فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه

دوام درازمدت کریدور میانی مستلزم ثبات سیاسی و حکمرانی مؤثر در کشورهای مسیر آن است، اما منطقه از تشریفات اداری، فساد و بی‌ثباتی گسترده‌تر ناشی از درگیری‌های مرزی رنج می‌برد. در این چارچوب، اتحادیه اروپا باید تلاش های خود را برای جلوگیری از تشدید بیشتر در قفقاز جنوبی را افزایش دهد

گسترش روابط ترکیه و روسیه در تجارت گاز

اقتصاد 100- وزیر انرژی ترکیه طی اظهاراتی اعلام کرد که این کشور پرداخت بخشی از هزینه واردات گاز طبیعی خود را از روسیه به روبل آغاز کرده است.

به گزارش گروه اقتصاد کلان و انرژی اقتصاد 100، فاتح دونمز، وزیر انرژی ترکیه در مصاحبه با شبکه تلویزیونی تی‌آرتی هابر اعلام کرد که این کشور پرداخت بخشی از هزینه واردات گاز طبیعی خود را از روسیه به روبل آغاز کرده است.

دونمز اعلام کرد که در ماه‌های آینده سهم پرداخت‌های ارز ملی در تجارت انرژی با مسکو افزایش می‌یابد و طرفین در حال انجام کارهای فنی برای چنین تغییری هستند.

همانطور که می‌دانید، توافقی حاصل شده است، پرداخت جزئی از قبل شروع شده است.

وزیر امور خارجه گفت: ما قصد داریم در این راستا کار خود را تشدید کنیم.

در ماه سپتامبر، آنکارا و مسکو توافق کردند که ترکیه 25 درصد از عرضه گاز خود را به واحد پول روسیه بپردازد. در ماه بعد، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه پیشنهاد کرد که گاز خطوط لوله آسیب دیده نورد استریم در اعماق دریای بالتیک به ترکیه هدایت شود.

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه این پیشنهاد را پذیرفته و گفته است که کشورش آماده تبدیل شدن به یک قطب گاز بین‌المللی بزرگ است که چندین کشور می‌توانند در آینده به آن تکیه کنند.

وقتی از دونمز در مورد این برنامه ها پرسیده شد، وی گفت که آنکارا تا پایان سال جاری میلادی نقشه راه را ارائه خواهد کرد و می‌تواند کنفرانسی برای تامین کنندگان و خریداران برگزار کند.

داده‌های موسسه آمار ترکیه نشان می‌دهد که تجارت بین مسکو و آنکارا اخیرا به سرعت در حال گسترش بوده است و حجم کالاهای عرضه شده به روسیه در ماه سپتامبر به رکورد ماهانه 1.1 میلیارد دلار رسیده است.

داده ها نشان می دهد که ترکیه در حال تبدیل شدن به یکی از شرکای تجاری اصلی روسیه است و می تواند از نظر حجم صادرات از آلمان پیشی بگیرد.

راهبردهای ایران برای سواپ نفت و گاز روسیه / فرصت ترانزیت سوآپ گاز روسیه به ترکیه

شهباز حسن پور گفت: در شرایط کنونی با توجه به مشکلاتی که روسیه در انتقال و صادرات انرژی خود دارد باید اهتمام بیشتری برقراردادهای خرید ترانزیت و سواپ نفت، گاز و فراورده ها را با روسیه امضا کنیم ، در غیر این صورت مسیر جایگزین از جمله خط تاپی ( ترکمنستان، افغانستان، پاکستان هند ) فعال می شود.

به گزارش خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج، تحریم های اروپا علیه نفت و گاز روسیه باعث شده این کشور به دنبال ورود به بازار کشورهای آسیایی باشد و در این مسیر کشورهابی که زیرساخت های مربوط به بخش نفت و گاز داشته باشند فرصت همکاری بیشتری خواهند داشت.

نماینده ی مردم سیرجان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری موج گفت: خطوط لوله فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه گاز موجود بین ایران و همسایگان شمالی می تواند تا ۴۵ میلیون مترمکعب گاز روسیه را به ایران وارد کند که سوآپ این میزان گاز به ترکیه سبب می شود همچنین حدود ۹۰ میلیون متر مکعب از کسری گاز داخل تامین شود.

