخص‌های پولی، ارزیابی می‌گردد. بازدهی سرمایه‌گذاران بازار سهام، از دو طریق افزایش قیمت سهم و سود نقدی سالانه، حاصل می‌شود. به منظور تعیین درصد بازدهی بهینه، معیار مشخصی وجود ندارد زیرا، همانگونه که در بالا اشاره شد؛ محاسبه بازدهی مطلوب می‌تواند تابعی از افق سرمایه‌گذاری، ماهیت دارایی، ریسک، هزینه‌های معاملاتی، نرخ بهره، درصد تورم و… باشد.

به عبارت دیگر، نحوه ارزیابی بازدهی اوراق دارای درآمد ثابت با سهام موجود در بورس که سود مقرر شده‌ای برای آن‌ها وجود ندارد؛ کاملاً متفاوت است.

برای مثال اگر نرخ تورم کشور را ۲۰ درصد فرض کنیم، کسانی که در اوراق مشارکت با سود ۲۵ درصد سرمایه‌گذاری کنند؛ علاوه بر حفظ ارزش پول خود در مقابل تورم، ۵ درصد نیز بازده واقعی داشته‌اند. اما زمانی که کارشناسان مالی به ارزیابی عملکرد بازار سرمایه می‌پردازند، علاوه بر موارد فوق، معمولاً تمرکز اصلی آن‌ها بر مقایسه عملکرد بورس، با سایر بازارهای سرمایه‌گذاری نظیر ارز و طلا در مدت مشابه می‌باشد.

بازده در طرف مقابل ریسک بوده و به گونه‌ای، نتیجه تقبل ریسک است. در واقع سرمایه گذاران به منظور دست‌یابی به بازدهی معقول حاضر می‌شوند تا درصد ریسک احتمالی مشخصی را تحمل کنند. واژه بازده، الزاماً به کسب سود تعبیر نمی‌شود و این موضوع به اشتباه در ذهن برخی سرمایه گذاران نقش بسته است. مثبت یا منفی بودن بازدهی، طبیعت سرمایه‌گذاری است و سود و زیان هر دو، پاداش معاملاتی ما محسوب می‌شوند. در یک کلام می‌توان گفت، کسب بازدهی انگیزه تمام افراد از ورود به دنیای سرمایه‌گذاری است.

انواع بازده در بازار سهام

در معاملات سهام و بازار مالی، بازده به دو دسته کلی مورد انتظار و واقعی تقسیم می‌شود.

بازده مورد انتظار؛ پیش از ورود به معامله تعیین شده و بیانگر انتظارات سوددهی، از موقعیت معاملاتی مذکور است. به منظور تعیین بازده مورد انتظار خود از هر موقعیت معاملاتی سهام، باید به متدهای تحلیلی مختلف مسلط باشیم. برحسب تحلیل شرایط بنیادی و گزارشات مالی منتشره از سوی شرکت‌ها، در مورد سود تقسیمی پایان سال، سناریوهایی در نظر می‌گیریم. سپس وضعیت نموداری سهم را بر اساس اصول و روش‌های تکنیکالی بررسی نموده و اهداف قیمتی آینده آن، مشخص خواهند شد. در نهایت بازدهی تقریبی مورد انتظار با توجه به ریسک و حجم معامله، از مجموع پتانسیل سوددهی آتی سهم محاسبه می‌شود.

بازده واقعی؛ پس از خروج و بر اساس سود قطعی کسب شده از موقعیت معاملاتی، قابل محاسبه می‌باشد. به بیان ساده، مجموع اختلاف قیمت خرید و فروش سهم، سود نقدی و بعضاً درآمد حاصل از حق تقدم‌های سهام، نشان دهنده بازده واقعی شما است. تفاوت بازده واقعی و مورد انتظار، بیانگر سطح کیفی سرمایه‌گذاری طی دوره مذکور است.

بسیاری از کارشناسان سرمایه‌گذاری توصیه می‌کنند که حین انجام محاسبات تعیین بازده مورد انتظار، رویکرد محافظه کارانه‌ای داشته باشید. زیرا موجب می‌شود که با داشتن دیدگاهی واقع بینانه، درصد خطا کاهش یافته و از شناسایی سودهای موهومی جلوگیری شود.

نحوه تعیین بازده یک موقعیت معاملاتی

همان‌گونه که توضیح داده شد؛ برای محاسبه بازده واقعی باید پس از فروش سهام، مجموع سود حاصل شده از این موقعیت معاملاتی را محاسبه نمایید؛ تا درصد بازده نسبت به سرمایه کل مشخص شود. در همین راستا و به منظور درک عمیق مطلب، توجه شما را به یک معامله فرضی جلب می‌کنیم:

سرمایه گذار الف با دارایی ۵۰ میلیون تومانی خود، در بازار سهام تهران مشغول فعالیت است. وی در ابتدای سال تصمیم می‌گیرد؛ با افق سرمایه‌گذاری یکساله، روی سهام شرکت بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ ایران خودرو سرمایه‌گذاری نماید. طبق تحلیل نموداری، پیش بینی می‌شود این سهم تا پایان سال، حداقل یک رشد قیمت ۲۰ درصدی را تجربه کند. همچنین نتایج تحلیل بنیادی نشان دهنده این است که شرکت وضعیت سوددهی فوق العاده‌ای داشته و بر اساس سیاست‌های مدیریتی فعلی، تقسیم سود نقدی ۲۰۰ تومانی به ازای هر سهم در پایان سال مالی، بسیار محتمل است.

حداکثر ریسک قابل تحمل برای این سرمایه گذار در موقعیت معاملاتی مذکور، ۱۵ درصد نسبت به کل سرمایه می‌باشد. اگر نقطه ورود مد نظر، در ناحیه قیمتی ۱۰۰۰ تومانی بوده و طبق استراتژی معاملاتی در صورت افت قیمت تا محدوده ۸۰۰ تومان، سرمایه گذار با پذیرش زیان از معامله خارج شود؛ با انجام محاسبات مربوط به تعیین حجم بر اساس مدیریت سرمایه مشخص می‌شود که این شخص مجاز است حداکثر ۳۷۵۰۰ سهم از این شرکت را خریداری کند.

۵۰/۰۰۰/۰۰۰ × ۱۵% = ۷/۵۰۰/۰۰۰

۱۰۰۰ – ۸۰۰ = ۲۰۰

۷/۵۰۰/۰۰۰ ÷ ۲۰۰ = ۳۷۵۰۰

تفاوت بازده واقعی و مورد انتظار

طبق تحلیل‌ فوق و با توجه به مقادیر سود مورد انتظار ناشی از رشد قیمت و تقسیم سود نقدی سهام، مجموع بازدهی احتمالی این موقعیت معاملاتی بر اساس حجم حدوداً ۳۰ درصد می‌باشد، که نشان دهنده شرایط ایده‌آل معامله مذکور از لحاظ قوانین مدیریت سرمایه است.

۲۰۰ (سود نقدی احتمالی سهم) + ۲۰۰ (مقدار افزایش قیمت احتمالی سهم) = ۴۰۰ (مجموع بازده مورد انتظار به ازای هر سهم)

۳۷۵۰۰ × ۴۰۰ = ۱۵/۰۰۰/۰۰۰

اما پس از گذشت یک‌ سال، قیمت سهم به ۱۱۰۰ تومان می‌رسد (افزایش قیمت ۱۰ درصدی). از طرف دیگر، گزارشات مالی شرکت در سامانه کدال نیز بیان‌گر این است، که سود نقدی شرکت ایران خودرو در پایان سال مالی مذکور، صرفاً ۵۰ تومان است! پس از انجام محاسبات سود و زیان مشخص می‌شود؛ این سرمایه‌گذار مجموعاً در این معامله، ۱۱.۱درصد بازدهی کسب کرده است.

۱۰۰ (سود نقدی سهم) + ۵۰ (مقدار افزایش قیمت سهم) = ۱۵۰ (مجموع بازده واقعی به ازای هر سهم)

۳۷۵۰۰ × ۱۵۰ = ۵/۶۲۵/۰۰۰

با توجه به اختلاف قابل ملاحظه بازده واقعی و مورد انتظار (حدوداً یک سوم)، افق زمانی و مقدار ریسک معامله، به این نتیجه می‌رسیم؛ که مثال فوق موقعیت معاملاتی چندان پرسودی نبوده است! اما در این قسمت ذکر دو مورد ضروری است.

