بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟

بازار بورس جهانی

بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟

به طور کلی، بازار سرمایه به دو بخش بازار اولیه و ثانویه تقسیم می‌شود.

در این بخش به تعریف دقیق و بررسی تفاوت این دو خواهیم پرداخت.

بازار اولیه

بازار اولیه (primary market) به بازاری گفته می شود که شرکت ها برای نخستین بار شروع به فعالیت می کنند و دارایی یا سهامشان در آن مورد معامله قرار می‌گیرد؛ در حقیقت بازاری که در آن اوراق بهادار شرکت‌ها برای اولین بار عرضه شده و به فروش می رسد، بازار اولیه نام دارد. در بازار اولیه، شرکت‌ها در قالب پذیره نویسی(یا عرضه اولیه)، سرمایه مورد نیاز خود را از طریق فروش سهام به مردم تأمین می کنند، این بدین معناست که تنها فروشنده اوراق در بازار اولیه همان شرکت عرضه کننده سهام است. به طور کلی شرکت ها برای شروع فعالیت اقتصادی خود با بانک ها در ارتباط هستند و پذیره‌نویسی از طریق بانکی که نماینده شرکت است صورت می‌گیرد. نماد بازار اولیه در ایران بانک است.

بازار ثانویه

بازار ثانویه (secondary market) بازاریست که دارایی یا سهام شرکت ها پس از طی مراحل بازار اولیه که ابتدا در مرحله پذیره نویسی مورد معامله قرارگرفته است، به منظور نقدشوندگی مورد معامله مجدد و مستمر قرار می گیرد، در واقع در بازار ثانویه سهامدارن و سرمایه گذاران، سهام خود را با یکدیگر به معامله می گذارند و شرکت به طور مستقیم نقشی در آن ندارد (سهم را از سهامدار باز پس نمی گیرد)؛ به طور مثال اگر شخصی در مرحله پذیره‌نویسی یا عرضه اولیه سهامی خریداری کرده و قصد فروش آن را دارد، باید در بازار ثانویه اقدام به معامله اوراق بهادار خود کند. در حقیقت تمام معاملات سهام در بازار بورس، در بازار ثانویه هستند و نماد آن در ایران بورس است. همانطور که اشاره شد بازار بورس، بازار ثانویه محسوب می شود، یعنی آن که در بورس شرکتی تاسیس نمی شود و فقط سهام شرکت های پذیرفته شده مورد معامله قرار می گیرد.

تفاوت بازار اولیه و ثانویه:

• در بازار اولیه، درآمد حاصل از فروش سهام متعلق به شرکت ناشر اوراق است. اما در بازار ثانویه، این درآمدها به سرمایه گذار یا سهامداری که قصد فروش اوراق را دارد تعلق می گیرد.

• در بازار اولیه فروش اوراق از طریق بانک یا سایر موسسات مجاز انجام می شود. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران معاملات خود را از طریق کارگزار، انجام می دهند.

• در بازار اولیه، شرکت مستقیما فروشنده سهام یا دارایی خود به سرمایه گذاران است. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران، اوراق بهادار را با سایر سرمایه گذاران و سهامداران به معامله می گذارند.

• در بازار اولیه، شرکت‌ها سهام خود را برای بار نخست عرضه کرده و به فروش می رسانند. اما در بازار ثانویه، سرمایه گذاران سهامی که قبلا برای بار اول عرضه شده را در بورس معامله می کنند.

• در بازار اولیه، سهام به قیمت اسمی به فروش می‌رسد. اما در بازار ثانویه قیمت سهام نسبت به شرایط موجود معمولا به طور روزانه نوسان می کند.

اگر در این خصوص سوالی دارید، می توانید با مشاوران بورس کست در تماس باشید.

نظرات کاربران

ببخشید با تعریفی که از بازار ثانویه ارائه دادید، مفهوم اینست که یک سهامدار که در بازار اولیه سهمی را خریداری کرده به هیچ عنوان نمیتواند آن سهم را مجددا در چرخه بازار اولیه وارد کند،درست است؟ و فقط میتواند آنرا با سهامداران دیگر معامله کند نه خود شرکتی که عرضه اولیه داشته است؟ ممنون میشم پاسخ بدین

بازارهای اولیه و ثانویه چه تفاوت‌هایی دارند؟

مکان شما: خانه 1 / وبلاگ ققنوس 2 / محصولات 3 / تامین مالی جمعی 4 / بازارهای اولیه و ثانویه چه تفاوت‌هایی دارند؟.

بازار اولیه و ثانویه دو مفهوم متفاوت هستند و دانستن نحوه عملکرد آن‌ها برای درک نحوه تجارت سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار کلیدی است.