شهباز حسن پور، در خصوص مزایای قرار داد سوآپ گازی بین ایران و روسیه گفت: شرایط آتی روسیه در بخش انرژی به گونه ای رقم می خورد که به ایران در این حوزه نیاز پیدا می کند. از جمله این نیازمندی ها، فروش گاز و یا«سوآپ»در عین حال، ایران در داخل نیز با ۲۰۰ میلیون متر مکعب کمبود گاز در روز مواجه است، که در صورت عدم تامین در فصل زمستان، بخش عمده ایی از صنایع به سمت تعطیل می روند، چرا که باید در این فصول گاز مورد نیاز بخش خانگی تامین شود.

سوآپ گاز روسیه به ترکیه

شهباز حسن پور، نماینده ی مردم سیرجان در مجلس شورای اسلامی درخصوص تاثیر قرارداد سوآپ بر امنیت ایران در منطقه نیز متذکر شد: خرید گاز از روسیه و ترکمنستان به شدت به امنیت مرزهای شمالی و تقویت موقعیت ژئوپلتیک و جغرافیای اقتصادی کشور کمک می کند و نوعی در هم تنیدگی امنیتی برای ما فراهم می کند.

حسن پور اظهار داشت: به طورکلی به هر میزان ایران با کشورهای همسایه در مرزهای مختلف روابط اقتصادی بیشتر و محکم تری داشته باشد، نوعی در هم تنیدگی سیاسی، اقتصادی و امنیتی نیز برقرار و امنیت ایران در این بخش ها تضمین می شوداز این جهت باید انعقاد این قراردادها با سرعت بیشتری انجام شود.

وی در پایان گفت: در شرایط کنونی با توجه به مشکلاتی که روسیه در انتقال و صادرات انرژی خود دارد باید اهتمام بیشتری فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه برقراردادهای خرید ترانزیت و سواپ نفت، گاز و فراورده ها را با روسیه امضا کنیم ، در غیر این صورت مسیر جایگزین از جمله خط تاپی ( ترکمنستان، افغانستان، پاکستان هند ) فعال می شود و ما متاسفانه استاد فرصت سوزی هستیم و ترک ها استاد فرصت سازی!

اهداف ترکیه از تقویت کریدور میانی| پروژه‌ای برای دور زدن ایران و روسیه

از دیدگاه آنکارا، کریدور میانی یک مسیر تجاری بسیار جذاب است که ارتباط مستقیمی با اوراسیا ایجاد می‌کند و وابستگی سایر کشورهای ترک را به روسیه و ایران کاهش می‌دهد.

بازار؛ گروه بین الملل: از جمله پیامدهای مهم ژئوپلیتیکی جنگ اوکراین، تقویت مجدد کریدور میانی هم به عنوان یک منطقه اقتصادی شامل آسیای مرکزی، قفقاز و ترکیه و همچنین به عنوان یک مسیر جایگزین جذاب بین اروپا و چین است.

جنگ اوکراین ارتباط زمینی از طریق پل زمینی جدید اوراسیا را مختل کرده است که به عنوان کریدور شمالی شناخته شده و از سرزمین روسیه و بلاروس – که اکنون به شدت تحریم شده است – می‌گذرد. هرچند کریدور میانه نمی‌تواند به طور کامل جایگزین کریدور شمالی شود، اما ادغام منطقه‌ای در امتداد مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر به احتمال زیاد پتانسیل این کریدور را به ضرر روسیه در درازمدت افزایش خواهد داد.

به دلیل تحریم‌های اخیر علیه روسیه، حمل و نقل محموله بین اروپا و چین از طریق خاک روسیه و بلاروس دشوارتر می‌شود. بر اساس گزارش جدید بانک جهانی، تاثیر جنگ در اوکراین بر تجارت و سرمایه گذاری جهانی (۲۰۲۲)، تقریباً بر تمام جریان‌های تجاری بین روسیه و اروپا تأثیر گذاشته و باعث تأخیر قابل توجه و افزایش قیمت‌های حمل و نقل جهانی شده است. براین اساس محموله‌های چین و اتحادیه اروپا در امتداد کریدور شمالی که چین را از طریق قزاقستان، روسیه و بلاروس به اروپا متصل می‌کند، از زمان حمله روسیه به اوکراین ۴۰ درصد کاهش یافته است. این وضعیت جذابیت طرح کریدور میانی ترانس خزر ترکیه را افزایش داده که بنوعی روسیه و ایران را دور می‌زند.

