عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟

عملیات بازار باز؛ رهیافتی نو در جهت احیای سیاست‌های پولی

عملیات بازار باز از ابزارهای مهم بانک‌های مرکزی در جهان برای کنترل نرخ تورم شناخته می‌شود که به تازگی بانک مرکزی اقدام به استفاده از آن نموده است. در این عملیات، بانک مرکزی تلاش می‌کند تا از طریق کنترل نرخ بهره به مهار تورم بپردازد.

به گزارش عیارآنلاین، به طور معمول اینگونه ذکر می‌شود که مهم‌ترین رسالت بانک مرکزی در اقتصاد کنترل نرخ تورم است. بانک‌های مرکزی در دنیا همواره در تلاش‌اند با بکارگیری سیاست‌های مختلف نرخ تورم را به نرخ متناسب با شرایط اقتصادی کشوربرسانند.

از اواخر سال ۹۸ بانک مرکزی در جهت افزایش ابزارهای سیاستی خود اقدام به راه‌اندازی عملیات بازار باز نمود. دکتر عبدالناصر همتی، رییس کل بانک مرکزی، در هنگام رونمایی از این عملیات، بیان کرد: «با اجرای عملیات بازار باز به سمتی پیش خواهیم رفت که آنچه در بانکهای مرکزی مدرن دنیا برای اعمال سیاست های پولی عمل می شود، اجرایی شود که نتایج مثبت آن به تدریج نمایان خواهد شد. همچنین این ابزار به ما کمک خواهد کرد نرخ تورم را به نرخ هدف‌گذاری شده ۲۲% برسانیم.»

عملیات بازار چیست و چگونه کار می‌کند؟

عملیات بازار باز یکی از ابزارهای اجرای سیاست پولی از طریق کنترل غیر مستقیم نرخ بهره بازار بین بانکی است. در عموم کشورهای دنیا از نرخ بهره‌بانکی به لنگر اسمی تورم تعبیر می‌شود که به معنای تاثیر بالای آن بر تورم در اکثریت اقتصادهای دنیا است. بانک‌های مرکزی دنیا به عنوان متولی تعیین نرخ بهره تلاش می‌کنند با بهره گیری از ابزارهای مختلف نرخ بهره را به نرخ هدف خود نزدیک کنند. از این‌رو اهمیت عملیات بازار باز که مهم‌ترین کارکرد آن کنترل نرخ بهره است دو چندان می‌شود.

در عملیات بازار باز، بانک مرکزی با استفاده از خرید و فروش اوراق قرضه در بازار بین بانکی این نرخ را به یک نرخ هدف گذاری شده می رساند. روش بانک مرکزی به این صورت است که اگر با رصد شاخص‌های کلان اقتصادی به این نتیجه برسد که اقتصاد کشور با خطر تورم مواجه است با فروش اوراق قرضه در بازار بین‌بانکی تلاش می‌کند تا حجم پول را کاهش دهد. افزایش فروش اوراق قرضه در بازار بین‌بانکی به دلیل کاهش ذخایر مورد نیاز بانک‌ها در بازار بین‌بانکی منجر به افزایش نرخ بهره خواهد شد. عکس این اتفاق در زمانی رخ می‌دهد که بانک مرکزی احساس کند که اقتصاد در اثر کمبود نقدینگی در حال وارد شدن به رکود اقتصادی‌ است، درنتیجه اقدام به خرید اوراق قرضه و تزریق نقدینگی برای تحریک تقاضا خواهد نمود.

انواع عملیات بازار باز

به صورت کلی عملیات بازار باز به دو شکل انجام می‌شود:

۱-عملیات بازار باز به‌صورت یکجا

۲-عملیات بازار باز به‌صورت بازخرید(ریپو)

تفاوت این دو رویکرد در عملیات بازار باز در واقع به شرایط بانک‌ها و سیاست بانک مرکزی در بازار بین‌بانکی برمی‌گردد. عملیات بازار باز به صورت یکجا در واقع خرید و فروش قطعی اوراق است در حالی که عملیات بازار باز به صورت بازخرید نوعی از تسهیلات دهی یا تسهیلات گرفتن از بانک هاست. در این حالت بعد از مدت زمان مشخص یکی از دو طرف ملزم به بازپرداخت این تسهیلات به یکدیگر هستند در حالی که در حالت عملیات بازار باز به‌صورت یکجا بعد از فروش اوراق، این اوراق قابل واگذاری به غیر را نیز دارد. تفاوت اصلی این دو، در طرفین شرکت کننده در معامله است، در حالت عملیات بازار باز به صورت یکجا، نهادی که اوراق قرضه دولتی خریده است، در هر زمانی امکان فروش این اوراق را به دیگر نهادهای متقاضی اوراق دارد. اما در حالت بازخرید، این امکان وجود ندارد و متقاضی همانند سیستم تسهیلات‌گیری، در سررسید باید مبلغ مدنظر را به همان عرضه کننده تسهیلات بازپرداخت کند.

تاثیر نرخ بهره بانکی بر میزان تورم

اما سوال این است که کنترل نرخ بهره چگونه می تواند روی نرخ تورم اثر بگذارد؟ علم اقتصاد نشان می‌دهد که علت تورم پیشی گرفتن تقاضای کالا و خدمات در یک جامعه از عرضه کالا و خدمات آن است. این حالت معمولا در شرایطی رخ خواهد داد که نقدینگی بیش از میزان کالاو خدمات موجود رشد کرده باشد.

عکس این حالت یعنی زمانی که عرضه کالا و خدمات بر میزان تقاضای کالا و خدمات در جامعه پیشی بگیرد اقتصاد وارد رکود خواهد شد. رکود اقتصادی عمدتا ناشی از کمبود نقدینگی برای تقاضای کالا و خدمات موجود است.

در این راستا بانک مرکزی با رصد شاخص‌های کلان اقتصادی میزان عرضه و تقاضا جامعه را پیش‌بینی و تلاش می‌کند با هدف‌گذاری تورمی میزان عرضه و تقاضای جامعه را متعادل نگه عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ دارد.