بازارهای اولیه و ثانویه چه تفاوت‌هایی دارند؟

واژه «بازار» در طول تاریخ مصداق‌های مختلفی داشته، اما به‌طور عمومی یک اشاره مکانی است که محل و فرصت انجام مبادلات را برای انسان‌ها فراهم کرده است. امروز در کنار همین مصداق‌های سنتی، بازار به‌عنوان یک اصطلاح فراگیر برای زمینه‌های متعدد معاملات و خرید و فروش‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد. «بازار اولیه» و «بازار ثانویه» هم نشان‌دهنده بخشی از ظرفیت‌های جدیدتر در مبادلات تجاری است. در این مقاله کارکردها و تفاوت‌های این دو واژه یعنی بازار اولیه و ثانویه را بررسی می‌کنیم.

بازار اولیه چه ماهیتی دارد؟

بازار اولیه و ثانویه دو اصطلاح متفاوت هستند. بازار اولیه به بازاری اطلاق می‌شود که اوراق بهادار در آن ایجاد می‌شود، در حالی که بازار ثانویه بازاری است که آن اوراق توسط سرمایه‌گذاران معامله می‌شود. دانستن نحوه عملکرد بازارهای اولیه و ثانویه برای درک نحوه تجارت سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار کلیدی است.

در بازار اولیه، شرکت‌ها سهام و اوراق قرضه جدید را برای اولین بار به عموم می‌فروشند. عرضه اولیه عمومی یا IPO نمونه‌ای از بازار اولیه است. این معاملات فرصتی را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند تا از بانکی که پذیره‌نویسی اولیه را برای یک سهام خاص انجام داده است، اوراق بهادار بخرند. IPO زمانی اتفاق می‌افتد که یک شرکت خصوصی برای اولین بار سهام را برای عموم منتشر کند. این اولین فرصتی است که سرمایه‌گذاران برای مشارکت در یک فعالیت اقتصادی از طریق خرید سهام دارند. در بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ واقع سرمایه یک شرکت شامل وجوهی است که از فروش سهام در بازار اولیه ایجاد می‌شود.

انواع دیگر عرضه‌های بازار اولیه برای سهام شامل تخصیص ترجیحی است. به این معنی که شرکت‌ها سهام اولیه را به‌جای عرضه عمومی مستقیماً به سرمایه‌گذاران عمده مانند صندوق‌های تأمینی و بانک‌ها بفروشند.

در حالتی دیگر حتی دولت‌ها هم می‌توانند برای ایجاد سرمایه اوراق قرضه کوتاه‌مدت و بلندمدت جدید را در بازار اولیه منتشر کنند. در هر صورت نکته مهم در مورد بازار اولیه این است که اوراق بهادار مستقیماً از یک ناشر خریداری می‌شود.

بازار ثانویه چیست؟

بازار ثانویه معمولاً با عنوان «بازار سهام» شناخته می‌شود. بورس نیویورک (NYSE)، و همه صرافی‌های بزرگ در سراسر جهان از این جمله هستند. ویژگی تعیین‌کننده بازار ثانویه این است که سرمایه‌گذاران معاملات را در بین خود انجام می‌دهند.

در بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران اوراق بهادار منتشرشده قبلی را بدون دخالت شرکت‌های ناشر معامله می‌کنند. به‌عنوان مثال، اگر برای خرید سهام شرکت آمازون (AMZN) در یک بازار سهام اقدام می‌کنید، فقط با سرمایه‌گذار دیگری که سهام آمازون را در اختیار دارد، سروکار خواهید داشت و شرکت آمازون مستقیماً با این تراکنش درگیر نیست.

انواع بازارهای ثانویه

بازارهای ثانویه در شکل‌های مختلفی فعالیت می‌کنند. در این بخش اصلی‌ترین آن‌ها را مرور می‌کنیم.

بازارهای حراج

در بازار حراج، تمامی افراد و مؤسساتی که قصد معامله اوراق بهادار را دارند در یک منطقه گرد هم می‌آیند و قیمت‌هایی را که مایل به خرید و فروش هستند، اعلام می‌کنند. به این قیمت‌ها قیمت پیشنهادی و درخواستی گفته می‌شود.

ایده حراج این است که یک بازار کارآمد باید با گرد هم آوردن همه طرف‌ها و اعلام عمومی قیمت‌هایشان، حاکم شود. بنابراین، از نظر تئوری، در بازار حراج نیازی به جستجوی بهترین قیمت یک کالا نیست، زیرا همگرایی خریداران و فروشندگان باعث می‌شود که قیمت‌های مورد توافق طرفین پدیدار شود. بهترین نمونه بازار حراج، بورس نیویورک (NYSE) است.