ابتکار کریدور میانی ترکیه

در این میان، روابط نزدیک فرهنگی آنکارا با جمهوری‌های آسیای مرکزی به همراه تمایل جمهوری‌های آسیای مرکزی به تنوع بخشیدن به روابط خارجی خود به دور از مسکو و پکن، اهرم‌های بیشتری را در منطقه به ترکیه می‌دهد. اتحادیه اروپا و ترکیه به چند دلیل منافع مشترکی در تقویت اتصال اوراسیا دارند؛ ترویج صلح و رفاه در قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، افزایش دسترسی تجاری به آسیای مرکزی، افزایش انعطاف‌پذیری زنجیره‌های تامین اروپا، تنوع بخشیدن به منابع انرژی اروپا و تقویت ارتباطات اوراسیا برای ایجاد توازن بین نفوذ روسیه، چین و ایران در آسیای مرکزی.

از دیدگاه آنکارا، کریدور میانی یک مسیر تجاری بسیار جذاب است، نه تنها به این دلیل که ارتباط مستقیمی با اوراسیا ایجاد می‌کند، بلکه بیشتر به این دلیل که وابستگی سایر کشورهای ترک را به روسیه و ایران کاهش می‌دهد

کریدور میانه ابتکاری است که به دنبال اتصال ترکیه به چین از طریق گرجستان، آذربایجان، دریای خزر و سپس ۱) قزاقستان یا ۲) ترکمنستان، ازبکستان و قرقیزستان اس. البته در این مسیر راه آهن باکو- تفلیس- قارص (BTK) که در سال ۲۰۱۷ عملیاتی شد، از اهمیت بالایی برخوردار است. راه فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه آهن BTK یا «جاده ابریشم آهنین» حمل و نقل ریلی مستقیم بین منطقه قفقاز و ترکیه را پس از بسته شدن راه آهن بین ارمنستان و ترکیه در نتیجه درگیری ارمنستان و آذربایجان در اوایل دهه ۱۹۹۰، بازگشایی کرد. گشایش حمل و نقل بار بین آذربایجان و ترکیه نه تنها برای تکمیل کوتاه‌ترین کریدور راه آهن بین چین و اروپا انجام شد، بلکه ارتباط بین ترکیه و کشورهای آسیای مرکزی و قفقاز جنوبی را نیز افزایش داد.

از دیدگاه آنکارا، کریدور میانی یک مسیر تجاری بسیار جذاب است، نه تنها به این دلیل که ارتباط مستقیمی با اوراسیا ایجاد می‌کند، بلکه بیشتر به این دلیل که وابستگی سایر کشورهای ترک را به روسیه و ایران کاهش می‌دهد. خاستگاه این ابتکار به سال ۲۰۰۹ باز می‌گردد که این ایده توسط فاتح جیلان، سفیر ترکیه در کشورهای آسیای مرکزی پیشنهاد شد. اهداف اصلی ترکیه در راه اندازی ابتکار کریدور میانه، ایجاد یک مسیر چندوجهی جایگزین است که اوراسیا را به هم متصل می‌کند و همکاری و هماهنگی منطقه‌ای را با کشورهای ترانزیتی در امتداد ترانس خزر افزایش می‌دهد.

مسیر بندری مزایای زیادی در روش چندوجهی پیش بینی شده دارد که به جابجایی محموله از مبدا به مقصد با استفاده از چندین روش حمل و نقل تحت یک قرارداد یا بارنامه اشاره دارد. نمونه‌هایی از مزایای آن عبارتند از خدمات توقفگاه، ردیابی کارآمد حمل و نقل، و به حداقل رساندن هزینه‌های هماهنگی لجستیک. در کل ترکیه قصد دارد ۳۰ درصد از جریان‌ محوله‌ای که از کریدور شمالی می‌گذرد را به سمت کریدور میانی منحرف کند. این کشور از طریق ابتکارات دوجانبه، سه‌جانبه و چندجانبه و با استفاده از موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد ترکیه در قلب مثلث تجاری اروپا، آسیا و آفریقا، این امر را ترویج می‌کند.