مهم‌ترین ابزار بانک مرکزی برای رساندن نرخ تورم به نرخ سیاستی خود، رساندن نرخ بهره بانکی به نرخ متناسب با تورم هدف‌گذاری شده می‌باشد. نرخ بهره بانکی در واقع به نوعی تنظیم‌گر میزان حجم پول در گردش اقتصاد است. هر چقدر میزان نرخ بهره بالاتر باشد به معنای این است که تقاضا برای تسهیلات گرفتن کاهش و میزان سپرده‌گذاری در بانک‌ها نیز افزایش خواهد یافت. کاهش میزان تقاضا برای تسهیلات منجر به کاهش تقاضا برای کالا و خدمات و در نهایت کاهش تورم خواهد شد.

به صورت کلی اقتصاددانان از نقدینگی به انبار باروت تعبیر می‌کنند که مدیریت آن شاید مهم‌ترین راهبرد بانک مرکزی در جهت کنترل تورم باشد. عملیات بازار باز به عنوان یکی ابزارهای تعدیل نرخ بهره‌بانکی نقش موثری را در کنترل رشد نقدینگی ایفا کرده با این حال اثرگذاری عملیات بازار برای کاهش تورم نیاز به فراهم کردن الزامات و پیش زمینه هایی دارد که در حال حاضر در ایران فراهم نیست و تنها پس از فراهم شدن آن می توان انتظار داشت که عملیات بازار باز بر نرخ بهره و در نهایت نرخ تورم موثر باشد.

مسیر استقراض دولت از بانک مرکزی غیر مستقیم شد

محمود جامساز گفت: از ابتدای امسال تا کنون نیز نقدینگی به حدود ۵۰۰۰ تریلیون تومان رسیده که بیانگر رشد نقدینگی از طریق افزایش پایه پولی و قدرت خلق پول بانک‌هاست.

محمود جامساز تحلیلگر مسائل اقتصادی در گفتگو با کافه خبر خبرآنلاین، درباره ادعای دولت مبنی بر اینکه امسال نیز همچون سال ۱۴۰۰ بدون استقراض از بانک مرکزی و با اجرای سیاست عملیات بازار باز عمدتا فروش اوراق بدهی اسلامی در حال کنترل تورم و تامین بودجه است، گفت: بر اساس داده‌های بانک مرکزی بر حجم نقدینگی در سال گذشته نسبت به سال ۱۳۹۹، مبلغ ۱۲۷۵ تریلیون تومان اضافه شد و در نتیجه نقدینگی به رقم ۴۷۵۰ تریلیون تومان رسید.

پایه پولی نیز از ۴۵۵ هزار میلیارد تومان به رقم ۵۹۴ هزار میلیارد تومان در پایان ۱۴۰۰ رسید که این به معنای رشد ۳۰.۵ درصدی است . لذا در سال ۱۴۰۰ مبلغ ۱۳۹ هزار میلیارد تومان بر پایه پولی اضافه شده؛ بدین مفهوم که بانک مرکزی مستقیم و غیرمستقیم به طور میانگین روزانه مبلغ ۳۸۱میلیارد تومان اسکناس چاپ کرده که ناشی از استقراض دولت از بانک مرکزی و یا اضافه برداشت بانک‌ها ناشی از وام دولت از بانک‌ها بوده که آنان را مجبور به اضافه برداشت از بانک مرکزی نموده که از طریق چاپ اسکناس به آنان پرداخت شده. این به معنای دور زدن دولت از خط قرمزی است که خود تعیین کرده بود .

بیشتر بخوانید:

عبور غیرمستقیم از خط قرمز

جامساز تصریح کرد: ابراهیم رییسی هنگام تبلیغات انتخابات ریاست جمهوری اعلام کرد که خط قرمز این دولت، استقراض از بانک مرکزی است و باید توجه داشت زمانی دولت از بانک مرکزی استقراض می‌کند که با کسری بودجه روبه‌روست و درصدد است تا به نحوی با تامین منابع، کسری بودجه را مرتفع سازد.

وی افزود: راه‌های تامین کسری بودجه عبارتند از اعمال سیاست‌های پولی نظیر عملیات بازار باز به ویژه فروش اوراق بدهی و قرضه، و سیاست‌های مالی ازجمله فروش اموال و دارایی‌های دولتی و عرضه بخشی از سهام شرکت‌های دولتی در بورس و افزایش مالیات‌ها وعوارض، بالا بردن بهای خدمات دولتی نظیر تعرفه‌های آب، گاز، برق، پست و جرائم رانندگی و جرائم پرداخت دیرکرد مالیات‌ها و سایر مطالبات موضوعه که اغلب از توان پرداخت مردم خارج است، تلاش در جذب گردشگر و سرمایه‌های خارجی و افزایش صادرات نفتی و غیرنفتی؛ که تحقق این چهارگانه اخیر در شرایط تحریمی و قطع مناسبات سیاسی و اقتصادی و بانکی برون مرزی محل تردید است. اما امسال کسری پنهان بودجه آن‌چنان افزایش یافته که با توجه به برآورد مرکز پژوهش‌های مجلس، بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه خواهیم داشت و بخش اعظم این کسری بودجه نمی‌تواند از طریق فروش سهام و دارایی‌های دولتی، و سیاست عملیات بازار باز تامین شود.

مسیر استقراض دولت از بانک مرکزی غیر مستقیم شد/ دولت سیزدهم رکورددار تورم است

وی گفت: این در حالی است که رییس دولت سیزدهم نیز اعلام کرده که برای تامین کسری بودجه از بانک مرکزی استقراض نخواهد کرد اما راه استقراض از سایر بانک‌ها را مسدود نکرده و لذا در تأمین منابع در راستای جبران کسر بودجه به‌بانکهای دولتی متوسل می‌شود و این بانک‌ها مطالبات خود از دولت را از بانک مرکزی دریافت می‌کنند و در نتیجه بدهی بانک‌ها به بانک دولتی که یکی از اجزاء پایه پولی است افزایش یافته و اسباب رشد نقدینگی و تورم را فراهم می‌سازد؛ یعنی فی‌الواقع دولت مستقیما”از خط قرمزش که استقراض از بانک مرکزی است عبور نمی‌کند اما با استقراض از بانک‌های دولتی به تأمین کسری منابع خود می‌پردازد که همان آثار تورمی استقراض از بانک مرکزی را در پی دارد.