همان‌طور که خودتان می‌دانید، خرید و فروش سهام در بازار بورس شامل کارمزد ۱.۵ درصدی می‌باشد، که جهت سهولت محاسبات، از در نظر گرفتن آن چشم پوشی کردیم. نکته بعدی این است، که معمولاً فرآیند پرداخت سود نقدی سهام شرکت‌ها، به سرعت و عیناً در پایان سال انجام نمی‌شود و مسلماً طولانی‌تر شدن دوره پرداخت، تأثیر منفی بر بازدهی معاملات دارد. در نتیجه اگر موارد مذکور را نیز در نظر بگیریم؛ سرمایه گذار «الف» بازدهی واقعی کمتری خواهد داشت. چنین نتایج معاملاتی، می‌تواند ناشی از پیش بینی‌های بسیار خوشبینانه، ضعف روش تحلیل یا استراتژی معاملاتی، ریسک‌های سیستماتیک و… باشد. بسیاری از این عوامل، به مرور زمان و پس از کسب تجربه سرمایه‌گذاری در بازار، قابل اصلاح و اجتناب خواهند بود. در واقع کسب بازدهی مناسب تا حد زیادی، نتیجه مهارت شما در معامله‌گری است، زیرا توانسته‌اید موقعیت‌های معاملاتی خود را در تمام مراحل، از لحظه ورود تا خروج به گونه‌ای مدیریت کنید، که بهترین نتیجه ممکن حاصل شود.

تا اینجا سعی شد، مفاهیم ریسک و بازده در بازار سهام و جزئیات مربوط به آن‌ها شرح داده شوند. در مطالب آتی، رابطه ریسک و بازده و نسبت‌های کاربردی در مدیریت سرمایه را توضیح خواهیم داد.

فرمول محاسبه بازده سهام، محاسبه بازده سرمایه گذاری در بورس

فرمول محاسبه بازده سهام می‌تواند در استراتژی هر سرمایه گذاری تأثیر بگذارد. همه ما مقداری پول به عنوان سرمایه کنار گذاشته‌ایم. کم و زیادش مهم نیست، مهم این است که بتوانیم بازده خوبی به دست بیاوریم یعنی در مدت مشخصی مقدار قابل توجهی سود به دست آورده و از این طریق سرمایه خود را افزایش دهیم.

مسلماً پیش از وارد شدن به هر سهامی باید به خوبی آن را بررسی کرده و با نحوه محاسبه بازده سهام آشنا باشیم تا با اطمینان بیشتر سرمایه گذاری انجام دهیم. از طرف دیگر سنجیدن جوانب تنها پیش از خرید سهام کارایی ندارد. یعنی اینگونه نیست که سهام را خریداری کنیم و کاری به حساب و کتابش نداشته باشیم. پس از خرید و سرمایه گذاری در هر سهم باید ببینیم که آیا توانسته‌ایم بازده خوبی از آن دریافت کنیم یا خیر. در این مقاله انواع فرمول کارامد در زمینه محاسبه بازده سهام را به شما معرفی خواهیم کرد.

بازده سهام

بازده سهام یا (Stock returns) به معنای میزان سود و تغییرات قیمتی یک سهام است که البته تغییرات قیمت حاصل افزایش سرمایه و سود سهمی در فرمول محاسبه بازده سهام به حساب نمی‌آیند. عددی که به دست می‌آید به صورت درصدی است و از روی آن می‌توانید تصمیمات مهمی در ارتباط با سهام مورد نظر را بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ اتخاذ کنید. بنابراین بازده سودی است که به صورت مستقیم از محل سرمایه گذاری به دست می‌آورید و یا سودی است که از تغییرات قیمت ناشی می‌شود. وقتی از بازده صحبت می‌کنیم منظورمان همان بازده مثبت سهام است. در همین راستا برای آشنایی با میزان بازده واقعی بورس می توانید مقاله مربوطه را مطالعه نمایید.

ما باید حساب و کتاب پول و سرمایه‌مان دستمان باشد. باید بدانیم که چقدر پول سرمایه گذاری کرده‌ایم، چقدر هزینه پرداخته‌ایم و در این بین چه میزان سود نصیبمان شده است. البته اینکه همه این اتفاقات در چه بازه زمانی اتفاق می افتد نیز بسیار با اهمیت است. اطلاع داشتن از بازده سهامی که در آن سرمایه گذاری کرده‌ایم و سایر اتفاقات همچون تاثیر سهام شناور در میزان قیمت می‌تواند به عنوان یک ابزار محرکه و انگیزشی کمک کننده باشد.

از طرف دیگر سرمایه گذار متوجه می‌شود که آیا در نقطه مناسبی سرمایه گذاری کرده است یا خیر؟ و اگر نه، می‌تواند به فکر سرمایه گذاری‌های جایگزین در سهام پربازده‌تر باشد. لازم به ذکر است که از فرمول محاسبه بازده سهام صرفاً برای بررسی سهامی که خریداری کرده‌اید نباید استفاده کنید. اگر سهامی را مد نظر دارید در یک بازه زمانی قیمت خرید و فروش و میزان سود نقدی تعلق گرفته به آن را محاسبه کنید و اگر عددی که به دست آمد نشان دهنده بازده مناسبی بود پس می‌توانید برای ورود به آن سهم خود را آماده کنید.

در نظر داشته باشید که در بازاری همچون بورس شما باید از تمام دانش، تجهیزات و تحلیل‌ها استفاده کنید. یعنی یک سهام را با ابزار مختلف و از جوانب متفاوت بسنجید.

به هر حال اگر قرار است در بورس سرمایه گذاری کنید پس از دریافت کد بورسی باید بدانید این سرمایه گذاری چقدر برایتان سود داشته است؟ اگر این عدد، رقم کم و پایینی ست نشان دهنده این است که یک جای کار و یا شاید چندین جای کار می‌لنگد، جدا از اینکه گاهی بازار سرمایه با رکود و افت و خیز مواجه می‌شود. گاهی عدم کسب سود مناسب به علت عملکرد نادرست ما در بورس است. یا سهام خوبی انتخاب نمی‌کنیم و یا گاهی شناسایی سهام مستعد رشد انجام می‌شود اما در زمان مناسب وارد نشده و یا از آن خارج می‌شویم. تمام این مسائل در کاهش سود ما و حتی گاهی ضرر و زیانی که می‌بینیم تأثیر گذار است.

انواع فرمول محاسبه بازده سرمایه گذاری در بورس

محاسبه بازده سرمایه گذاری در بورس و یا فرمول محاسبه بازده سهام یکی از روش‌هایی است که افق‌های پیش رویمان را روشن می‌کند و به دو نوع تقسیم می‌شود.

• بازده قیمتی
• بازده نقدی

بازده قیمتی : این بازده به تفاوت قیمت خرید و فروش یک سهام یا دارایی اطلاق می‌شود. فرمول محاسبه بازده قیمتی به این صورت است.

بازده نقدی: سود نقدی است که به صورت دوره‌ای به دست سرمایه گذار می‌رسد. فرض کنید شما سرمایه خود را به خرید یک مغازه اختصاص داده‌اید. اگر مغازه را اجاره دهید، اجاره بهایی که ماهیانه دریافت می‌کنید در واقع همان بازده نقدی سرمایه گذاری شماست. در مورد سهام همان سود نقدی که سالیانه دریافت می‌کنید بازده نقدی محسوب می‌شود.. فرمول این نوع از بازده نقدی به صورت زیر است

فرمول محاسبه بازده سهام نیز به این طریق محاسبه می‌شود

منظور از (P1) قیمت فروش

منظور از (P0) قیمت خرید

منظور از (D) جریان نقد است.

فرض کنید که شما سهامی را از یک شرکت دارویی به مبلغ 5000 ریال خریداری کرده‌اید (P0). پس از گذشت 6 ماه سهام خود را به قیمت 7200 ریال به فروش می‌رسانید (P1). شما شانس حضور در مجمع عادی سهام شرکت دارویی را داشته و به هر سهم مبلغ 1300 ریال نیز سود نقدی تعلق گرفته است (D). با جایگزین کردن اعداد در فرمول بازده سهام که در بالا به آن اشاره شد. به بازده کل سهام دست پیدا خواهید کرد. مطالعه مقاله "بهترین سرمایه گذاری با 10 میلیون" میتواند مفید باشد.