بازار معاملات

بر خلاف بازار حراج، یک بازار یا شبکه معاملاتی نیازی به همگرایی طرفین در یک مکان مرکزی ندارد. بلکه مشارکت‌کنندگان در بازار از طریق شبکه‌های الکترونیکی به یکدیگر ملحق می‌شوند. فروشندگان موجودی اوراق بهادار را نگه می‌دارند، سپس آماده خرید یا فروش با فعالان بازار هستند. این معامله‌گران از طریق انتشار دادن قیمت‌هایی که اوراق بهادار را با آن خرید و فروش می‌کنند، سود کسب می‌کنند.

نمونه‌ای از بازار معامله‌گران، «ناسداک» (Nasdaq) است که در آن معامله‌گران، که به‌عنوان «بازار ساز» شناخته می‌شوند، قیمت‌های پیشنهادی و درخواستی را ارائه می‌کنند.

ایده اصلی بازارهای معاملات این است که در این بازارها، رقابت بین فروشندگان بهترین قیمت ممکن را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کند.

بازار فرابورس

گاهی اوقات می‌شنویم که از یک بازار فروش به‌عنوان بازار خارج از بورس (OTC) اسم برده می‌شود. این اصطلاح در ابتدا به معنای یک سیستم نسبتاً سازمان‌یافته بود که در آن تجارت نه در یک مکان فیزیکی، بلکه از طریق شبکه‌های فروشندگان انجام می‌شد. این اصطلاح به احتمال زیاد از معاملات خارج از «وال استریت» که در بازار بزرگ موسوم به «گاو نر» در دهه ۱۹۲۰ رونق گرفت، مشتق شده که در آن سهام در فروشگاه‌های سهام «بیرون بورس» فروخته بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ می‌شد. به عبارت دیگر، این سهام‌ در بورس اوراق بهادار درج نشده بودند و «بی‌تا» بودند.

اما با گذشت زمان، معنای فرابورس OTC شروع به تغییر کرد. ناسداک در سال ۱۹۷۱ توسط انجمن ملی فروشندگان اوراق بهادار (NASD) ایجاد شد تا نقدینگی را به شرکت‌هایی که بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ از طریق شبکه‌های فروش معامله می‌کردند، بیاورد.

امروزه، اصطلاح فرابورس یا خارج از بورس معمولاً به سهامی اطلاق می‌شود که در بورس اوراق بهادار معامله نمی‌شوند. به این معنی که سهام یا در تابلوی اعلانات خارج از بورس (OTCBB) یا اصطلاحاً در برگه‌های صورتی معامله می‌شود.

بازارهای سوم و چهارم

ممکن است اصطلاح‌های بازارهای “سوم” و “چهارم” هم تا امروز به گوشتان خورده باشد. اما این بازارها در حقیقت‌ها به سرمایه‌گذاری فردی مربوط نمی‌شود زیرا شامل حجم قابل توجهی از سهام است که باید در هر معامله جابه‌جا شود. این بازارها از طریق شبکه‌های الکترونیکی خارج از بورس با معاملات بین دلال-فروشندگان و مؤسسات بزرگ سروکار دارند.

بازار سوم شامل معاملات فرابورس بین دلال-فروشندگان و مؤسسات بزرگ است. بازار چهارم هم از معاملاتی شکل می‌گیرد که بین مؤسسات بزرگ انجام می‌شود.

دلیل اصلی وقوع تراکنش‌های بازار سوم و چهارم، اجتناب از پیشنهاد سفارش‌ها از طریق صرافی اصلی است که می‌تواند بر قیمت اوراق بهادار تأثیر زیادی بگذارد. از آنجا که دسترسی به بازارهای سوم و چهارم محدود است، فعالیت آن‌ها تأثیر چندانی بر سرمایه‌گذاران متوسط ​​ندارد.

اگر بازارهای ثانویه وجود نداشتند…

در پایان نکته مهمی که برای درک کلی از ساختار بازار اهمیت دارد، این است که بدانیم روشی که اوراق بهادار را به بازار می‌آورد در عملکرد بازار نقش اساسی دارد. به‌عنوان یک سرمایه‌گذار فردی باید تصور کنید که اگر بازارهای ثانویه سازمان‌یافته بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ وجود نداشته باشد، شما باید شخصاً سرمایه‌گذاران دیگر را برای خرید یا فروش سهام ردیابی کنید، که کار آسانی نخواهد بود.