وضعیت امسال بعرنج‌تر از گذشته است

این اقتصاددان هشدار داد:امسال شرایط به مراتب نامطلوب‌تر از سال گذشته است. زیرا با وجودی که در قانون بودجه درآمدهای نفتی را ۴۸۴ هزار میلیارد تومان برآورد کرده‌اند که تقریبا دو برابر سال گذشته است، همچنین مالیات‌ها را ۶۲ درصد افزایش داده‌اند که به رقم ۵۲۷ هزار میلیارد تومان رسیده است، با این حال با توجه به جنگ روسیه علیه اوکراین که در یک اتحاد فراگیر توسط ۱۴۴ کشور جهان محکوم و هدف بیشترین تحریم‌ها در تاریخ قرار گرفت، کاهش تدریجی گاز اروپا از روسیه که تا پایان سال جاری میلادی به صفر خواهد رسید و همچنین امتناع آلمان در واردات گاز از طریق خط لوله جدید نورد استریم ۲ از سوی روسیه به این کشور، که توسط شرکت عظیم گاز پروم روسیه تزریق گاز هم درآن انجام گرفته، بازار صادرات نفت و گاز روسیه رامختل ساخت به‌طوریکه اینک با تخفیف‌های چشمگیر بخش اعظم مشتریان نفتی ایران که با دور زدن تحریم‌ها خریدار نفت ایران بودند، عمدتا” چین وهند را از آن خود ساخته که اسباب کاهش فروش و درآمدهای نفتی ایران را فراهم آورده و لذا به نظر نمی‌رسد با افزایش بهای جهانی نفت که در حول و حوش ۱۰۰ دلار در هر بشکه نوسان می‌کند نیز بتواند درآمد برآورد شده در بودجه را پوشش دهد. وی نتیجه گرفت بنابراین امسال هم کسر بودجه از ناحیه عدم حصول درآمدهای نفتی دور از انتظار نیست.

جامساز بیان کرد: در زمینه مالیات‌ها نیز علاوه بر آنکه در بخش مالیات‌های غیرمستقیم مالیات تورمی بر همه اقشار جامعه تحمیل می‌شود در حوزه مالیات‌های مستقیم بیشترین فشار تامین بودجه از مالیات بر دوش اصناف گذاشته شده که واقعا با توجه به مشکلاتی که اصناف از نظر تورم و مصائب و زیان‌هایی که به دلیل کرونا و تحریم وشرایط رکود تورمی متحمل شده‌ و با چالش‌هائی نظیر کاهش سطح تولید و خدمات و تعدیل نیرو مواجه بوده‌اند، دولت به‌جای حمایت‌های مالی و قانونی حتی وضع معافیت‌ها و یا تخفیف‌های مالیاتی که به تقویت بخش‌های مولد اقتصادی و اصناف بپردازد در جهت تضعیف هرچه بیشتر آنها گام برمی‌دارد درحالی‌که بنیادها و نهادهای اقتصادی عظیم فرادولتی با برخورداری از پشتوانه قدرت‌های اقتصادی سیاسی- رانتی یا معاف از مالیاتند یا در حد سودهای نجومی خود که به بهای تضعیف بخش خصوصی واقعی به دست آورده‌اند مالیات نمی‌پردازند.

اقتصاد دولتی از تورم منتفع می‌شود

وی ادامه داد: از سوی دیگر باید توجه داشت که اقتصاد دولتی که متولی بانک مرکزی نیز هست از تورم منتفع شده و کسری بودجه خود را به بهای کاهش قدرت خرید مردم ، انقباض سبد معیشتی و فقیر تر شدن آنان تأمین ‌می‌کند. در چنین شرایطی مردم اعتماد خود به دولت و امید به آینده بهتر را از دست خواهند داد، که با کاهش آستانه تحمل آنان، به گسترش مطالبات واعتراضات میدانی و رودر رویی دولت ملت منجر خواهد شد.
تحلیلگر مسائل اقتصادی در پاسخ به این پرسش که آیا افزایش ۳۰درصدی حجم نقدینگی موجب بالا رفتن تورم خواهد شد یا خیر؛ توضیح داد: زمانی که نقدینگی افزایش می‌یابد و تغییراتی در عرضه کالاها و خدمات صورت نمی‌گیرد ،افزایش تقاضا منجر به بالا رفتن سطح عمومی قیمت‌ها می‌شود .

گفتند فقط ۴ قلم کالا گران می‌شود اما.

وی تصریح کرد: گفته شد با حذف ارز ۴۲۰۰ تومانی فقط قیمت ۴ قلم کالا افزایش خواهد یافت اما متاسفانه توجه نداشتند که تمام کالاها مانند حلقه‌های زنجیر به یکدیگر متصل هستند و اگر قیمت چند قلم کالا افزایش یابد به حتم قیمت سایر کالاها نیز بالا خواهد رفت یعنی این مساله بر روی سطح عمومی قیمت‌ها اثرگذار خواهد بود.
جامساز اظهار کرد: اعلام قطع ارز ترجیحی سبب افزایش قیمت کالاها در بازار شد و قیمت روغن مایع بیش از ۳۰۰ درصد، تخم‌مرغ بیش از ۲۵۰ درصد و لبنیات بیش از ۱۰۰ درصد و نرخ برخی کالاهای مصرفی دیگر حداقل ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش یافته است در حالی‌که اخیرا مرکز آمار ایران اعلام کرد که تورم ۵۲.۲ درصد است، از این رو به نظر می‌رسد حداقل بهای بسیاری از اقلام مبرم نظیر معیشت و اجاره‌بها و دارو و پوشاک بسیار بیش از نرخ تورم اعلامی است.

رکورددار تورم و نقدینگی کیست؟

وی در پاسخ به این سوال که با توجه به افزایش ۳۰درصدی حجم نقدینگی و بالا رفتن تورم آیا می‌توان گفت دولت سیزدهم نسبت به دولت‌های قبلی در این موارد رکوددار بوده است؛ عنوان کرد: دولت سیزدهم هم رکودردار افزایش نقدینگی و هم رکوددار تورم است؛ در حالی‌که آقای رییسی وعده کاهش شیب تورم تا دستیابی به تورم ۲۲ درصدی و رشد اقتصادی ۸ درصدی را داده بود.این اتفاق رخ نداد و وعده‌های رییس دولت سیزدهم، جامه عمل نپوشید.