روش‌ها و فرمول‌های کاربردی دیگر

روش سود بر قیمت

این روش خیلی کاربردی نیست زیرا بازده ناشی از تغییرات قیمت در آن محاسبه نمی‌شود و تنها بازده سهامدار برای یک دوره معین اندازه گیری می‌شود.

ke=e/p

ke: بازده هر سهم

e: سود سالیانه هر سهم

P: قیمت خرید سهم

روش پیش بینی سود نقدی

در این مدل فرض بر این گذاشته می‌شود که سهامدار قرار نیست سهام خود را به فروش برساند و هیچ معامله‌ای در کار نخواهد بود. بنابراین تغییرات قیمت محاسبه نمی‌شود. تنها چیزی که به حساب می‌آید سود حاصل از نگهداری سهام است که همان سود نقدی می‌باشد. این روش بیشتر برای سهامدارانی که سهام را با اهداف بلند مدت خریداری می‌کنند جوابگو خواهد بود.

Ke: نرخ بازده مورد انتظار سهامدار

Dt: سود نقدی مورد انتظار در پایان سال

.P: قیمت سهم در ابتدای دوره

روش بازده کل

بازده کل شامل تمام مزایایی است که در طول سال شامل سهام می‌شود همانند، سود نقدی، تغییرات قیمتی، بازده ناشی از سهام حق تقدم و بازده حاصل از اعطای سهام جایزه.

فرمول محاسبه بازده سهام با روش‌های مختلف و با استفاده از پارامترهای متفاوتی محاسبه خواهد شد و شما این اختیار را دارید با توجه به استراتژی سرمایه گذاری خود از هر یک از این روش‌ها که صلاح می‌بینید استفاده کنید.

فرمول محاسبه بازده سهام یکی از روش‌هایی است که سرمایه گذاران بازار بورس از آن برای سنجش میزان بازدهی که یک سهم برایشان داشته استفاده می‌کنند. برای این کار از فرمول‌های مختلفی استفاده می‌شود که شما با توجه به نوع سرمایه گذاری و سبکی که در پیش گرفته‌اید می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.

بازده سودی است که به صورت مستقیم از سرمایه گذاری و یا از طریق تغییرات قیمتی به دست می‌آورید. این کلمه کاملاً بار مثبت دارد. هر سهمی که شما خریداری می‌کنید در یک قیمت خاصی خریداری و در یک قیمت و زمان خاصی به فروش می‌رسانید.

علاوه بر این اگر به میزانی سهامداری کنید که در مجمع عادی هم شرکت داشته باشید سهامتان مشمول دریافت سود نقدی نیز خواهد بود و همه این‌ها بازدهی است که آن سهام خاص برایتان به همراه داشته است. علاوه بر این سهام جایزه و حتی سهام حق تقدم هم در زمره بازده سهام به حساب خواهند آمد.

بازده سهام چیست؟ | بررسی فرمول محاسبه بازده سهام به زبان ساده

واضح است که هر سرمایه‌گذار به دنبال کسب درآمد بیشتر از سرمایه‌گذاری است. اما سرمایه‌گذاری راه و روش خاص خود را دارد و بهتر است به عنوان سرمایه‌گذار، حداقل ایده کلی در مورد میزان بازدهی قابل دریافت، قبل از شروع سرمایه‌گذاری خود را داشته باشید. اما این سوال مطرح می‌شود که چطور سود سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی به خصوص بازار بورس را محاسبه کنیم؟

پاداشی که سرمایه‌گذار به دلیل سرمایه‌گذاری طی دوره‌ای به دست می‌آورد، بازده سرمایه‌گذاری نام دارد. در محاسبه بازده سرمایه‌گذاری برای تمامی گزینه‌های سرمایه‌گذاری باید محاسبه کنیم که چه میزان سود در مقابل چه میزان هزینه پرداختی به دست می‌آوریم. به این ترتیب، می‌توانیم میزان بازده سرمایه‌گذاری را تا حد درستی اندازه‌گیری کنیم.

با وجود اینکه محاسبه نرخ بازده سرمایه‌گذاری، قبل از ورود به بازار ضروری است، اما این محاسبه نمی‌تواند به تنهایی معیار خوبی برای تصمیم‌گیری باشد. زیرا، درصد بازده سرمایه‌گذاری فقط بر سود مالی تمرکز دارد و البته از این جهت نیز مشابه بسیاری از معیارهای سودآوری عمل می‌کند. به این ترتیب، این معیار شرایط جانبی را در نتیجه نهایی در نظر نمی‌گیرد. تحلیلگران متخصص و سرمایه‌گذاران با تجربه، برای محاسبه نرخ بازده مورد انتظار از یک سرمایه‌گذاری مشخص، در کنار بازده سرمایه‌گذاری از اطلاعات و داده‌های اقتصادی نیز استفاده می‌کنند. در این متن قصد داریم تا به طور اختصاصی به بررسی بازده سهام و کارایی محاسبه آن بپردازیم. با ما همراه باشید.

تعریف بازده سهام

بازده سهام (Stock returns) معيار با اهميتي در تصميم‌گيری مالی و به معنای میزان سود و تغییرات قیمتی یک سهام است. در محاسبه بازده سهام تغییرات قیمتی که از مرحله افزایش سرمایه و یا از سود سهمی به وجود می‌آیند، در فرمول وارد نمی‌شوند. بازده سهام به شکل درصد بیان می‌شود. با توجه به درصد بازده سهام می‌توانید برای سهام مورد نظرتان تصمیمات درست، که به کسب سود مناسب یا جلوگیری از ضرر و زیان منجر شود، اتخاذ کنید. بنابراین، بازده سودی است که به صورت مستقیم از محل سرمایه‌گذاری به دست می‌آورید و یا سودی است که از تغییرات قیمت ناشی می‌شود.

سرمایه‌گذار موفق باید بداند که چقدر از سرمایه خود را درگیر سرمایه‌گذاری کرده‌ و چقدر هزینه برای کسب سود از سرمایه‌گذاری پرداخت ‌نموده است. این هزینه‌ها باید با سود به دست آمده مقایسه شوند تا ارزشمندی سرمایه‌گذاری محاسبه شود. در این بین، بازه زمانی درگیری سرمایه نیز بسیار با اهمیت است. اطلاع از بازده سهام یا هر سرمایه‌گذاری دیگر، نوعی ابزار انگیزشی محسوب می‌شود.

همانطور که اشاره کردیم، بازده سرمایه‌گذاری به صورت درصد بیان می‌شود. گاهی این مسئله ممکن است در محاسبات باعث سردرگمی شود.
به عنوان مثال؛ فرض کنید سرمایه‌گذار X مبلغی معادل با 100 تومان و سرمایه‌گذار Y مبلغ 25 هزار تومان سود از یک سرمایه‌گذاری کسب کرده باشند. در نگاه اول به این اطلاعات ممکن است سرمایه‌گذار Y را در سرمایه‌گذاری خود موفق‌تر بدانید. در صورتی که ممکن است با در نظر گرفتن سرمایه اولیه و هزینه‌های مربوط، تصورات به کلی بهم بریزد. اگر هزینه سرمایه‌گذاری فرد X برابر با 500 تومان باشد، او 20 درصد در جریان این سرمایه گذاری بازده دارد. این در حالی است که، در فرد Y اگر هزینه سرمایه‌گذاری 250 هزار تومان بوده باشد، او 10 درصد بازده کسب کرده است.

همانطور که در مثال بالا مشاهده کردید، بررسی میزان موفقیت یک سرمایه‌گذار تنها به درصد سود او اتکا ندارد و درصد بازده اطلاعات کافی برای سرمایه‌گذاری در اختیار شما قرار نمی‌دهد.