به عبارت دیگر، بسیاری از سوءاستفاده‌ها و کلاه‌برداری های سرمایه‌گذاری حول اوراق بهاداری می‌چرخد ​​که بازار ثانویه ندارند. اهمیت بازارها و توانایی فروش اوراق بهادار (نقدینگی) اغلب موضوعی ساده تلقی می‌شود، اما بدون بازار ثانویه، سرمایه‌گذاران گزینه‌های کمی دارند و ممکن است با زیان‌های بزرگی روبه‌رو شوند.

اهمیت نقش بازار ثانویه ارز در اقتصاد کشور

با بالا گرفتن تب و تاب نرخ ارز بحث های فراوانی پیرامون بازار ثانویه ارز و بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ نقش آن در اقتصاد کشور مطرح شده است. اما بازار ثانویه ارز چیست؟ چرا مهم است؟ نرخ ارز در این بازار چطور تعیین می شود؟ نقش دولت در این بازار چیست؟ سوالاتی از این دست برای بسیاری از کسانی که در مورد این بازار اطلاعات کافی ندارند پیش آمده است. در این مقاله به این سوالات پاسخ داده و سعی کرده ایم تا تمام جنبه های بازار ثانویه ارز را توضیح دهیم.

فهرست مطالب

بازار ثانویه ارز چیست؟

صادرات و واردات یک امر مستمر است. بخش بزرگی از اقتصاد کشور ما از طریق صادرات و واردات تامین می شود. هماهنگی و توزان بین صادرات و واردات یکی از عوامل مهم ثبات اقتصادی به شمار می رود. بازار ثانویه ارز به عنوان یک بازار بین صادرکنندگان و واردکنندگان، محلی برای تبادل ارز به قیمت تعیین شده توسط بازار است. در بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ این بازار صادرکنندگان ارز حاصل از صادرات خود را ارائه کرده و قیمت آن بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود. تفاوت آن با بازار آزاد این است که تنها صادرکنندگان و واردکنندگان مجاز در این بازار حضور دارند و معاملات بین آنها انجام می شود.

بازار ثانویه ارز چگونه به وجود آمد؟

در سال های گذشته و پس از نوسانات شدید بازار ارز در پی تحریم های آمریکا و ایجاد شوک در بازار، دولت اقدام به تعیین نرخ ثابت برای دلار کرد. این قیمت چهار هزار و 200 تومان اعلام شد و دولت برای جلوگیری از ورود صدمات ناشی از نوسانات ارز به بازار داخل، سامانه نیما را راه اندازی کرد. صادرکنندگان موظف بودند ارز حاصل از صادرات را به این سامانه واریز کرده و واردکنندگان نیز ارز مورد نیاز خود را از همین سامانه با قیمت چهار هزار و 200 تومان تهیه کنند.

اما پایین تر بودن نرخ ارز در این سامانه نسبت به بازار آزاد، باعث شد تا برخی از صادرکنندگان ترجیح بدهند ارز خود را در بازار آزاد بفروشند. علاوه بر این ارز نیمایی تنها به واردات کالاهای اساسی تعلق می گرفت و سایر واردکنندگان مجبور بودند برای تهیه ارز مورد نیاز خود به بازار آزاد مراجعه کنند. این مشکلات باعث شد تا دولت با ایجاد یک بازار دیگر برای ارز به موازات سامانه نیما و بازار آزاد موافقت کند. این بازار بین صادرکننده و واردکننده شکل گرفته و قیمت ارز در آن توافقی تعیین می شود. معاملات در بازار ثانویه ارز زیر نظر دولت انجام شده و صادرکنندگان کالاهای غیر نفتی مجاز هستند بیست درصد ارز حاصل از صادرات را در این بازار عرضه کنند.

انواع نرخ گذاری ارز

به این ترتیب دلاری که در ابتدا به صورت تک نرخی تعیین شد، اکنون در سه بازار مختلف و با سه قیمت مختلف معامله می شود. سامانه نیما ارز را به قیمت مصوب دولتی و تنها برای تهیه کالاهای اساسی ارائه می دهد، بازار آزاد که قیمت آن با توجه به عرضه و تقاضا تعیین می شود و بازار ثانویه ارز که قیمت ارز در آن به توافق صادرکننده و واردکننده بستگی دارد.