این اقتصاددان خاطرنشان کرد: از این وعده و وعیدها در دولت سیزدهم زیاد داده شده اما متاسفانه به هیچ‌کدام عمل نشده است و باید گفت دولت سیزدهم رکورددار تورم است و ما در عرض سال‌های گذشته فقط در دوره آقای هاشمی رفسنجانی شاهد تورم استثنایی ۴۹.۵ درصدی به دلیل سیاست‌های تعدیل اقتصادی بودیم و پس از آن شاهد کاهش تورم در دولت‌های بعدی شدیم.در پایان سال ۱۴۰۰ و بر اساس اعلام مرکز آمار ایران تورم به ۴۰.۲ درصد رسید که نسبت به سال ۹۹ عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ حدود ۴ واحد درصد بیشتر شده بود اما اکنون تورم به ۵۲.۲ درصد رسیده است که در حقیقت تورم اقلام خوراکی و مصرفی بسیار بالاتر از این نرخ است.

جامساز گفت: روز به روز شاهد افزایش بیشتر نقدینگی در کشور هستیم زیرا دولت باید هزینه‌های خود را تامین کند و باید توجه داشت هزینه‌های دولت علاوه بر هزینه‌های بوروکراسی و دیوان‌سالاری بزرگی که در اختیار دارد، شامل هزینه‌های تحمیلی از سوی شرکت‌ها، بنگاه‌ها و نهادهایی با ماهیت حقوقی غیر دولتی می‌شود که در بودجه دارای ردیف‌های صدها و هزاران میلیارد تومانی هستند و دولت برای تامین بودجه این نهادها از هر وسیله‌ای استفاده میکند تا کسری بودجه خود را جبران کند.
وی ادامه داد: هنگامی که بخش عظیمی از کسری بودجه جبران نشود، دولت ناچار است از طریقی کسری را تأمین کند. که البته سهل‌ترین شیوه در غیاب روش‌های مؤثر، همان روش استقراض غیرمستقیم از بانک مرکزی است که پایه پولی را افزایش می‌دهد و ضریب فزاینده پولی که در حال حاضر کمی بیش از ۸ است در آن تأثیر می‌گذارد یعنی به ازاء یک واحد افزایش در پایه پولی ۸ واحد بر نقدینگی اضافه می‌شود.

وی تاکید کرد:‌ متاسفانه این دور معیوب و باطل همچنان ادامه دارد و هیچ‌ اقدامی در زمینه کاهش تورم انجام نمی‌شود زیرا منابع ما واقعا با توجه به تحریم‌های اقتصادی و همچنین سیاست‌های اقتصادی دولت اعم از پولی، ارزی و مالی نمی‌تواند پاسخگوی مخارج فراوان دولت باشد و دولت باید واقعا فکری به حال مخارج گزاف خود کند و بسیاری از ردیف‌های تحمیلی به بودجه که فاقد صرفه اقتصادی نیز هست را حذف نماید.هرچند این کار تبعات سیاسی به دنبال خواهد داشت و دولت باید برای انجام این کار از اقتدار بالایی برخوردار باشد زیرا هسته‌های قدرت سیاسی و اقتصادی مخالف حذف ردیف‌هایشان از بودجه هستند و از همان ابتدای سال مطالبه‌گری می‌کنند. بنابراین دولت باید عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ عزم خود را جزم کرده و ضمن کاهش هزینه‌های مسرفانه خود در دیوان‌سالاری، حذف ردیف‌های مراکز و دستگاه‌ها ی مورد اشاره در بودجه را نیز آغاز کند.

این اقتصاددان خطاب به دولت گفت: دولت باید توازن واقعی را در بودجه برقرار سازد. همان‌طور که بر اساس اصل ۷۵ قانون اساسی هر طرح اصلاحی پیشنهادی از سوی نمایندگان که منجر به کاهش درآمدها و یا افزایش هزینه‌های دولت گردد باید محل تأمین آن‌را مشخص کنند، به اعتقاد من دولت هم در تدوین لایحه بودجه باید نحوهٔ تأمین کسری بودجه احتمالی را در لایحه بودجه مشخص کند و قانونی به تصویب قوهٔ مقننه برسد که استقراض دولت از بانک مرکزی را چه به صورت مستقیم و چه غیرمستقیم ممنوع نمایند. این قانون دولت را مجبور و مکلف می‌سازد از بیش برآورد هزینه‌ها و درآمدها و تخصیص ردیف‌های بودجه به نهادهای فرادولتی به‌شدت اجتناب کند و بودجه عملیاتی و مبتنی بر ظرفیت‌های واقعی منابع کشور تدوین نماید تا از بروز کسری بودجه و تبعات مخرب شیوهٔ تأمین آن بر اقتصاد کشور پیشگیری به‌عمل آید.

سفته بازی چیست و به چه کسی سفته باز می گویند؟

سفته بازی چیست؟

سفته بازی اصطلاح رایجی در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری است و غالباً از به‌عنوان عملی فرصت‌طلبانه و منفی یاد می‌شود. سفته‌بازها افرادی هستند که به مطالعه و بررسی دقیق نوسانات قیمت کالا و خدمات پرداخته و برای دست‌یابی به سودهای بالا، اقدام به معاملات پر ریسک می‌کنند.

سفته بازی چیست؟

سفته بازی یعنی انجام معامله‌ای مالی که در آن ریسک بالایی برای از دست دادن بخش یا تمام مبلغ سرمایه‌گذاری شده‌ی اولیه وجود دارد و در مقابل، انتظار می‌رود که سود قابل‌توجهی به دست آورده شود. در سفته ‌بازی، ریسک ضرر ‌و ‌زیان، بیشتر از احتمال دستیابی به سودی بالاست و به همین دلیل به آن سفته‌ بازی و معامله‌ی پرریسک گفته می‌شود. گاهی تشخیص سفته ‌بازی از سرمایه‌گذاری مشکل می‌شود. تمایز این دو مفهوم به عوامل مختلفی مانند ماهیت دارایی، طول دوره‌ی نگهداریِ مورد انتظار و میزان اهرم افزایش سرمایه بستگی دارد.