تاثیر بر سازمان کشورهای ترک

آنکارا در ابتدا در متقاعد کردن کشورهای آسیای مرکزی برای توسعه مسیرهای حمل و نقل در امتداد کریدور میانه مشکل داشت که ناشی از وابستگی نامتقارن این کشورها به روسیه بود. اما تحریم‌های اعمال شده علیه روسیه پس از الحاق کریمه به روسیه در سال ۲۰۱۴، علاقه کشورهای آسیای مرکزی را برای تنوع بخشیدن به روابط خارجی خود از مسکو افزایش داده است. جنگ اوکراین همچنین پویایی فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه قدرت منطقه‌ای را تغییر داده و فرصت‌های جدیدی را برای آنکارا فراهم کرده است. در حالی که تمرکز مسکو به جنگ خود در اوکراین بود، قزاقستان و ازبکستان در شکل‌دهی پروژه‌های ارتباطی نقش کلیدی داشته‌اند. آنکارا همچنین در ابتکارات چندجانبه مانند سازمان کشورهای ترک (OTS) و مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر مشارکت بیشتری داشته است.

OTS، سابقا شورای ترک، یک سازمان بین دولتی است که در سال ۲۰۰۹ برای ترویج همکاری همه جانبه بین کشورهای ترک زبان تأسیس شد. این سازمان متشکل از کشورهای عضو آذربایجان، قزاقستان، قرقیزستان، ترکیه و ازبکستان و کشورهای ناظر مجارستان و ترکمنستان است که انتظار می‌رود ترکمنستان به بزودی به عضویت کامل درآید. سال گذشته، OTS «چشم انداز جهان ترکی ۲۰۴۰» را تصویب کرد که به دنبال الحاق کشورهای عضو به زنجیره‌های عرضه و ارزش منطقه‌ای و جهانی از طریق کریدور میانی است.

در ۲ آگوست ۲۰۲۲، وزرای امور خارجه، اقتصاد و حمل و نقل آذربایجان، ترکیه و ازبکستان در تاشکند گرد هم آمدند تا سازوکار سه‌جانبه جدیدی را با هدف افزایش هماهنگی و همکاری میان سه کشور ترک زبان اعلام و حمایت خود را از اتصال راه آهن چین – قرقیزستان – ازبکستان از طریق کریدور میانی اعلام فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه کردند. این یک شبکه حمل و نقل یکپارچه بین سه کشور در امتداد ترانس خزر ایجاد و امکان ساخت راه آهن و بزرگراه در امتداد کریدور زنگزور را فراهم می‌کند. تکمیل این پروژه تضمین می‌کند که کریدور میانه کوتاه‌ترین مسیر زمینی از آسیا به اروپا است.

دوام درازمدت کریدور میانی مستلزم ثبات سیاسی و حکمرانی مؤثر در کشورهای مسیر آن است، اما منطقه از تشریفات اداری، فساد و بی‌ثباتی گسترده‌تر ناشی از درگیری‌های مرزی رنج می‌برد. در این چارچوب، اتحادیه اروپا باید تلاش های خود را برای جلوگیری از تشدید بیشتر در قفقاز جنوبی را افزایش دهد

منافع اتحادیه اروپا

توسعه کریدور میانی می‌تواند اقتصاد آسیای مرکزی، قفقاز و ترکیه را متحول کند، اما تاکنون به دلیل کمبود تقاضا از سوی اتحادیه اروپا مانع از آن شده است. اما حمله روسیه به اوکراین تأثیرات قابل‌توجهی بر شبکه‌های انرژی و زنجیره تأمین اتحادیه اروپا گذاشته است. اتحادیه اروپا نیز به نوبه خود، به آسیای مرکزی به عنوان یک جایگزین نگاه می‌کند، اتحادیه اروپا و آذربایجان در ۱۸ ژوئیه قرارداد جدیدی در زمینه انرژی امضا کردند و در حال حاضر، مذاکره بر سر یک توافق جامع جدید هستند که امکان افزایش همکاری در طیف گسترده‌ای از جمله تنوع اقتصادی، سرمایه گذاری و تجارت را فراهم می‌کند.

در بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و قزاقستان همچنین اعلام شد که زمینه ژئوپلیتیک فعلی نیاز به مسیرهای جایگزین جدیدی را که آسیا و اروپا را به هم متصل می‌کند مهم کرده است. علاوه بر این، در ۲۵ ژوئیه ۲۰۲۲، بانک بازسازی و توسعه اروپا برنامه‌های خود را برای سرمایه گذاری بیش از ۱۰۰ میلیون دلاری در راه آهن قزاقستان اعلام کرد. این پویایی‌ها نشان می‌دهد که اتحادیه اروپا مایل است تا چگونگی توسعه ارتباطات فرامنطقه‌ای میان اقتصادهای کریدور میانی را بررسی کند که می‌تواند موجب تقویت پتانسیل تجاری منطقه می‌شود.