فرمول محاسبه بازده در بورس

بازده سرمایه‌گذاری از دو بخش بازده قیمتی و بازده نقدی تشکیل می‌شود که در ادامه نحوه محاسبه آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

بازده سرمایه‌ یا بازده قیمتی

بازده سرمایه به تفاوت بین قیمت خرید و فروش یک ورق بهادار یا دارایی خاص گفته می‌شود و از طریق فرمول زیر محاسبه می‌شود:

قیمت خرید / (قیمت خرید – قیمت فروش) = بازده قیمتی

بازده نقدی سرمایه گذاری

به سودی که به صورت جریانات نقد در دوره به دست سرمایه‌گذار می‌رسد، بازده نقدی می‌گوییم. به عنوان مثال؛ بازده نقدی سهام که به DPS معروف است و سالانه دریافت می‌شود، جریان نقد دوره‌ای محسوب می‌شود. البته، گاهی ممکن است طی دوره سرمایه‌گذاری، جریان نقد دوره‌ای وجود نداشته باشد. در چنین شرایطی بازدهی نقدی صفر در نظر گرفته می‌شود. بازده نقدی با فرمول زیر محاسبه می‌شود:

قیمت خرید / جریان نقد = بازده نقدی

محاسبه بازده کل سرمایه گذاری

برای محاسبه بازده کل کافیست تا بازده نقدی و بازده سرمایه‌ای که از فرمول‌های بالا به دست آورده شده است را با یکدیگر جمع کنید. پس، فرمول بازده کل نیز به صورت زیر خواهد بود:

بازده نقدی + بازده سرمایه‌ای = بازده کل

همانطور که مشاهده کردید، محاسبه بازده سهام به راحتی انجام می‌شود. البته، این محاسبات مختص به دست آوردن درصد بازده سهام نیست. سرمایه‌گذاران دیگر بازارهای مالی نیز با توجه به نوع سرمایه‌گذاری و استراتژی معاملاتی خود می‌توانند بازده سرمایه‌گذاری‌های مختلف را محاسبه کنند.

محاسبه بازده سهام چه کارایی دارد؟

شاید بتوانیم مهم‌ترین کارکرد درصد بازده سهام را این بدانیم که با این عدد معامله‌گر می‌تواند از این که تا چه اندازه به هدف خود نزدیک شده و بازدهی قابل انتظار خود را کسب کرده است، آگاه شود. این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که نتیجه آن می‌تواند نشان دهد که فرد در معاملات خود بر اساس استراتژی انتخابی تا چه میزان موفق بوده است. در صورت عدم موفقیت، مشخصاً مشکلی وجود دارد که سرمایه‌گذار باید در اولین زمان ممکن نسبت به حل آن اقدام کند و یا حتی در مواردی استراتژی خود را تغییر دهد.
به همین دلیل، نیاز است تا محاسبه بازده سهام را دوره‌ای و منظم انجام دهید و نتایج را ذخیره کنید. در طول زمان با مقایسه نتایج می‌توانید روند صعودی و یا حتی نزولی پیشرفت خود را به خوبی مشاهده کنید. این مسئله می‌تواند شما را با واقعیت سرمایه‌گذاری رو‌به‌رو کند.
توجه داشته باشید که، محاسبه بازده سهام تنها برای بررسی سهام خریداری شده نیست. حتی اگر سهمی خاص را برای خرید مد نظر دارید، می‌توانید در یک بازه زمانی مشخص قیمت و سود نقدی تعلق گرفته به آن را محاسبه کنید. اگر عدد به دست آمده بازده مناسبی را نشان می‌دهد، باید برای ورود به سهم مورد نظر شرایط را آماده کنید.

عوامل تاثیرگذار در بازده سهام

در خصوص عوامل تاثیرگذار در بازده سهام باید این را بدانیم که، دستیابی به این عوامل نیاز به بررسی پیشینه سهام بازار دارد. بر این اساس، با توجه به مطالعات صورت گرفته در این زمینه، از مهم‌ترین عوامل تاثیرگذار در بازده سهام شرکت‌‏های پذیرفته‌ شده در بورس اوراق بهادار تهران می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• نسبت‏ نقدینگی
• نسبت‏ اهرمی
• نسبت‏ فعالیت
• نسبت‏ سودآوری
• نسبت‏‌های بازار
• نسبت‏ مبتنی بر جریان نقدی
• شاخص‌های ریسک
• مدیریت سود
• پیش‌بینی سود
• سرمایه‌‏گذاری واقعی
• ویژگی‌‏های شرکت
• و .

مشکلات موجود در محاسبات بازده سهام

با وجود این که محاسبه بازده سهام برای سرمایه‌گذاری در بازار بورس کارایی بسیاری دارد، اما نمی‌توان از مشکلات آن چشم‌پوشی کرد. یکی از آشکارترین عیوب محاسبه بازده سهام وارد نكردن هزينه‌های موثر به محاسبات است. بنابراین، نمی‌توان زمان را که مهم‌ترین هزینه موثر در بازده سرمایه است، عملا در محاسبات تاثیر داد.

جهت دستیابی به اهمیت زمان فرض کنید که سهمی را در بازار خریداری کرده و آن را برای مدت زمان 50 سال نگهداری کرده‌اید. طی مدت 50 سال به سود 100 درصد رسیده‌اید. آیا با گذشت مدت زمان طولانی 50 ساله و در نظر گرفتن تورم، دیگر مسائل اقتصادی و ارزش زمانی پول، این سود ارزش قابل قبولی دارد؟ پس، به طور واضح نسبت سود به هزینه به تنهایی اهمیت ندارد. زمان نیز درصد چشمگیری از موفقیت در سرمایه‌گذاری را درگیر می‌کند. اما با این وجود، در محاسبه بازده سهام به طور کلی نادیده گرفته می‌شود.
البته، این مسئله راه حل دارد. برای حل این مشکل باید به نوعی این فاکتور را در بازده سهام وارد کنید. برای مثال؛ می‌توانید درصد بازده به دست آمده را بر طول دوره تقسیم کنید. با این کار مشخص می‌کنید که در طول زمان مشخص، چه اندازه بازدهی وجود داشته است. این اطلاعات را با سودآوری دیگر بازارهای مالی، بانک و … مقایسه کنید. نتیجه این مقایسه شما را برای ادامه حضور و یا ترک بازار متقاعد خواهد کرد.
بازه زمانی طولانی‌تر برای محاسبه بازده، پاسخ کامل‌تری ارائه می‌دهد و نقش نوسانات معمولی و روزمره در سهام، در نتیجه کم رنگ‌تر خواهد شد. محاسبه در بازه زمانی کوتاه بازده را درگیر نوسانات خواهد کرد.

مشکل دیگر در این مفهوم این است که، اگر تمام هزینه‌ها را به درستی محاسبه نکنید، حاصل درستی برای بازده سرمایه‌گذاری به دست نخواهید آورد. گاهی هزینه‌های مورد انتظار در یک سرمایه‌گذاری عمداً یا سهواً به درستی محاسبه نمی‌شود. به عنوان مثال؛ در ارزیابی نرخ بازده سرمایه‌گذاری در سهام شرکت‌های فعال در بازار سرمایه، کلیه هزینه‌های مرتبط باید در نظر گرفته شود. این موارد شامل کارمزد کارگزاری‌ها نیز می‌شود. این دسته از هزینه‌ها می‌توانند به میزان چشم‌گیری درصد بازده سهام یا دیگر سرمایه‌گذاری‌ها را کاهش دهند.

ریسک سرمایه گذاری

سرمایه‌گذاری در تمام بازارهای مالی ریسک‌های مربوط به خود را دارد؛ زیرا هر لحظه ممکن است که بازار تحت تاثیر عوامل مختلفی مثل: نوسانات بازار، تورم، مشکلات اقتصادی، مشکلات تجاری و . قرار بگیرد. تمام این موارد ریسک را به سرمایه‌گذاری اضافه می‌کنند. به این ترتیب، هر فرد قبل از ورود به هر بازاری باید به شرایط اقتصادی، روحیات سرمایه‌گذاری، میزان ریسک‌پذیری، درجه صبر در شرایط حساس و . توجه کند و متناسب با نتیجه این بررسی، گزینه‌های مختلف در سرمایه‌گذاری را انتخاب کند.

در سیستم مالی احتمال اختلاف بازده مورد انتظار و بازده واقعی را ریسک می‌گوییم. هر اندازه احتمال عدم موفقیت در سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، اصطلاحاً ریسک سرمایه‌گذاری بیشتر می‌شود. ریسک‌ها انواع مختلفی دارند و افراد نیز از لحاظ درجه ریسک‌پذیری به گروه‌های مختلفی تقسیم می‌شوند.