خرید مسکن نیز می‌تواند با توجه به نوع خرید، سرمایه‌گذاری ساده و یا سفته ‌بازی در نظر گرفته شود. به‌طور مثال زمانی که فردی یک‌خانه باهدف اجاره آن خریداری می‌کند، سرمایه‌گذاری کرده است اما زمانی که فردی چند خانه را با قیمت‌هایی از قیمت فروش و با هدف کسب سود در کوتاه‌مدت می‌خرد، سفته‌ بازی انجام داده است. سفته‌بازان، نقدینگی بازار را فراهم می‌کنند و طیف وسیعی از تقاضاهای باز را پاسخ می‌دهند، همچنین به تولیدکنندگان در پوشش ریسک کمک می‌کنند. فروش استقراضی توسط سفته‌بازان به جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی کمک می‌کند. صندوق سرمایه‌گذاری مشترک و صندوق‌های پوشش ریسک نیز گاهی در سفته ‌بازی شرکت می‌کنند. می‌توان درمجموع گفت: سفته‌ بازی یک معامله مالی با ریسک بالا و درعین‌حال بازده بسیار بالا است. اگر سود قابل‌توجهی در پیش نباشد، انگیزه‌ای برای شروع سفته ‌بازی وجود ندارد.

سفته ‌باز کیست؟

سفته‌بازان به دودسته تقسیم می‌شوند:

گروهی از تحلیلگران و معامله گران هستند که روی یک سهم تمرکز می‌نمایند.
افرادی هستند که با استفاده از پول از تحلیلگران، اقدام به فعالیت در سهمی خاص می‌کنند تا زیرکانه به سود دست یابند.

سفته‌باز، به دنبال ارزش کالا یا اوراق نیست و صرفاً به بازده‌های قیمتی توجه می‌کند. سفته‌بازها ریسک‌های بالایی را به‌ویژه در ارتباط با پیش‌بینی تغییرات قیمت در آینده می‌پذیرند و امیدوارند که با انجام این ریسک‌ها، سریعاً به سودهای بالایی دست یابند. معمولاً این افراد، سرمایه‌گذارانی ریسک‌پذیر و پیچیده هستند که در بازارهای مربوطه، تخصص دارند. آن‌ها معمولاً سرمایه‌گذاری‌های اهرمی مانند قراردادهای آتی و اختیار معامله را انجام می‌دهند. ازاین‌رو به این سرمایه‌گذاران، سفته‌باز گفته می‌شود که آن‌ها سعی می‌کنند تا تغییرات قیمت را در بخش‌های بی‌ثبات‌تر بازار پیش‌بینی کنند و باور دارند یا فکر می‌کنند که سود بالایی به‌دست خواهند آورد، حتی اگر شاخص‌های بازار، خلاف آن عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ را نشان دهد. همچنین فعالیت این افراد، در چارچوب زمانی کوتاه‌تری نسبت به سرمایه‌گذاران دیگر، صورت می‌گیرد. درست است که هر باوری را که استراتژی سرمایه‌گذاری را هدایت می‌کند، می‌توان سفته‌بازان دانست، ولی اگر بازار از آن ایده حمایت کند، نمی‌توان آن را چندان سفته‌بازان به شمار آورد. به‌طورکلی، فعالیت‌های سفته‌بازان دارای ریسک بالاتری هستند که اغلب، به دلیل این است که شاخص‌های بازار، احتمال بالا رفتنِ ارزش پولی دارایی‌ را نشان نمی‌دهند. به‌علاوه سفته‌بازان، معمولاً قراردادهای آتی یا اختیار معامله را بیش از سهام مرسوم و رایج خریداری می‌کنند.

چه سهامی مستعد سفته بازی است؟

سفته‌بازان، سهام‌های بنیادی که بنا به دلایل نامشخصی از توجه بازار دور ماندند و حجم مبنای پایینی دارند را انتخاب می‌کنند تا بتوانند سهم موردنظرشان را در اصطلاح، باد کنند و یا به عبارت دیگر، اقدام به نوسان‌گیری از سهم مورد نظر نمایند. نقدینگی بالا که توسط سفته‌بازان به بازار تزریق می‌شود، منجر به افزایش تقاضا و در نهایت افزایش قیمت سهم به میزانی بیش از ارزش واقعی آن سهم می‌گردد. و این شرایط ممکن است سبب ایجاد حباب سفته بازی در سهم را فراهم کند. گاهی برعکس حالت بالا نیز ممکن است رخ ‌دهد. برای نمونه، اگر سفته‌باز عقیده داشته باشد که روند رو به پایینی در بازار وجود دارد یا قیمت دارایی خاصی، بیش از ارزش واقعی آن است، تا جای ممکن و در حالی که قیمت‌ها بالاتر هستند، آن دارایی را می‌فروشد و این عمل، موجب پایین رفتن قیمت فروش آن دارایی خواهد شد. اگر سایر سرمایه‌گذاران نیز مانند او عمل کنند، قیمت آن دارایی باز هم پایین‌تر می‌رود و در نهایت منجر به ترکیدن هر گونه حباب سفته بازی موجود می‌شود، تا زمانی‌ که فعالیت در بازار، به حالت ثبات و تعادل برسد.

چگونه بین سفته باز و سرمایه گذار تمایز قائل شویم؟

سفته بازی چیست؟

نکته‌ای که سفته‌باز را از سرمایه‌گذار متمایز می‌کند، ماهیت دارایی مورد معامله، دوره نگهداری دارایی و میزان اهرم اعمال شده است. به مثال زیر توجه کنید:

فرض کنید که آقای غفاری، منزل مسکونی را با هدف اجاره دادن، خریداری کند. در این صورت عنوان می‌شود که او سرمایه‌گذاری کرده است. اما اگر آقای غفاری چند دستگاه منزل مسکونی را با قیمتی پایین‌تر از قیمت بازار و با هدف کسب سود در کوتاه‌مدت خریداری کند. در این صورت یک معامله مالی با ریسک و احتمالأ بازده بالا انجام داده است، پس آقای غفاری در این شرایط سفته بازی کرده است. به طور کلی می‌توان گفت که، هر سرمایه‌گذار، زمانی سفته‌باز محسوب می‌شود که باور داشته باشد شرکتی که به تازگی دچار شکست چشم‌گیری (مانند بازتاب بسیار منفی آن شرکت در مطبوعات یا حتی ورشکستگی) شده است، به‌سرعت به روزهای پر رونق و سودده خود بازخواهد گشت. اگر این سرمایه‌گذار در چنین شرکتی سرمایه‌گذاری کند، سفته‌باز در نظر گرفته می‌شود.