شکل‌بندی مجدد زنجیره تامین جهانی، بحران انرژی اروپا و تمایل اتحادیه اروپا به جستجوی جایگزینی برای مسیرهای حمل و نقل ریلی ترانس سیبری، همگی پتانسیل فوق العاده‌ای را برای کشورهای کریدور میانه به عنوان بازار و شریک اتحادیه اروپا فراهم می‌کند. در این راستا، اتحادیه اروپا می‌تواند نقشی کلیدی در مشاوره و حمایت از اجرای سیاست‌های یکپارچگی اقتصادی درون و برون منطقه‌ای با به اشتراک گذاشتن شیوه‌ها، تخصص و دانش خود ایفا کند.

همسویی سیاست‌های حمل و نقل و انرژی کشورهای کریدور میانی با برنامه سبز اتحادیه اروپا و اهداف اتصال پایدار به نفع همه طرف‌ها خواهد بود. دوام درازمدت کریدور میانی مستلزم ثبات سیاسی و حکمرانی مؤثر در کشورهای مسیر آن است، اما منطقه از تشریفات اداری، فساد و بی‌ثباتی گسترده‌تر ناشی از درگیری‌های مرزی رنج می‌برد. در این چارچوب، اتحادیه اروپا باید تلاش های خود را برای جلوگیری از تشدید بیشتر در قفقاز جنوبی را افزایش دهد. با در نظر گرفتن چنین مزایای بالقوه، اتحادیه اروپا ممکن است ظهور کریدور میانی را فرصتی ببیند که منتظر استفاده از آن است.

شکار یک فرصت بزرگ دیگر ایران توسط ترکیه

پول و تجارت: ترکیه پس تلاش برای تصاحب بازارهای صادراتی ایران، اینبار برای گرفتن کریدورهای کمربندی ایران خیز برداشته، روندی که به حاشیه راندن بیشتر ایران در مناسبات منطقه‌ای را به همراه خواهد داشت.

به گزارش پول و تجارت ؛ ایران یکی از کشورهای ترانزیتی در منطقه محسوب می شود و قرار گیری آن در کریدورهای کمربندی موجب شده تا بسیاری از کشورها به منظور کاهش هزینه ها حمل و نقل خود تردد از این منطقه را در دستور کار قرار دهند، مزیتی که ترکیه سعی دارد تا با رایزنی چین جانشین ایران شود.

ترکیه تلاش‌های بسیاری برای نقش‌آفرینی کانونی در کریدورهای «ابتکار کمربند و راه» چین صورت داده است. بطوریکه در سومین مجمع ارتباطات زیرساختی چین و ترکیه در استانبول، مقامات و محققان چین و ترکیه درخصوص همکاری نزدیک‌تر در پروژه «ابتکار کمربند و راه» و ادغام بهتر کریدور میانی یا ترنس کاسپین در پروژه جاده ابریشم به توافق رسیدند.

ترکیه پس از تعاملی نزدیک با کشورهای قفقاز و آسیای مرکزی، در تدارک مذاکره با دولت و شرکت‌های چینی برای بهره‌گیری بیشتر از کریدور فراخزر جهت انتقال کالا میان شرق و غرب است. این کریدور با کریدور چین- آسیای مرکزی-غرب آسیا که از ایران عبور می‌کند، در فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه رقابت قرار می‌گیرد. عدم به نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و غرب، این فرصت را به ترکیه داده است تا به کانون ترانزیتی در «ابتکار کمربند و راه» تبدیل شود.

از سوی دیگر اخیــرا ســومین مجمــع ارتباطــات زیرســاختی چیــن و ترکیــه در اســتانبول برگــزار شــد. در ایــن مجمــع، مقامــات و محققـان چیـن و ترکیـه در مـورد چنـد موضـوع همـکاری اقتصـادی و تجـاری بیـن دو کشـور بـه بحـث و تبـادل نظـر پرداختنـد. در گزارش پایش تحولات تجارت جهانی اتاق ایران به این نکته مورد توجه قرار گرفت که نیـاز ترکیـه بـه افزایـش حجـم تجـارت بـا شـرق، همـکاری نزدیکتـر در زمینـه "ابتـکار کمربنـد و راه" و ادغـام بهتـر کریـدور میانـی یـا ترنـس کاسـپین در پـروژه ابریشـم چیـن است.