اهمیت نقش بازار ثانویه ارز

اختلاف قیمت زیاد بین دلار نیمایی و دلار بازار آزاد باعث شده بود تا واردکنندگان کالاهای اساسی بیش از حد معمولا تقاضای واردات ثبت کنند و صادرکنندگان نیز رغبتی به صادرات کالا نداشته باشند. به هم خوردن وزنه صادرات و واردات از جمله دلایل مصرف سریع ذخایر ارزی و کمبود ارز در بازار است. علاوه بر این برخی از صادرکنندگان نیز برای کسب سود بیشتر ارزهای حاصل از صادرات را در بازار آزاد به فروش رساندند که در پی تقاضای بالای سایر واردکنندگان، قیمت آن به طور مداوم در حال نوسان بود. در پی این اتفاقات سامانه نیما در وظیفه خود برای جلوگیری از تاثیر نوسانات ارز بر بازار داخل شسکت خورد و قیمت کالاها به سرعت سیر صعودی به خود گرفت.

اما بازارثانویه ارز به عنوان یک وزنه تعادل میان سامانه نیما و بازار آزاد، وظیفه جلوگیری از ورود شوک ناشی از نوسانات ارز به بازار را بر عهده گرفته است. قیمت ارز در این بازار به طور معمول پایین تیر از بازار آزاد و بالاتر از سامانه نیما تعیین می شود. در واقع موفقیت و کارایی این بازار عامل مهمی در ثبات اقتصادی کشور به شمار می رود؛ به خصوص در شرایطی که تاثیر کرونا در اقتصاد کشور و میزان صادرات و واردات انکار ناپذیر است.

نقش بانک مرکزی در تعیین نرخ ارز

با تعیین نرخ ثابت در سامانه نیما از جانب دولت، بسیاری بر این اعتقاد بودند که دولت قصد دخالت در بازار ثانویه ارز را نیز دارد. در واقع صادرکنندگان و واردکنندگان نگران بودند قیمت ارز در این بازار نیز دستوری و ثابت بوده و عرضه و تقاضا در آن نقشی نداشته باشد. اما دولت در مراحل مختلف عنوان کرد هرچند معاملات صورت گرفته در این بازار زیر نظر آنها انجام می گیرد، اما قصد دخالت در این بازار را ندارد.

محاسن و معایب بازار ثانویه ارز

بازار ثانویه ارز هرچند راهکار کاملی به شمار نمی رود، اما بسیار از مشکلات به وجود آمده ناشی از تک نرخی بودن ارز سامانه نیما را حل می کند. معاملات در بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ این بازار زیر نظر دولت بوده و شفاف است، از این رو دلالان ارز نمی توانند با حضور در این بازار مانند بازار آزاد جو آن را متشنج کنند. شفافیت این بازار در کنار ثبات و قیمت متعادل تر نسبت به بازار آزاد، باعث شده تا واردکنندگان و صادرکنندگان رغبت بیشتری برای انجام معاملات در بازار ثانویه ارز را داشته باشند.

اما با وجود محاسن زیاد این بازار، هنوز هم نواقصی در آن وجود دارد. به طور کلی کالاهای وارداتی در چهار گروه دسته بندی می شوند. کالاهای گروه اول کالاهای اساسی هستند که ارز دولتی دریافت می کنند. کالاهای گروه دوم و سوم کالاهای مصرفی غیر اساسی به شمار می روند که مشمول دریافت ارز بازار ثانویه هستند و گروه چهارم که واردات آنها ممنوع است. اما مشکل این است که کالاها ممکن است از یک گروه کالایی به یک گروه دیگر انتقال پیدا کنند.

برای مثال یک کالا از گروه چهار به گروه سه و یا کالایی از گروه یک به گروه دو منتقل بشود. این تغییرات می تواند توازن به وجود آمده در بازار ثانویه ارز را از بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ بین برده و باعث تشنج در این بازار بشوند. شما می توانید اطلاعیه های مربوط به این تغییرات را در سایت سازمان توسعه تجارت ایران ببینید.

هرچند بازار ثانویه تا حدودی می تواند از بروز مشکلات ناشی از تک نرخی شدن ارز جلوگیری کرده و بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ و از بدنه اقتصاد محافظت کند، اما به نظر می رسد تا پیدا کردن راهکاری جامع که به تمام جوانب این مشکلات رسیدگی کند، راه درازی در پیش داریم.

بورس به زبان ساده چیست؟

در این مقاله از سایت پارسیان بورس ابتدا به بیان مبانی بازار بورس به زبان ساده می‌پردازیم. سپس تلاش می‌کنیم اهمیت ابزارهای مالی بورس در ایران به‌ویژه نقش آنها در گسترش بازارهای پول و سرمایه، مورد بررسی قرار دهیم. ولی قبل از اینکه به بیان این تعاریف بپردازیم به شما تبریک می‌گوییم که بورس را انتخاب کرده اید. انتخاب بازار پرهیجان و پرریسکی مثل بورس برای هر فردی که به دنبال سرمایه‌گذاری می‌باشد، لازم است.