چه زمانی سفته بازی در بازار شیوع پیدا می‌کند؟

معمولا این روش در بازارهایی که ثبات اقتصادی و یا سیاسی کمتری دارند بیشتر به چشم می خورد، البته این بدان معنی نیست که در بازارهای دارای عمق کافی و ثبات سیاسی و اقتصادی، این گروه فعال نخواهند بود. بلکه در تمام بازارهای مالی با شدت و ضعف می توان آنان را یافت و اساسا بازار بدون این گروه بی معنی خواهد شد. اما در حد افسار گسیخته آن موجبات به وجود آمدن حباب های قیمتی شدید (و حتی عکس آن) را فراهم خواهند نمود که باعث بالا رفتن ریسک در بازار سرمایه خواهد گردید. در بازارهای کارا، قیمت بازار اوراق بهادار به قیمت ذاتی (قیمت واقعی) آن‌ها نزدیک‌تر و به شکل عادلانه تعیین می‌شود. بازار غیرکارا باعث دلسردی سهامداران عادی می‌شود. این افراد فقط به اطلاعات رسمی دسترسی دارند که تمام واقعیت بازار را برایشان منعکس نمی‌کند و باعث ظهور تعدادی از سهامداران با نقدینگی سنگین در قالب سفته‌باز می‌شود. این افراد بر اساس اطلاعات پنهانی بازار، بی‌دلیل یک سهام را بالا و پایین نوسان می‌دهند و خسارت زیادی به فعالان بورس وارد می‌کنند. ذکر این نکته خالی از لطف نیست که سهم‌ها با شرایط بنیادی مناسب، حبابی نشده و در زمان ریزش بازار، سقوط سنگین تجربه نمی‌کنند؛ اما سهم شرکت‌های کوچک که اگر دچار سفته ‌بازی باشند به همان سرعتی که رشد کردند سقوط می‌کنند.

فرآیند سفته بازی چگونه است؟

هر دو گروه سفته باز سهم را طی روزهای متمادی زیر نظر می‌گیرند. پس از آن با کدهای معاملاتی مختلف در جای مناسب اقدام به خرید سهام در پله‌های مختلف می‌کنند. تفاوت خریدشان با خریدهای معمولی در این است که با حجم‌های بالا و از طریق کدهای مختلف معاملاتی این کار را انجام می‌دهند که جزو سهامداران درصدی سهم قرار نگیرند. اگر در رده سهامداران درصدی قرار گیرند، معاملات آن‌ها رصد شده و اهداف آن‌ها نقش بر آب خواهد شد. این افراد، پس‌ازاینکه سهام مدنظرشان را در قیمت‌های مناسب خریدند اقدام به جلب‌توجه و نظر عموم تحلیل گران و معامله گران در بازار می‌کنند و البته اخیراً در این کار بسیار حرفه‌ای شده‌اند؛ یعنی در حمایت‌های تکنیکی اقدام به بالا بردن حجم معاملات می‌کنند. روال کار آن‌ها، به این صورت است که چند روز حدود ۲ الی ۳ روز معاملاتی با کدهایی که دارند اقدام به صف خرید کردن سهم می‌کنند. در روزهای آینده، همین سفته‌بازها با کدهای معاملاتی متفاوت، صف خرید صوری ساخته و قیمت پایانی سهم را تا مثبت کامل بالا می‌برند.

در همین حال سایر معامله گران وقتی می‌بینند یک سهم چند روز صف خرید بوده و اکنون نیز صف است، توجهشان به این سهم جلب شده و اقدام به رفتن در صف‌های خرید می‌کنند. در روزهای بعدی، سفته‌بازان سفارش خود را در از صف کم‌کم حذف می‌کنند. در روزهای آخر که سهم به اهداف خود نزدیک شده، این افراد اقدام به تبلیغ سهم در شبکه‌های اجتماعی کرده و سایر سهامداران را با خود همراه می‌کنند. به این افراد موج سوار گفته می شود. این گروه که خطرناک‌ترین فعالان بورس می‌باشند، با استفاده از سرمایه‌های کلان و قابلیت‌های ترویج اطلاعات و اخبار کذب سعی در دست‌کاری و انحراف بازار دارند. این گروه از فعالان هیچ تمایلی به رعایت قوانین بازی نداشته و در عملکرد ایشان هیچ اثری از قوانین بازی برنده-برنده به چشم نمی‌خورد. غالب افرادی که در روزهای پایانی به جمع سهامداران پیوستند، با ضرر از سهم خارج می‌شوند.

سفته بازی چیست؟

آیا هر شخصی می‌تواند به‌راحتی سفته بازی کند؟

سفته‌ بازی خیلی هم راحت نیست. وقتی چند روز سفته‌بازان سهام را مثبت می‌کنند احتمالاً عده دیگری نیز با آن‌ها سهام را بخرند و طبیعی است که سایر افراد نیز همانند سفته‌بازان وقتی ببینند بعد چند روز در سود هستند اقدام به فروختن سهامشان کنند و این فروش زودتر از فروش سهام توسط سفته‌بازان اتفاق بیفتد و آن‌ها با کاهش سود مواجه شوند. همچنین با توجه به غیرقانونی بودن این فعالیت درصورتی‌که توافق سفته‌بازان با طرفین معامله و تحلیلگران به نتیجه نرسد، سهم به هدف نخواهد رسید.