اخیـرا رئیس‌جمهـور چیـن و فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه اردوغـان، رئیس‌جمهـور ترکیـه، در جریـان اجـلاس سـران سـازمان همـکاری شـانگهای (SCO ) در ازبکســتان، بــا یکدیگــر ملاقــات کردنــد و در آن، بــر افزایــش تجــارت و ســرمایه گذاری دوجانبــه تاکیـد کردند.

ترکیـه تلاش‌هـای بسـیاری بـرای نقش‌آفرینـی کانونـی در کریدورهـای ابتـکار کمربنـد و راه چیـن صـورت داده اسـت. ایـن کشـور در تعاملـی نزدیـک بـا کشـورهای قفقـاز و آسـیای مرکـزی و در پـی اقنـاع آنـان و دولــت و شــرکت‌های چینــی بــرای بهره‌گیــری بیشــتر از کریــدور فراخــزر جهــت انتقــال کالا میــان شــرق و غــرب فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه اســت. ایــن کریــدور بــا کریــدور چین-آســیای-مرکزی-غرب آســیا کــه از ایــران عبــور می‌کنــد، در رقابــت قــرار می‌گیـرد.

برخـلاف کریـدور فراخـزر، کریـدور چین-اسـیا مرکزی-غـرب آسـیا در سـند جـاده ابریشـم نیـز مـورد تاکیـد قـرار گرفتـه اسـت. احتمـالا نافرجامـی برجـام و ابهـام گسـترش یابنده در مـورد اقتصـاد سیاسـی ایـران، بـه ترکیـه فرصـت می‌دهـد تـا بـه کانـون ترانزیتـی در ابتـکار "کمربنـد و راه" تبدیـل شـود.