تبریک دوم را بابت این باید به شما بگوییم که شما جزو معدود افراد (بهتر است بگوییم 1%) افرادی هستید که بورس را به صورت اصولی و با آموزش می‌خواهید شروع کنید. متأسفانه یا خوشبختانه باید این خبر را به شما بدهم که 99% افرادی که وارد بورس می‌شوند، روش سرمایه‌گذاری اصولی در بورس را آموزش ندیده‌اند. این عدم آموزش بهای سنگینی دارد و این بهای سنگین شاید به پودر شدن سرمایه مالی این افراد منجر شود. بله درست خواندید …

البته این موضوع قسمت خوشبختانه‌ای هم دارد! افرادی که آموزش بورس را از پایه و اصولی می‌بینند سریع‌تر به سود می‌رسند و سودهای بزرگتری نصیبشان می‌شود.

تعریف بورس به زبان ساده

بورس اوراق بهادار، بازار متشکل و خودانتظام است که اوراق بهادار در آن توسط کارگزاران و یا معامله‌گران طبق مقررات قانون بازار بورس اوراق بهادار، مورد داد و ستد قرار می‌گیرد و به صورت شرکت سهامی عام تأسیس و اداره می شود.

پیدایش بورس جهانی

با جهانی شدن بازارهای مالی در سراسر دنیا، واحدهای اقتصادی که در هر کشور در جستجوی سرمایه و تأمین مالی می‌باشند، دیگر ناچار نیستند خود را به بازار داخلی محدود کنند. پیشرفت وسایل و ابزارهای ارتباطی، مشارکت‌کنندگان در بازار را در سراسر جهان به هم پیوند می‌زند و در نتیجه می‌توان سفارش‌ها را در طول چند دقیقه به انجام رساند.

پیشرفت تکنولوژی کامپیوتر، همراه با پیشرفت شبکه ارتباطات، انتقال اطلاعات لحظه به لحظه درباره بهای اوراق بهادار و دیگر اطلاعات ضروری را به سرمایه‌گذاران، در اغلب نقاط جهان میسر کرده است. بنابراین، بسیاری از سرمایه‌گذاران می‌توانند به بازار جهانی نظارت داشته باشند. در عین حال تجزیه و تحلیل کنند که این اطلاعات چه تأثیری بر وضع خطرساز و بازده مجموعه ابزارهای مالی آنها دارد.

بازار بورس جهانی

تاریخچه مختصری از بورس در جهان

واژه بورس از نام خانوادگی شخصی به نام واندر بورس گرفته شده است. این شخص در اوایل سده پانزدهم در شهر بروژ بلژیک زندگی می‌کرد. صرافان شهر در برابر خانه او گرد هم می‌آمدند و به دادوستد کالا و پول می‌پرداختند. بعدها نام او به مکان‌هایی اطلاق شد که محل داد و ستد پول، کالا و اسناد مالی و تجاری بوده است.

نخستین مرکز بورس اوراق بهادار جهان، سال 1460 میلادی در شهر انورس کشور بلژیک تاسیس شد. اما باید توجه داشت که اگر شرکت‌های سهامی متولد نمی‌شدند، بورس هرگز قابلیت تولد نمی‌یافت، در این مورد باید منشأ نخستین شرکت‌های سهامی را در روسیه تزاری که در سال 1553 و همچنین کمپانی هند شرقی انگلستان در سال 1602 میلادی شکل گرفتند، جستجو کنیم.

به هنگام جهش معاملات بورس و تحقق آن، دولت‌های اروپایی، مانند: انگلستان، آلمان و سوئیس، قوانین و مقررات ناظر بر فعالیت این نهاد را وضع کردند. پیش از اینکه امنیت سرمایه‌گذاری به خطر افتد، ضمانت اجرای قانون وضع شد تا از هرگونه تقلب و تزویر و پایمال شدن حقوق صاحبان سهام جلوگیری شود.

پیدایش بازار سرمایه در ایران

بازار متشکل سرمایه در ایران کاملاً نو و با سرعت فوق العاده ای در حال دگرگونی و تکامل است. بازار سرمایه به معنای بازاری است که در آن تقاضای وجوه بلندمدت تأمین می‌شود. بازار سرمایه با تأسیس بانک برنامه در سال 1325 که بعدها بانک اعتبارات صنعتی نامیده شد، بوجود آمد. بیش از آن اعتبارات بلندمدت که مقدار آن قابل توجه نبود به طور عمده از راه وام‌های بانک ملی ایران تأمین مالی می‌شد.