در تعمیم ریسک به مفهوم بازده سرمایه‌گذاری می‌توانیم بگوییم که، درصد بازده نسبت به ریسک تنظیم نمی‌شود. با این وجود، طبق اصلی که در دنیای سرمایه‌گذاری مشهور است، بازده سرمایه‌گذاری رابطه مستقیمی با ریسک دارد. به این ترتیب، به هر میزان که احتمال بازده سرمایه‌گذاری بیشتر باشد، ریسک احتمالی نیز بیشتر خواهد بود.
سرمایه‌گذاری بدون ارزیابی ریسک احتمالی و تنها با اتکا بر درصد بازده سرمایه‌گذاری، ممکن است نتیجه نهایی را بسیار متفاوت از نتیجه پیش‌بینی شده کند.

سخن پایانی

امروزه نرم‌افزارهای بسیاری محاسبات بازده سهام را برای سهام شرکت‌های فعال بازار سرمایه انجام می‌دهند. استفاده از درصد بازده سهام، رفتار و استراتژی معاملاتی معامله‌گر را بر اساس یک مقدارِ اندازه‌گیری به چالش می‌کشد. این محاسبات امکان مقایسه بین استراتژی‌های معاملاتی را برای شما فراهم می‌کند. این مسئله می‌تواند برای سرمایه‌گذاران بازار اهمیت زیادی داشته باشد.
بازده سهام به شما نشان می‌دهد که تا چه اندازه سرمایه‌گذاری شما موفقیت‌آمیز بوده و به سمت اهدافتان پیش می‌رود. این ارزیابی به شما کمک می‌کند ترکیب مناسبی از اوراق بهادار و سهام را برای به حداکثر رساندن بازده در افق زمان سرمایه‌گذاری خود انتخاب کنید.

سوالات متداول

آیا انتخاب بازه زمانی در محاسبه بازده اهمیت دارد؟

به طور کلی فاکتور زمان در محاسبه بازده وارد نشده است؛ اما وارد کردن بازه زمانی به شیوه ذکر شده در مقاله، رفتار شما را بهتر و درست‌تر نشان خواهد داد.

کارایی محاسبه بازده سهام چیست؟

شاید بتوانیم مهم‌ترین کارکرد درصد بازده سهام را این بدانیم که با این عدد معامله‌گر می‌تواند از این که تا چه اندازه به هدف خود نزدیک شده و بازدهی قابل انتظار خود را کسب کرده است، آگاه شود.

کارگزاری هوشمند رابین

کارگزاری فارابی

این مقاله به کوشش زهرا هادی زاده و دیگر اعضای تیم نظارت تولید شده است. تک‌تک ما امیدواریم که با تلاش خود، تاثیری هر چند کوچک در بهبود کیفیت وب فارسی داشته باشیم.

بازده چیست و انواع آن کدام است؟ بازده بازار و بورس چطور محاسبه می‌ شود؟

خیلی‌ها از کلمه بازده استفاده می‌کنند، مثلا می‌گویند بازده بورس فلان مقدار بوده یا X درصد بوده است، منظور چیست؟ در این مطلب قصد داریم به این موضوع بپردازیم که دقیقا بازده چیست و انواع آن کدام است.

معادل‌‌های انگلیسی بازده به طور کلی Yield و Return هستند.

بهره ناشی از سرمایه گذاری بازده گفته می‌شود. این تعریف به بهره یا سود سهام دریافتی از اوراق بهادار اشاره دارد و معمولاً به‌صورت سالانه و به‌عنوان درصدی از هزینه سرمایه گذاری، ارزش بازاری جاری یا ارزش اسمی آن بیان می‌شود.

توضیحات در مورد بازده

این اصطلاح به‌ظاهر ساده بدون بیان مقدماتش می‌تواند تا حدودی برای سرمایه گذاران گیج‌کننده باشد. اگر یک دارایی اعم از دارایی واقعی یا دارایی مالی را به قصد سرمایه گذاری بخرید، سود یا زیان ناشی از این سرمایه بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ گذاری به‌عنوان بـازده شناخته می‌شود. بازده معمولاً دو جزء داد. جزء اول وجه نقدی است که مستقیماً از محل درآمد حاصل از سرمایه گذاری دریافت می‌کنید و جزو دیگر منفعت یا زیانی است که به علت تغییر قیمت آن دارایی نصیب شما می‌شود.

فرض کنید مدتی قبل ۱۰۰۰ سهم شرکت فرضی قارون را خریده‌اید. در پایان سال مالی در مجمع عمومی سالیانه شرکت به هر سهم ۵۰ تومان سود نقدی تعلق می‌گیرد. همین‌طور شما سهم را در قیمت ۲۲۰ تومان خریده‌اید و حالا ۲۶۰ تومان شده است. بـازده نقدی یا ریالی شما عبارت است از:

اما معمولاً وقتی صحبت از بـازده می‌شود، منظور نرخ بازده است که به‌صورت درصدی بیان می‌شود. چنانچه شما بخواهید بـازده درصدی یا نرخ بازده سرمایه گذاری را به دست آورید لازم است بازده نقدی یا ریالی را بر سرمایه گذاری اولیه تقسیم کنید. نرخ بـازده در مثال فوق عبارت است از:

در مورد اوراق بهاداری نظیر سهام که درآمد ثابت ندارند تفاوت‌هایی در مورد نحوه محاسبه بـازده با اوراق بهادار با درآمد ثابت نظیر اوراق مشارکت وجود دارد.

قانون کلی این است که هرچه ریسک بیشتری بپذیرید، سود و زیان بالقوه شما هم بیشتر می‌شود.

2 – تعریف بازده اضافی چیست؟

معادل‌ انگلیسی بازده اضافی “Excess Returns” است.
بازده سرمایه گذاری اوراق بهادار یا پرتفوی‌ای که از یک معیار یا شاخص با سطح ریسک مشابه بهتر عمل می‌نماید و بیشتر می‌شود، بازده اضافی گفته می‌شود. این بازده به طور گسترده برای اندازه‌گیری ارزش افزوده ای که پرتفوی یا مدیر سرمایه گذاری ایجاد کرده، مورداستفاده قرار گرفته و یا توانایی مدیریت را در غلبه بر بازار رامی سنجند. نام دیگر بازده اضافی آلفا است.

توضیحات در مورد بازده اضافی

به طور مثال، فرض کنید که یک صندوق سرمایه گذاری مشترک با سرمایه زیاد دارای سطح یکسانی از ریسک (در اینجا بتا=۱) در مقایسه با شاخص بورس است. اگر صندوق بازده ۱۲% در یک سال تولید نماید و شاخص بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ فقط ۷% رشد کند، این تفاوت ۵ درصدی به عنوان بازده اضافی، یا آلفای تولیدشده به‌وسیله مدیر صندوق در نظر گرفته می‌شود.

منتقدین صندوق های سرمایه گذاری مشترک و سایر پرتفوی‌هایی که به صورت فعال مدیریت می‌شوند عقیده دارند که تولید بازده اضافی به صورت مداوم و در بلندمدت تقریباً غیرممکن است. به همین دلیل بیشتر مدیران صندوق های سرمایه گذاری در طول زمان عملکرد پایین‌تری نسبت به شاخص معیار دارند. این امر باعث محبوبیت فوق‌العاده صندوق های سرمایه گذاری در شاخص و صندوق های قابل معامله در بورس شده است.

3 – تعریف بازده سود سهام نقدی چیست؟

معادل‌ انگلیسی بازده سود سهام نقدی “Dividend Yield” است.
بازده سود سهام نقدی یک نسبت مالی است که نشان می‌دهد شرکت چقدر به صورت سالانه و به نسبت قیمت سهامش، سود سهام پرداخت می‌نماید. بازده سود سهام نقدی به شکل درصد نشان داده شده و می‌تواند با تقسیم مقدار سود سهام پرداخت شده به ازای هر سهم بر قیمت یک سهم محاسبه شود. فرمول محاسبه بازده سود سهام ممکن است به شکل زیر نمایش داده شود:

بازده سود سهام نقدی روشی برای اندازه‌گیری مقدار جریان نقدی است که شما برای هر یک ریال سرمایه گذاری شده در سهام به دست می‌آورید. به‌بیان‌دیگر، این کار میزان ارزشی را که شما از سود سهام نقدی می‌گیرید، اندازه‌گیری می‌نماید.