فرصت سوزی در جاده ابریشم

گزارش پایش تحولات جهانی که از سوی اتاق بازرگانی ایران منتشر می‌شود، با اشاره به این خبر معتقد است که ترکیه برای ادغام بهتر کریدور میانی یا ترنس‌کاسپین در پروژه کمربند و راه و جایگزینی مسیر ایران (مسیر آسیای‌غربی) در حال مذاکره با چین است. این خبر بدان معنی است که اگر ترکیه از این مسیر بهره ببرد، فرصت برای ایران درخصوص همکاری نزدیک‌تر در پروژه «ابتکار کمربند و راه» محدودتر از قبل خواهد شد. برای تبیین بهتر ماجرا باید گفت که جاده‌ابریشم داری ۶دالان است. حال ترکیه برای یکی از کریدورها با چین به توافق رسیده است. کریدور میانی یا ترنس‌کاسپین که مقامات و محققان چین و ترکیه برای همکاری بیشتر بر روی آن توافق کرده‌‌‌‌‌‌‌اند، با کریدور چین- آسیای‌مرکزی-غرب آسیا که از ایران عبور می‌کند، در رقابت قرار می‌گیرد. عدم ‌به‌نتیجه رسیدن مذاکرات ایران و غرب، این فرصت را به ترکیه داده است تا به کانون ترانزیتی در «ابتکار کمربند و راه» تبدیل شود. به عقیده کارشناسان، ایران با توجه به‌موقعیت ویژه جغرافیایی و ژئواستراتژیک خود در چهارراه آسیای‌مرکزی، غرب و جنوب‌آسیا، با ظرفیت‌ها و امکانات ویژه‌‌‌‌‌‌‌ زیرساختی و مواصلاتی می‌تواند به هاب راه‌‌‌‌‌‌‌های جهان تبدیل شود و تنها نیاز است که فرصت‌‌‌‌‌‌‌ را مغتنم بشمرد، بنابراین فرصت برای ایران جهت قرارگیری در مسیرهای استراتژیک جهت نقش‌آفرینی در تجارت‌جهانی محدودتر از قبل شده‌است و ایران باید هرچه سریع‌تر موانعی که آن را از دور حضور در مسیرهای جهانی حذف کرده است، از سر راه بردارد. ترکیه به‌جای ایران در راه‌ابریشم سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت‌جهانی»، با هدف بررسی رویدادهای بااهمیت از منظر تاثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران، در دو لایه جهانی و منطقه‎ای توسط مرکز پژوهش‌های اتاق ایران منتشر می‌شود که اخیرا چهل و هفتمین شماره آن منتشر شد؛ در این شماره، تلاش‌های ترکیه برای نقش‌آفرینی در کریدور فراخزر مورد بررسی قرار گرفته‌‌‌‌‌‌‌است. ترکیه تغییر‌دهنده بازی اوراسیایی چین اخیرا سومین مجمع ارتباطات زیرساختی چین و ترکیه در استانبول برگزار شد. در این مجمع، مقامات و محققان چین و ترکیه در مورد چند موضوع همکاری اقتصادی و تجاری بین دو کشور به بحث و تبادل‌نظر پرداختند. در این گفت‌وگوها نیاز ترکیه به افزایش حجم تجارت با شرق، همکاری نزدیک‌تر در زمینه «ابتکار کمربند و راه» و ادغام بهتر کریدور میانی یا ترنس‌کاسپین در پروژه ابریشم چین مطرح شد. اخیرا رئیس‌جمهور چین و اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه، در جریان اجلاس سران سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان، با یکدیگر ملاقات و در آن، بر افزایش تجارت و سرمایه‌گذاری دوجانبه تاکید کردند. ترکیه تلاش‌های بسیاری برای نقش‌آفرینی کانونی در فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه کریدورهای ابتکار کمربند و راه چین صورت داده است. این کشور در تعاملی نزدیک با کشورهای قفقاز و آسیای‌مرکزی و در پی اقناع آنها و دولت و شرکت‌های چینی برای بهره‌‌‌‌‌‌‌گیری بیشتر از کریدور فراخزر جهت انتقال کالا میان شرق و غرب است. این کریدور با کریدور چین-آسیای-مرکزی-غرب‌آسیا که از ایران عبور می‌کند، در رقابت قرار می‌گیرد. برخلاف کریدور فراخزر، کریدور چین- آسیای مرکزی-غرب‌آسیا در سند جاده‌ابریشم نیز مورد تاکید قرار گرفته‌است. احتمال نافرجامی برجام و ابهام گسترش‌یابنده در مورد اقتصاد سیاسی ایران، به ترکیه فرصت می‌دهد تا به کانون ترانزیتی در ابتکار «کمربند و راه» تبدیل شود. استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا همچنین در بخش دیگری از گزارش پایش تحولات جهانی به استراتژی جدید امنیت ملی آمریکا اشاره فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه شده‌است. دولت بایدن نخستین استراتژی امنیت ملی خود را منتشر کرد. این استراتژی ‌نماد تغییر پارادایمی در رویکرد ایالات‌متحده به اقتصاد و سیاست بین‌الملل است. اولین استراتژی امنیت ملی دولت بایدن، چین را به‌عنوان رقیب اصلی ایالات‌متحده معرفی و رویکردهای تجاری، اقتصادی و سایر رویکردهایی را که ایالات‌متحده