تنظیم نخستین برنامه عمرانی هفت ساله و اجرای آن از سال 1328 لزوم ایجاد بانک‌های توسعه‌ای و تخصصی را برای تأمین منابع مالی بلندمدت نمایان ساخت.

در سال 1338 بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران با مشارکت بخش خصوصی و مؤسسات خارجی به عنوان نخستین بانک تخصصی تأسیس شد که هدف از ایجاد آن کمک به گسترش فعالیت‌های بخش خصوصی در صنعت و معدن بود.

تحولات سریع اقتصادی- اجتماعی دهه 1320 اهمیت روزافزون بازار پول و سرمایه در کشور، تدوین قوانین جامعی را که ناظر بر فعالیت‌های پولی و مالی باشد، اجتناب ناپذیر ساخت. در این مورد توسعه منابع بازار پول و سرمایه بیش از همه در شبکه بانکی کشور گسترش یافت.

تاریخچه بورس به زبان ساده در ایران

در ارتباط با تأسیس و شکل گیری بورس اوراق بهادار تهران نخستین بار در سال 1315 شمسی وان لوترفلد بلژیکی مطالعاتی درباره تأسیس بورس اوراق بهادار در تهران انجام داد و طرح و اساسنامه و نظامنامه داخلی آن را نیز تهیه کرد.

لیکن بروز جنگ جهانی دوم در شهریور 1320 و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی سالهای اولیه سلطنت پهلوی دوم، تأسیس بورس را در ایران به تأخیر انداخت. قوانین تجاری ایران نیز در مورد بورس ساکت بود و نخستین بار ضمن ماده 20 قانون تأسیس اتاق بازرگانی مصوب 7 دیماه 1333 به موضوع بورس اشاره شد و طی آن از وزارت اقتصاد خواسته شد نظرات اتاق بازرگانی را درباره مسائل مربوط به بورس، مورد توجه قرار دهد.

بالاخره در اردیبهشت 1345 قانون تشکیل بورس اوراق بهادار به تصویب رسید و بوسیله وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد و از بانک مرکزی درخواست شد که نسبت به اجرای مفاد آن قانون اقدام کند.

بورس تهران در بهمن 1346 با انجام معاملات روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران فعالیت خود را آغاز کرد. در سال 1347 سهام چند شرکت جدید تولیدی به بورس راه یافت و اسناد خزانه و قبوض اصلاحات اراضی عباس آباد نیز در بورس قابل معامله شد.

از سال 1368 در چارچوب برنامه نیمسال اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، تجدید فعالیت بورس اوراق بهادار تهران به عنوان زمینه‌ای برای اجرای سیاست خصوصی سازی مورد توجه قرار گرفت.

زمان رونق بورس به زبان ساده

در واقع سیاست‌گذاران اقتصادی در نظر داشتند که بورس اوراق بهادار، با انتقال پاره‌ای از وظایف تصدی‌های دولتی به بخش خصوصی، جذب نقدینگی و گردآوری منابع پس انداز پراکنده و هدایت آن به سوی مصارف سرمایه‌گذاری، در تجهیز منابع توسعه اقتصادی و انگیزش مؤثر بخش خصوصی برای مشارکت فعالانه در فعالیت‌های اقتصادی، نقش مهم و اساسی داشته باشد.

در سال‌های 1367 تا 1376، تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از 56 به 263 شرکت افزایش یافت. در همین دوره، میانگین ارزش معاملات سالانه، حدود 180 درصد افزایش یافت که در مجموع، به فراهم آوردن 391/5 میلیارد ریال برای تامین منابع مالی مورد نیاز فعالیت‌های مولد اقتصادی در اقتصاد ایران انجامیده است.

همچنین در سال‌های 1376 تا 1385 تعداد بنگاه‌های اقتصادی پذیرفته شده در بورس تهران از 263 شرکت به بیش از 420 شرکت افزایش یافت که رشد کمی مناسبی را نشان می‌دهد. با این حال، عملکرد بورس اوراق بهادار تهران نشان می‌دهد که بازار متشکل سرمایه، در عمل جایگاه واقعی و شایسته خود را در اقتصاد ملی به دست نیاورده است؛ به گونه‌ای که میانگین سهم منابع تامین شده توسط این نهاد در مقایسه با تشکیل سرمایه ثابت ناخالص داخلی، از مرز 6/1 درصد فراتر نرفته است.

اگر بخواهیم بازار سرمایه پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته و در دراز مدت به فعالیت اقتصادی خود ادامه دهد باید بتواند به عنوان یک وسیله مؤثر و کارا برای بسیج منابع و پس‌انداز مورد استفاده دولت و بخش خصوصی قرار گیرد.