برای توضیح بهتر مطلب، به مثالی در ادامه می‌آید توجه بفرمایید. فرض کنید سهام شرکت فرضی شناسا با قیمت ۲۰۰ تومان معامله می‌شود و سود نقدی سالانه ۱۰ تومانی به ازای هر سهم به سهامدارانش پرداخت می‌کند. همچنین در نظر بگیرید که سهام شرکت فرضی دیگری به نام سامانه با قیمت ۴۰۰ تومان معامله شده و آن هم سود سهام نقدی ۱۰ تومانی دارد. این بدین معنی است که بازده سود سهام شرکت شناسا ۵% است (۰٫۰۵=۲۰۰/۱۰)، درحالی‌که بازده سود سهام سامانه فقط ۲٫۵% است (۰٫۰۲۵=۴۰۰/۱۰). با یکسان در نظر گرفتن سایر عوامل، سرمایه گذاری که به دنبال استفاده از پرتفوی خود برای تأمین درآمد است احتمالاً سهام شناسا را نسبت به سامانه ترجیح خواهد داد، چون بازده سود سهام نقدی دو برابری دارد.

سرمایه گذارانی که به یک جریان نقدی حداقلی از پرتفوی سرمایه گذاری خود نیاز دارند می‌توانند این جریان نقدی را با سرمایه گذاری در سهامی که بازده سود سهام نقدی نسبتاً بالا و با ثباتی ارائه می‌کنند، به دست آورند. ولی سود سهام نقدی بالا ممکن است اغلب به قیمت از دست دادن پتانسیل رشد شرکت تمام شود. هر یک ریالی که شرکت به صورت سود سهام نقدی به سهامداران خود پرداخت می‌کند، پولی است که شرکت نمی‌تواند دوباره سرمایه گذاری ‌کند و به‌این‌ترتیب امکان ایجاد پتانسیل رشد برای شرکت و افزایش قیمت سهام و کسب سود سرمایه برای سهامداران از بین می‌رود.

درحالی‌که گرفتن سود نقدی برای بسیاری از سهامداران و سرمایه گذاران جذاب است ولی سهامداران می‌توانند با افزایش ارزش سهامشان نیز سودهای بالا دریافت نمایند. به‌بیان‌دیگر، وقتی شرکت‌ها سود سهام نقدی بالایی پرداخت می‌کنند، ممکن است در بلندمدت برایشان هزینه بر باشد.

حالا به مثال دیگری توجه کنید. فرض کنید دو شرکت فرضی شناسا و سامانه هر دو ارزش ۱ میلیارد تومانی دارند. نیمی از این ارزش به صورت ۵ میلیون سهم ۱۰۰ تومانی نگه داری می‌شود. همچنین فرض کنید که در پایان سال اول این دو شرکت ۱۰% از ارزششان، یا ۱۰۰ میلیون تومان درآمد کسب می‌کنند.

شرکت شناسا تصمیم می‌گیرد تا نیمی از این درآمد را (۵۰ میلیون تومان) به صورت سود سهام نقدی به سهامداران خود پرداخت کند که یعنی با نرخ ۱۰%، به ازای هر سهم ۱۰ تومان بپردازد. شناسا همچنین تصمیم می‌گیرد تا نیم دیگر آن را دوباره سرمایه گذاری کرده و مقداری سود سرمایه ای تولید کند، ارزش شرکت را به ۱٫۰۵ میلیارد تومان و سرمایه گذاران درآمدی را نیز راضی نگه دارد.

در عوض شرکت سامانه، تصمیم می‌گیرد تا سود سهامی توزیع نکند و همه درآمدهایش را مجدداً سرمایه گذاری کند. به همین دلیل ارزش سامانه را به ۱٫۱ میلیارد تومان افزایش می‌دهد و احتمالاً سرمایه گذاران رشدی را راضی خواهد کرد.

اگر این شرکت‌ها به استفاده از این سیاست با نرخ یکسانی ادامه دهند و در پایان سال دوم رفتار سال قبل را تکرار کنند، سرمایه گذارانی که سهام شناسا را در اختیار دارند شاهد پرداخت‌های سود سهام بیشتری خواهند بود و می‌توانند ۱۰٫۵۰ تومان به ازای بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ هر سهم (۱۰٫۵۰=۵/۵۲٫۵، ۵۲٫۵=۲/۱۰۵، ۱۰۵= ۱۰% * ۱٫۰۵) با یک بازده سود سهام ۱۰٫۵ درصدی داشته باشند. در پایان سال دوم، شرکت شناسا ۱٫۱۵۵ میلیارد تومان ارزش خواهد داشت و سرمایه گذاران درآمدی اش خوشحال خواهند بود، ولی درست در همان زمان، شرکت سامانه ۱٫۲۱ میلیارد تومان ارزش خواهد داشت. اگر این سیاست‌ها ادامه‌دار باشند، در پایان سال سوم، شرکت شناسا ۱٫۲۱۳ میلیارد تومان و شرکت سامانه ۱٫۳۳۱ میلیارد تومان ارزش خواهند داشت.

هر دوی این شرکت‌ها ازنظر ارزش به شکل نمایی در حال رشد هستند، ولی سامانه با دو برابر سرعت شناسا در حال رشد بوده و در پایان سال هشتم به دو برابر ارزش واقعی خود خواهد رسید، درحالی‌که شرکت شناسا برای رسیدن به دو برابر ارزش خود به ۱۴ سال نیاز دارد. با پایان سال دهم، سامانه ارزش ۱٫۷۰۶ میلیارد تومانی خواهد داشت و ارزش سامانه ۲٫۵۹۴ میلیارد تومان خواهد بود، ۵۲% بیشتر از شناسا. گرچه این مثال بسیار ساده شده است و بعید است که چنین اتفاقی رخ دهد، ولی معایب شرکتی را که سود سهام نقدی بالا پرداخت می‌کند به خوبی نشان می‌دهد.

پرداخت سود سهام نقدی بالا به سهامداران می‌تواند نشانه حوادث گوناگونی در شرکت باشد، مثلاً اینکه آن شرکت ممکن است در حال حاضر کمتر از حد ارزش گذاری شده باشد یا اینکه در حال اقدام برای جذب سرمایه گذاران است. در سویی دیگر، اگر شرکت سود سهام نقدی کمی پرداخت می‌کند یا اصلاً پرداخت سود ندارد، ممکن است نشان‌دهنده آن باشد که شرکت بیش‌ازحد ارزش گذاری شده و یا اینکه در حال تلاش برای رشد سرمایه خود است.

گاهی ممکن است شرکت‌ها فقط برای مدت‌زمان کوتاهی سود سهام بالا به سهامداران خود پرداخت نماید، نه مدت‌زمان طولانی. شرکت‌ها اغلب در طول شرایط سخت اقتصادی یا وقتی‌که شرکت در حال تجربه دوران سختی است، پرداخت های نقدی سود سهام خود را کاهش داده یا قطع می‌کنند، پس نمی‌توان انتظار پرداخت سود نقدی سهام ثابت و به صورت دائم داشت.

افراد می‌توانند با استفاده از اطلاعات مربوط به پرداخت سود سهام یک شرکت، یا با استفاده از پرداخت سود سهام اخیر یا استفاده از پرداخت فصلی اخیر و ضرب آن در عدد ۴، سودهای آتی شرکت را حدس بزند. به این کار اغلب «بازده سود سهام نقدی روبه‌جلو» می‌گویند، گرچه فرد باید از آن با احتیاط استفاده نماید چون تخمین‌های مربوط به پرداخت های نقدی سود سهام ذاتاً نامطمئن است. همچنین ممکن است پرداخت های نقدی سود سهام را با قیمت سهام در طول ۱۲ ماه گذشته مقایسه نماید تا به درک بهتری از تاریخچه عملکرد برسد، عملی که به آن «بازده سود سهام نقدی رو به عقب» می‌گویند.

در ایران شرکت‌ها مجاز نیستند همه سود سالیانه خود را نگهدارند. بلکه باید حداقل ۱۰ درصد سود خود را به صورت نقدی بین سهامداران تقسیم کنند.