برای مدیریت این رقابت استفاده خواهد کرد، مشخص می‌کند. افزون بر این، بر تغییر پارادایمی در حوزه دیپلماسی اقتصادی آمریکا تاکید می‌کند. این سند چین را تنها رقیبی می‌داند که هم قصد دارد نظم بین‌المللی را تغییر دهد و هم به‌طور فزاینده‌ای از قدرت اقتصادی، دیپلماتیک، نظامی و تکنولوژیکی به این منظور برخوردار است. در این سند تاکید شده که ایالات‌متحده باید یک‌بار دیگر با شرکای خود برای تدوین قواعد تجارت‌جهانی فرصت‌های سرمايه‌گذاری در تركيه به گفت‌وگو بنشیند. قواعدی که تجارت منصفانه، منافع نیروی کار و نیز منافع شرکای آمریکا را تامین کند. دولت بایدن تاکید کرده‌است که در حال به‌روز‌رسانی سیستم تجاری فعلی ایالات‌متحده برای ترویج رشد عادلانه و انعطاف‌پذیر است. تشویق تجارت پایدار، مقابله با شیوه‌‌‌‌‌‌‌های ضدرقابتی، انعکاس صدای کارگران در میز تصمیم‌گیری و تضمین استانداردهای بالای کار و محیط‌زیست در کانون سیاست تجاری جدید آمریکا قرار دارد. دولت بایدن تاکید کرده که؛ ما به‌دنبال فرصت‌های صادراتی جدید خواهیم بود که به‌نفع کارگران و شرکت‌های آمریکایی، به‌‌‌‌‌‌‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط باشد. در بخش دیگر این گزارش به موضوع روابط ترکیه و اسرائیل پرداخته شده‌است. در تداوم روند رو به بهبود روابط اسرائیل و ترکیه، وزیر اقتصاد و صنعت اسرائیل برای نخستین‌بار از سال‌۲۰۰۹ به ترکیه سفر کرد. از زمان سفر رئیس اسرائیل به آنکارا در مارس گذشته، سفارت اسرائیل در آنکارا و کنسولگری آن در استانبول به‌طور قابل‌توجهی ارتباطات خود را با وزارتخانه‌‌‌‌‌‌‌های دولت ترکیه و با نهادهای تجاری محلی افزایش داده‌اند. دیپلمات‌‌‌‌‌‌‌های اسرائیلی مجموعه‌‌‌‌‌‌‌ای از جلسات را بین وزیر اقتصاد و صنعت اسرائیل و وزرای ترکیه، نمایندگان ریاست‌جمهوری ترکیه و شرکت‌های کلیدی ترکیه هماهنگ کردند. در این دیدارها طرفین در مورد همکاری‌ها در زمینه‌‌‌‌‌‌‌های فناوری، گسترش همکاری در نوآوری و صنعت استارت‌آپ، همکاری در کسب‌وکارهای کوچک و متوسط و دعوت از هیات‌های تجاری ترکیه برای بازدید از اسرائیل از جمله فروشگاه‌‌‌‌‌‌‌های زنجیره‌‌‌‌‌‌‌ای خرده‌‌‌‌‌‌‌فروشی ترکیه گفت‌وگو کردند. طرفین درباره بر‌گزاری مجدد کنفرانس اقتصادی مشترک اسرائیل و ترکیه، به‌عنوان چارچوبی بین‌دولتی برای بحث در مورد مسائل تجاری دوجانبه، بحث کردند. مقامات اسرائیل معتقدند تمدید کنفرانس مشترک اقتصادی برای اولین‌بار در ۱۳سال‌گذشته، یک نقطه‌عطف مهم در افزایش حجم تجارت و ایجاد فرصت‌های شغلی خواهد بود. چشم‌‌‌‌‌‌‌انداز اقتصاد افغانستان از منظر بانک جهانی بخش دیگر گزارش پایش تحولات جهانی نیز به موضوع اقتصاد افغانستان اشاره دارد. اخیرا بانک جهانی در گزارشی اعلام کرد که مردم افغانستان با کاهش قابل‌توجه درآمد مواجه شده‌اند. بر این اساس، تولید ناخالص داخلی واقعی افغانستان در سال‌۲۰۲۲ ممکن است بین ۱۶ تا ۱۹‌درصد کاهش یابد و حتی رشد پایین آن بدون ایجاد هیچ افزایشی در تولید ناخالص داخلی به مدت ۲ سال ‌ادامه پیدا کند. از منظر بانک جهانی، افغانستان به‌ویژه در‌برابر افزایش قیمت مواد غذایی آسیب‌پذیر است، زیرا وابستگی زیادی به واردات گندم دارد. هرچند تمامی کشورهای منطقه جنوب‌آسیا در ‌برابر افزایش قیمت سوخت، آسیب‌پذیر هستند، اما این امر بیشترین تاثیرگذاری را بر روی افغانستان به‌همراه داشته است، زیرا این کشور نسبت به حجم اقتصاد خود، به‌عنوان واردکنندگان خالص فرآورده‌های نفتی تلقی می‌شود. بر اساس این گزارش، تخمین زده می‌شود که بیش از ۹۰‌درصد از جمعیت افغانستان به غذای کافی دسترسی ندارند. بر اساس اعلام بانک جهانی، تورم مواد غذایی در‌ ماه ژوئیه در افغانستان به ۲۵‌درصد رسید ‌و ناامنی غذایی نیز به دلیل کاهش درآمد، افزایش یافته‌است. علاوه‌بر‌این، به دلیل تعطیلی کارخانه‌‌‌‌‌‌‌ها، فرصت‌های شغلی کاهش پیدا کرده که این وضعیت، مطمئنا می‌تواند بر امنیت غذایی تاثیر منفی برجای بگذارد. بر اساس گزارش بانک جهانی، صادرات زغال‌سنگ و میوه افغانستان از اواخر سال‌۲۰۲۱ به پاکستان افزایش یافته است؛ این امر به افغانستان کمک کرده‌است تا تراز تجاری خود را بهبود بخشد و با افزایش دریافت عوارض و مالیات، درآمد خود را افزایش دهد.