مزایای شرکت‌ها در بازار بورس به زبان ساده

یکی از ارکان اصلی محیط عملیاتی شرکت‌ها، بازار مالی است که از بازارهای پولی و بازارهای سرمایه بوجود می آید.

بازارهای سرمایه از بازارهای اوراق بهادار دست اول (بازار اولیه) و بازارهای اوراق بهادار دست دوم (بازار ثانویه) تشکیل می‌شوند. (ریموند پی، 1380) به لحاظ اقتصادی، یکی از وظایف مهم بازارهای مالی، تسهیل تشکیل سرمایه است. شرکت‌هایی که درصدد تأمین مالی برمی‌آیند، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) خود را در برابر پولی که واسطه‌های مالی یا خود پس اندازکنندگان می‌پردازند، مبادله می‌کنند. سپس شرکت‌ها آن وجوه را به صورت سرمایه واقعی (دارایی‌های واقعی، مانند: ساختمان، زمین…) تبدیل می‌کنند. فراگرد شکل گیری سرمایه به روش مستقیم و غیرمستقم به قرار زیر است:

بطور کلی بازار دست اول دو ویژگی عمده دارد:

• اول: بازاری است که در آن تشکیل سرمایه صورت می‌گیرد.
• دوم: سهام و اوراق قرضه منتشر شده شرکت‌ها، برای نخستین بار در این بازار عرضه می‌شوند و مورد معامله قرار می‌گیرند.

در برابر دادوستدهای بعدی، اوراق بهادار (دارایی‌های مالی) در بازارهای دست دوم (ثانویه) انجام می‌شود.

✔️ بازار ثانویه بورس – اهمیت و ویژگی های آن – حمید فروغی

دارایی‌هایی که در بازار اولیه مورد معامله قرار گرفته است. جهت معاملات بعدی نیاز به بازار ثانویه می‌باشد.

بازار ثانویه به منظور فراهم شرایط داد و ستد اوراق انتشار یافته در بازار اولیه و همچنین افزایش امکان نقدشوندگی آنها بنا شده است. برای مثال شخصی که سهام یک شرکت را در پذیره‌نویسی خریده و حال قصد فروش این سهم را دارد. باید برای فروش آن از طریق بازار ثانویه اقدام به فروش آن بنماید.

در نتیجه می‌توان گفت که کلیه معاملات سهام در بازار بورس، جزو دسته بازار ثانویه می‌باشد. همچنین اوراق بهادر بین سرمایه گذاران معامله می‌شوند و شرکت‌ها در آن هیچ نقشی ندارند.

وجود بازار ثانویه بسیار ضروری و تعیین کننده است. چرا که امکان نقدشوندگی و معامله‌گری مستمر اوراق را ایجاد می‌کند. شرکت های بورسی از سررسید قرارداد ترسی ندارند که مثلا شخصی تمام و کمال پولش را درخواست کرده و به شرکت فشاری وارد شود. و به لطف بازار ثانویه، می‌توان بصورت بی نهایت با پول سرمایه گذاران فعالیت کرد. همچنین بوسیله این بازار می توانید عمل جذب و افزایش سرمایه خود را انجام دهید.

ساختار و عملکرد بازار ثانویه بورس

بورس اوراق بهادر یکی از مهم‌ترین نهادهای بازار ثانویه برای معامله‌های اوراق بهادر و سهام می‌باشد. بازار ثانویه می‌تواند شامل انواع سهام‌، اوراق قرضه و… مورد معامله قرار بگیرد.

حجم معاملات در بازار ثانویه نسبت به بازار اولیه بسیار بیشتر است. چرا که این بازار به جهت فراهم سازی معاملات اوراق انتشار یافته و نقد شوندگی در بازار اولیه می‌باشد. در صورتی که بازار ثانویه برای شرکت‌ها محلی است که می‌توانند بر معاملات، بصورت هدفمند مدیریت و نظارت داشته باشند.

قیمت گذاری در بازار ثانویه

همانطور که می‌دانید در بازار اولیه قیمت اوراق بهادر از همان ابتدا بر اساس قیمت اسمی مشخص می‌شود، در حالی که در بازار ثانویه بازار ثانویه چیست و چه اهمیتی دارد؟ قیمت‌ها بر اساس عملکرد و اندازه عرضه و تقاضا تعیین می‌شود.

ویژگی‌های بازار ثانویه

✔️هزینه کمتر معاملات به جهت حجم بالای معامله‌ها

✔️ایجاد نقدینگی برای سرمایه گذاران. هر فردی که نیازمند به فروش داشته باشد می‌تواند به دلیل حضور تعداد زیاد خریداران، اقدام به فروش اوراق خود بکند.