4 – تعریف بازده غیرعادی چیست؟

معادل‌ انگلیسی بازده غیرعادی “Abnormal Return” است.
بازده غیرعادی اصطلاحی است که برای توصیف بازده به‌دست‌آمده از اوراق بهادار یا پرتفوی در یک بازه زمانی مورداستفاده قرار می‌گیرد که متفاوت از نرخ بازده مورد انتظار است. نرخ بازده مورد انتظار، بازده محاسبه شده‌ای است که بر اساس مدل قیمت گذاری دارایی ها و با استفاده از میانگین بلندمدت بازده یا سایر ارزیابی‌ها به دست می‌آید.

توضیحات در مورد بازده غیر عادی

بازده غیرعادی می‌تواند هم خوب و هم بد باشد، چون خودش به تنهایی خلاصه‌ای است از اینکه چگونه بازده واقعی از بازده مورد انتظار متفاوت است. به طور مثال، کسب ۳۰% در یک صندوق سرمایه گذاری که بازده میانگین ۱۰% در هر سال برای آن پیش‌بینی شده، یک بازده غیر عادی ۲۰% تولید خواهد کرد. از طرف دیگر، اگر بازده واقعی ۵% بود، این امر باعث تولید یک نرخ غیرعادی منفی پنج‌درصدی می‌شد.

5 – تعریف بازده مورد انتظار چیست؟

معادل‌ انگلیسی بازده مورد انتظار “Expected Return” است.

مقدار پولی که یک فرد انتظار دارد تا از سرمایه گذاری های خود دریافت کند بازده مورد انتظار گفته می‌شود. به طور مثال، اگر یک نفر در سهامی که ۵۰% شانس تولید سود ۱۰ درصدی و ۵۰% شانس تولید زیان ۵ درصدی دارد سرمایه گذاری کند، بازده مـورد انتظار او ۲٫۵% خواهد بود (۰٫۰۵- * ۰٫۵ + ۰٫۱ * ۰٫۵)؛ اما لازم به ذکر است که بازده مورد انتظار معمولاً بر اساس اطلاعات مربوط به گذشته بنا شده و تضمینی برای تحقق آن وجود ندارد.

توضیحات در مورد بازده مـورد انتظار

در اکثر بخش‌ها، بازده مورد انتظار ابزاری است برای تعیین اینکه آیا یک سرمایه گذاری دارای میانگین درآمد خالص منفی است یا مثبت.

در کنار بازده مـورد انتظار سرمایه گذاران باهوش باید احتمال تحقق بازده را برای محاسبه درست ریسک در نظر بگیرند. نمونه‌های فراوانی وجود دارد که در مسابقات بخت‌آزمایی بازده مـورد انتظار مثبت، اما در مقابل احتمال تحقق بازده پیش‌بینی‌شده، بسیار پایین است.

6 – تعریف بازده واقعی چیست؟

معادل‌ انگلیسی بازده واقعی Actual Return است.

سود یا زیان واقعی یک سرمایه گذار بازده واقعی گفته می‌شود. این بازده می‌تواند به شکل زیر بیان شود:

بازده مورد انتظار به‌علاوه تأثیر عوامل خاص مربوط به شرکت و اخبار مربوط به اقتصاد، بـازده واقعی را ایجاد می‌کند.
توضیحات در مورد بـازده واقعی

بـازده واقعی که در برابر بازده مورد انتظار قرار دارد، چیزی است که سرمایه گذاران در واقعیت از سرمایه گذاری های خود دریافت می‌کنند. اختلاف بین بـازده واقعی و بازده مورد انتظار به دو عامل ریسک سیستماتیک و ریسک غیر سیستماتیک بستگی دارد.

نرخ بازده چیست و ROR‌ چگونه محاسبه می شود؟ — به زبان ساده

«نرخ بازده» (Rate of Return) نشان‌دهنده سود یا ضرر خالص یک سرمایه‌گذاری در طی دوره معینی از زمان است. نرخ بازده به صورت درصدی از هزینه اولیه بیان می‌شود. در زمان محاسبه نرخ بازده، شما درصد تغییرات را از ابتدای دوره تا انتهای آن مشاهده خواهید کرد. نرخ بازدهی را می‌توان برای گستره متنوعی از دارایی‌ها مانند سهام، اوراق قرضه، املاک و حتی آثار هنری بکار برد. به صورت کلی، می‌توان ROR را برای هر دارایی که در نقطه‌ای از زمان خریداری شده و در زمان دیگری در آینده، نقدینگی بوجود آورده است، استفاده کرد.

نرخ بازده چیست؟

نرخ بازدهی نشان‌دهنده میزان سود یا زیان تعلق‌گرفته به یک سرمایه‌گذاری در طی دوره‌ای معین از زمان است. در واقع، نرخ بازدهی، میزان سود و ضرر را نسبت به بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ سرمایه و هزینه اولیه انجام‌شده می‌سنجد. منفی بودن ROR نشان‌دهنده ضرر و مثبت بودن آن نشان‌دهنده سود است.

فرمول محاسبه ROR

نرخ بازدهی به صورت استاندارد و به شکل زیر محاسبه می‌شود.

• ارزش فعلی :ارزش فعلی سرمایه‌گذاری
• ارزش اصلی: ارزش سرمایه‌گذاری

مثال نرخ بازدهی

فرض کنید آقای «ط» دکه فروش خشکبار افتتاح کند. او برای افتتاح این دکه ۵۰ میلیون تومان سرمایه‌گذاری می‌کند و روزانه ۱ میلیون تومان فروش داشته باشد که سالانه معادل ۳۰۰ میلیون تومان است. در ساده‌ترین حالت، نرخ بازدهی سرمایه‌گذاری آقای ط در یکسال برابر ۶۰۰ درصد است. مورد بسیار مهمی که باید بخاطر داشته باشید این است که هرچه ریسک سرمایه‌گذاری بیشر باشد، سود آن بالاتر خواهد بود و برعکس.

برای مثال، سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه ریسک کمتری در مقایسه با سرمایه‌گذاری در رستوران دارد. پشتوانه اوراق قرضه، دولت است و پشتوانه سرمایه‌گذاری در رستوران الزاماً دارای اعتبار بیشتری نیست. به همین‌صورت، ریسک سرمایه‌گذاری در رستوران بسیار بالاتر است و بازده واقعی چگونه محاسبه می شود؟ برای جذب سرمایه‌گذار باید سود بیشتری را پیشنهاد دهد.

روش‌های جایگزین سنجش بازدهی

از دیگر روش های جایگزین سنجش بازدهی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

• نرخ بازدهی داخلی
• بازدهی بدهی
• بازدهی دارایی
• بازدهی سرمایه‌گذاری
• بازدهی مبلغ سرمایه‌گذاری شده

اهمیت نرخ بازدهی

در دنیای واقعی، برای محاسبه بازده حقیقی حاصل از سرمایه‌گذاری، باید تورم و مالیات وضع شده، دوره زمانی سرمایه‌گذاری و هر میزان سرمایه اضافه شده در این دوره را در نظر بگیرید. اگر سرمایه‌گذاری خارجی باشد، نرخ تبدیل ارز نیز بر بازدهی آن تاثیرگذار خواهد بود.

چگونه نرخ بازده مورد انتظار را محاسبه کنیم؟

نرخ بازده بخش مهمی از نظریه مالی و عملیات تجاری به شمار می‌رود که شامل مدل‌های مهمی مانند مدل قیمت‌گذاری نوعی قرارداد اختیار معامله و نظریه سبد سرمایه‌گذاری مدرن است. ROR را می‌توان از طریق هر دو روش احتمال و بازده تجربی، محاسبه کرد. نرخ بازده انتظاری از ضرب نتایج محتمل با احتمال رخ دادن آن‌ها و سپس جمع این نتایج، بدست می‌آید. مجموع بدست آمده نشان‌دهنده ارزش انتظاری یک سرمایه‌گذاری بخصوص با در نظر داشتن بازده انتظاری آن در شرایط گوناگون است.

• «R»: بازده انتظاری در یک سناریو مشخص
• «P»: احتمال نشان‌دهنده کسب بازده در آن شرایط به شمار می‌رود.
• «n» :نیز نشان دهنده شرایط گوناگون است.
• «ER»: نشان‌دهنده بازده مورد انتظار است.