چگونه در دام سفته بازان نیفتیم؟

وقتی سفته‌ بازی در حال کار روی یک سهم است، حجم معاملات سهم چندین برابر حجم میانگین ماهانه‌اش شده و چند روزی ادامه می‌یابد. پس از طریق حجم معاملات می‌توانید متوجه ورود پول هوشمند و سفته‌ بازی روی سهام شوید. درصورتی‌که اگر سهمی ارزشمند باشد کم‌کم حجم معاملاتش افزایش می‌یابد و حقوقی سهم طی زمان کوتاه‌مدت یا میان‌مدت اقدام به جمع‌آوری سهم می‌کند و ممکن است سهم حتی در چند ماه به‌صورت خنثی باشد. سعی کنید فقط در حمایت‌های معتبر اقدام به خرید کنید نه هر حمایتی که پیش روی سهم بود. حد ضرر خود را نیز همیشه رعایت کنید و متناسب با رشد هر سهم حد ضررتان را بالا بیاورید. افزایش دانش و اطلاعات بورسی، شناخت شرکت‌ها نیز به ما کمک می‌کند، سهم‌های مطلوب را شناسایی کنیم و در تله سفته‌بازان نیفتیم.

آشنایی با بانک مرکزی آمریکا (فدرال رزرو): راهنمای بنیادی معامله گران فارکس

سیستم فدرال رزرو (FED) توسط کنگره ایالات متحده در ۱۹۱۳ تأسیس شد. اقدامات و سیاستهای فدرال رزرو تأثیر عمده ای بر ارزش ارز دارد و بسیاری از معاملات که شامل دلار آمریکاست را تحت تأثیر قرار می دهد. در مورد تاریخچه بانک مرکزی فدرال ، تأثیر آن بر دلار و چگونگی معامله بر مبنای تصمیمات سیاست پولی فد اطلاعات کسب کنید.

فدرال رزرو چیست؟

فدرال رزرو بانک مرکزی آمریکا است . برای ایجاد یک سیستم پولی و مالی باثبات و انعطاف پذیر برای کشور ایجاد شده است. وظایف عمومی آن تعیین سیاست های پولی و نظارت بر عملکرد اقتصادی مؤثر و در نهایت خدمت به منافع عمومی است.

برای برآورده کردن این دستورالعمل های اصلی ، بانک فدرال رزرو پنج عملکرد کلی را انجام می دهد:

۱.ارتقائ حداکثر اشتغال ، ثبات قیمت ها و تعدیل نرخ بهره در بلند مدت

۲.کاهش ریسک در صورت امکان برای ایجاد یک سیستم مالی پایدار

۳.توسعه امنیت مالی در موسسات مالی

۴.پشتیبانی از ایمنی در سیستم های پرداخت و تسویه حساب

۵.حمایت از مصرف کننده از طریق موضع نظارت.

برای اجرای عملیات روزمره ، کشور به ۱۲ بانک مرکزی منطقه ای تقسیم می شود ، که هر یک به عنوان بانک مرکزی مجزا عمل میکنند. این بانک های عضو مستقل فعالیت می کنند در حالی که تحت نظارت هیئت دولت فدرال رزرو فعالیت می کنند.

چه کسی مالک بانک فدرال است؟

بانک فدرال هم یک نهاد خصوصی و هم دولتی است. هیئت مدیره یک سازمان دولتی است ، در حالی که خود بانک ها مانند شرکت های خصوصی ساختار یافته اند – بانک های عضو سهام دارند و سود سهام دریافت میکنند.

رئیس فدرال رزرو کیست؟

از اوت ۲۰۱۹ ، رئیس فدرال رزرو جروم پاول است که از فوریه ۵ ، ۲۰۱۸ در این دفتر فعالیت دارد. او ۱۶امین شخصی است که این سمت را به عهده داشته است و برای دوره ۴ ساله خدمت خواهد کرد. قبل از انتصاب وی ، آقای پاول از ماه مه ۲۵ ، ۲۰۱۲ به عنوان عضو هیئت مدیره مشغول به کار بود. وی همچنین در حال حاضر به عنوان رئیس کمیته فدرال عملیات بازار باز فعالیت می کند ، که مواظب سیاست های پولی است.

کدام بانک ها ,بانک فدرال را تشکیل می دهند؟

۱۲ بانک منطقه ای فدرال رزرو ، که هر کدام دارای بانک ذخیره (رزرو بانک) خود هستند ، عبارتند از:

فدرال رزرو چگونه پاسخگوی عملکردش است ؟

فدرال رزرو به مردم ، و همچنین به کنگره ایالات متحده پاسخگو است. رئیس و مقامات فدرال رزرو در مقابل كنگره شهادت می دهند ، در حالی كه سیستم تعیین سیاست های پولی به گونه ای طراحی شده است تا شفاف و بدون ابهام باشد. به منظور پاسخگویی ، کمیته فدرال عملیات بازار باز (FOMC) به دنبال تمام جلسات سالانه بیانیه هایی را منتشر می کند. کلیه صورتهای مالی سالی یکبار به صورت مستقل به منظور جوابگویی مورد حسابرسی قرار می گیرد.

اختیارات کلیدی اقتصادی فدرال رزرو

سیاست های پولی ایالات متحده اصلی ترین اختیارات بانک فدرال رزرو است. اهداف قانونی این سیاست پولی توسط کنگره تشریح شده و عبارتند از:

• حداکثر اشتغال: سیاست پولی تعیین شده توسط FOMC باید اطمینان حاصل کند که نرخ بیکاری پائین بماند و برای تقویت اقتصاد در صورت لزوم تلاش می کند تا کسب و کارها شکوفا شوند ، سود کسب کنند و کارمندان بیشتری را برای رشد استخدام کنند.

• ثبات قیمت: فدرال رزرو ثبات قیمت را به عنوان نرخ تورم ۲٪ در درازمدت تعریف می کند.

• تعدیل کردن نرخ بهره بلند مدت: این بند در کنار ثبات قیمت کار می کند – وقتی یک اقتصاد پایدار است ، نرخ بهره بلند مدت در سطح متوسط باقی می ماند.

فدرال رزرو قصد دارد با تاثیرگذاری خود بر نرخ بهره و وضعیت کلی مالی ، به اهداف سیاست پولی خود برسد. این امر می تواند منجر به پویایی (نوسانات سریع) دلار آمریکا ، پیش از اعلامیه های فدرال رزرو و تغییر در سیاست ها شود.

کمیته بازار باز فدرال

سیاست های پولی توسط کمیته بازار آزاد فدرال (FOMC) تنظیم می‌شود، که نظارت بر عملکرد بازار باز سیستم فدرال رزرو دارد. آنها در جلسات FOMC هدف نرخ بهره بین بانکی را تعیین می کردند. این نرخ بهره ای است که آنها می خواهند بانک ها برای وام های یک شبه به یکدیگر بدهند. اگرچه FOMC این نرخ را کنترل نمی کند ، می تواند از سه طریق اصلی آن را تحت تأثیر قرار دهد:

• عملیات بازار باز: به معنی خرید و فروش اوراق خزانه دولتی در بازار آزاد است – فروش اوراق قرضه با هدف افزایش نرخ بهره ، عرضه پول را کاهش می دهد. خرید اوراق قرضه با هدف کاهش نرخ بهره ، پول را به اقتصاد باز می گرداند.

• نرخ بهره بانک مرکزی (نرخ تنزیل): این نرخی است که بانکها برای وام گرفتن پول از بانک فدرال پرداخت می کنند. وقتی این نرخ پایین تر باشد ، احتمالاً نرخ صندوق های فدرال نیز پایین تر خواهد بود

• ذخیره مورد نیاز: بانکها به منظور پاسخ دهی به موقع و مناسب به برداشت سپرده ها توسط سپرده گذاران باید درصد مشخصی از سپرده های مشتریان را نگه داری کنند – این “ذخیره ی مورد نیاز” است. وقتی این درصد افزایش می یابد ، بانک ها نمی توانند به اندازه وام بدهند و باید نرخ بهره بالاتری درخواست کنند. با پایین آمدن آن ، بانک ها می توانند پول بیشتری وام بدهند و نرخ بهره کمتری بخواهند.

چگونه نرخ بهره بین بانکی (شبانه) بر دلار آمریکا تأثیر می گذارد؟

نرخ بهره فدرال رزرو ، که به عنوان نرخ بهره بین بانکی (یا نرخ بهره شبانه) نیز شناخته می شود ، توسط هیئت مدیره سیستم فدرال رزرو تنظیم شده است. نرخ بهره فعلی و انتظارات از تغییر نرخ بهره در آینده می تواند هر دو بر ارزش دلار آمریکا تأثیر بگذارد. اگر معامله گران تغییر نرخ بهره را بر اساس اطلاعیه های هیئت مدیره ، پیش بینی کنند ، این می تواند باعث کاهش یا افزایش ارزش دلار در مقابل سایر ارزها شود.

سناریوهای زیر نشان می دهد که انتظارات بازار و واقعیت محقق شده چگونه می تواند بر ارزش دلار تأثیر بگذارد:

همانطور که در نمودار زیر مشاهده عملیات بازار باز چگونه عمل میکند؟ می کنید، دلار در برابر ین به دلیل اعلام نرخ بهره بانک فدرال در دسامبر سال ۲۰۱۶ تقویت شد زیرا انتظار می رفت نرخ بهره فدرال افزایش یابد. این جفت ارز در روز اعلام نرخ بهره، ۱۴ دسامبر ۲۰۱۶، به حدود ۱۱۸.۳۷۱ رسید.

چگونه بر مبنای تصمیمات سیاست پولی فدرال رزرو ترید (معامله) کنیم؟

به منظور آماده بودن برای تصمیمات تغییر نرخ بهره ، معامله گران باید این دو قدم اساسی را دنبال کنند:

۱. اخبار فدرال رزررا پیگیر باشید FOMC. سالانه هشت جلسه منظم برگزار می کند ، که در آن سیاست ها و نرخ بهره ها مورد بحث و گفتگو قرار می گیرند. پیگیری اخبار پیش از این جلسات بهترین راه برای پیش بینی نرخ بهره ها و تصمیم گیری برای خرید یا فروش دلار است.

۲. پیگیر اخبار بازارها باشید. مطمئن باشید که این فقط شما نخواهید بود که در باره نرخ بهره حدس و گمان زده اید – پیش از جلسات و اطلاعیه های فدرال رزرو ، بسیاری از معامله گران فارکس بسیار پیگیر و مراقب اتفاقاتی هستند که می افتد . پیش بینی های دیگران را دنبال کنید و به اندازه کافی آگاهی داشته باشید تا قدرت تصمیم گیری داشته باشید و ایده خود را به پیشبینی های دیگران اضافه کنید.

هیچ روش پیش بینی تصمیمات نرخ بهره نمیتواند دقیق باشد و شگفت انگیز است که بتوان پیشبینی قاطعی انجام داد . همیشه محافظت از خود در معامله گری فارکس مهم است ، بنابراین اطمینان حاصل کنید حد ضرر در ابتدای معامله برای خود تعیین کرده اید تا زمانی که در حرکت مخالف بازار قرار میگیرید ,کمتر ضرر کنید.

به یاد داشته باشید که به برنامه معاملاتی خود پایبند باشید و هرگز معامله ای را انجام ندهید که نتوانید از پس زیان تان بر بیایید. معاملات می توانند در هر دو سمت بروند. مهم نیست که چقدر احساس اطمینان می کنید که این روند به نفع شما عمل خواهد کرد ، همیشه این احتمال وجود دارد که ضرر کنید.

توصیه های ویژه برای معامله گران فارکس در مورد فد:

• معامله گران میبایستی تحولات فدرال رزرو را پیگیر باشند و منتظر اعلامیه ها قبل و بعد از جلسات FOMC باشند.

• تقویم بانک مرکزی را برای تاریخ جلسات مهم نگاه کنید.

• دلار آمریکا یکی از ارزهاییست که به طور گسترده مورد معامله قرار می گیرد، اما این موجب بدون ریسک بودن آن نمیشود. از پتانسیل زیان دهی معاملات آگاه باشید و بدانید که در معامله هیچگونه ضمانت موفقیت وجود ندارد.

• پیگیر سیاست ها مالی به روز و تحولات کلی فدرال رزرو باشید. ارزش ارز و سیاست مالی به شدت بهم مرتبط هستند.