این توزیع احتمال می تواند پیوسته یا گسسته باشد. به متغیر گسسته تنها می‌توان مقادیر معینی را اختصاص داد. در صورتی‌که در توزیع پیوسته متغیر می‌تواند هر مقداری را درون بازه‌ای معین اختیار کند. نرخ بازده می‌تواند هر متغیر تصادفی حاوی مقادیری باتوجه به بازه داده شده باشد. تخمین بر پایه داده‌های تجربی است که تعیین نرخ بازده دقیق را با دشواری مواجه می‌کند.

مثال و محاسبات

در ادامه، برای درک بهتر مثالی مطرح شده است. برای مثال، سرمایه‌گذاری قصد سرمایه‌گذاری در دو دارایی را دارد. درصد کسب سود در سرمایه‌گذاری «الف» ۶ نتیجه محتمل و درصد کسب سود در سرمایه‌گذاری «ب» ۴ نتیجه محتمل را به همراه دارد.

$$0.075=(0.15)\times 0.35+(0.12)\times 0.25+(0.08) \times 0.15+(0.05)\times0.3+(-0.03)\times0.1+(-0.07)\times0.05
$$

• محاسبه نرخ بازدهی دارایی ب

با تحلیل نتایج، در می‌یابیم انتخاب سرمایه‌گذاری در دارایی ب ارجحیت دارد زیرا نرخ بازدهی آن در مقایسه با دارایی الف بیشتر است. بنابراین، سود بیشتری برای سرمایه‌گذار به همراه خواهد داشت.

سرمایه‌گذاری پورتفوی

پورتفوی یا سبد سرمایه‌گذاری از چندین سرمایه‌گذاری تشکیل شده است. فرض کنید یک سرمایه‌گذار از ۳ دارایی برای سرمایه‌گذاری استفاده کرده باشد.

انواع دارایی	وزن	نرخ بازدهی
دارایی اول	۰٫۱۵	۹٫۱٪
دارایی دوم	۰٫۳۰	۴٫۵٪
دارایی سوم	۰٫۴۵	۶٫۷٪

نرخ بازدهی پورتقوی به صورت زیر محاسبه می‌شود.

نقاط مثبت نرخ بازده مورد انتظار چه هستند؟

در ادامه، به تعدادی از نقاط مثبت نرخ بازده مورد انتظار اشاره شده است.

• نرخ بازده در پروژه‌های سرمایه‌گذاری امکان مقایسه بین میزان ریسک و بازده انتظاری را بوجود می‌آورد.
• سرمایه‌گذاران می‌توانند با استفاده از آن تخمین بزنند که با بکارگیری آن به چه میزان سود تقریبی دست پیدا می‌کنند.
• ROR امکان سرمایه‌گذاری بلندمدت را با امکان تخمین دستیابی به سود برای افراد و شرکت‌ها بوجود می‌آورد.

کاستی‌های نرخ بازدهی انتظاری چیست؟

باید در هنگام بکارگیری روش ROR، کاستی‌های زیر را مدنظر داشته باشید.

• در پروژه‌های سرمایه‌گذاری، فرایند نرخ بازده از سود حسابداری استفاده می‌‌کند و جریان نقدینگی را مد نظر قرار نمی‌دهد.
• با اینکه ارزش زمانی پول یک عنصر مهم در تصمیم‌گیری‌های پیرامون مخارج مالی به شمار می‌رود، در روش ROR نادیده گرفته می‌شود.
• ROR تنها به بازده انتظاری توجه می‌کند و مدت زمان پروژه سرمایه‌گذاری را مدنظر قرار نمی‌دهد.
• به علت امکان وقوع نوسانات اقتصادی یا بازاری ضمانتی مبنی بر دریافت بازده وجود ندارد. همچنین، محتمل است سرمایه‌گذار با ضرر مواجه شود.

مثال های بیشتر نرخ بازدهی

در ادامه، برای درک بهتر نرخ بازدهی، به مثال‌های بیشتری اشاره شده است.

مثال اول نرخ بازده

سرمایه‌گذاری، در سال ۱۳۹۷، ۱۰۰۰ سهم ۵ هزارتومانی را خریداری کرده است و یک‌سال بعد، در سال ۱۳۹۸، قصد داشته که آن‌ها را به قیمت ۱۰ هزار تومان بفروشد. نرخ بازده را برای سرمایه‌گذاری ۵ میلیون تومانی این سرمایه‌گذار، محاسبه کنید.

همان‌طور که می‌دانیم، محاسبه به صورت زیر انجام می‌شود.

100 × ( ارزش اصلی ÷ ( ارزش اصلی ــ ارزش فعلی )) = نرخ بازده

۱۰۰٪ = نرخ بازدهی

مثال دوم نرخ بازده

خانم «ج» در سال ۱۳۷۰، واحد مسکونی‌ را به قیمت ۱۰ میلیون تومان در حاشیه شهر تهران خریداری کرده بود. در گذر زمان، با احداث مراکز تجاری، ارزش منطقه مورد نظر از لحاظ اقتصادی افزایش پیدا کرد که منجر شد قیمت خانه خانم ج، بسیار زیاد شود. به دلیل تغییر شغل، خانم ج قصد داشت که در سال ۱۳۹۰، منزل خود را به فروش برساند. خانم ج، موفق شد قیمتی معادل ۷۵ میلیون تومان را برای فروش واحد مسکونی خود تعیین کند. نرخ بازده این سرمایه‌گذاری را محاسبه کنید.

با جایگذاری ارقام محاسبه به شکل زیر انجام خواهد شد.

100 × ( ارزش اصلی ÷ ( ارزش اصلی ــ ارزش فعلی )) = نرخ بازده

۶۵۰٪ = نرخ بازدهی

توجه داشته باشید که در این مثال، نرخ بازدهی تنها با در نظرگرفتن قیمت دارایی محاسبه شده و مواردی مانند نرخ تورم و میزان استهلاک، در نظر گرفته نشده‌اند.

معرفی فیلم آموزش تجزیه و تحلیل مالی طرح های امکان سنجی با COMFAR III

برای یادگیری تجزیه و تحلیل مالی در نرم‌افزار کامفار، می‌توانید به دوره آموزشی تدوین شده توسط «فرادرس» مراجعه کنید. این دوره ۴ ساعته در درس به مرور مهم‌ترین سرفصل‌ها می‌پردازد. دوره پیش‌رو برای دانشجویان مهندسی صنایع و مدیریت و سایر علاقه‌مندان به انجام تجزیه و تحلیل مالی، مناسب به شمار می‌رود. در درس اول، با نحوه نصب نرم‌افزار و مطالعات طرح‌های توجیهی آشنا می‌شوید. درس دوم به ورود داده‌ها در نرم‌افزار کامفار اختصاص یافته است. گزارش‌گیری و تحلیل گزارش‌های مالی اختصاص یافته است. در درس چهارم، تحلیل حساسیت و بررسی خطاها را می‌آموزید.

• برای مشاهده فیلم آموزشتجزیه و تحلیل مالی طرح های امکان سنجی با COMFAR III +اینجا کلیک کنید.

سخن پایانی

ROR یکی از معیارهای مهم سنجش بازدهی سرمایه‌گذاری بکارگیری نرخ‌های بازدهی است. ROR همچنین معیاری است که درآمد خالص یک شرکت را نسبت به میزان آن می‌سنجد و سوددهی آن‌را بررسی می‌کند. نرخ بازده مورد انتظار نیز یکی از مفاهیم بسیار کاربردی در مدیریت مالی به شمار می‌رود. این نرخ به بازده تخمین‌زده‌شده دریافتی پس از سپری‌شدن دوره‌ای معین از زمان، اشاره می‌کند.

اگر نرخ بازده سرمایه‌گذاری، مثبت باشد، سرمایه‌گذاری مناسب خواهد بود و انجام‌دادن آن همراه با سود است و برعکس. اگر نرخ بازده، منفی باشد، بهتر است سرمایه‌گذار از انجام آن صرف‌نظر کند. هرچه این نرخ بالاتر باشد، سرمایه‌گذاری با سود بیشتری همراه خواهد بود. یکی از موارد مهم این است که در هنگام بکارگیری نرخ بازده، ارزش زمانی پول را مدنظر قرار دهید. برای خریدهایی ساده، مانند خرید سهام، نیازی به محاسبه ارزش زمانی پول نخواهید داشت اما باید ارزش زمانی پول را برای دارایی‌هایی مانند املاک – با احتمال مستهلک شدن در گذر زمان – مدنظر قرار دهید.

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند: