بازارهای مالی بر اساس حق مالی

1401/01/29

64 نکته طلایی از جادوگران معامله در بازارهای مالی

با سری مقالات آموزشی سایت ایتسکا در خدمت شما علاقه‌مندان بازارهای مالی هستیم، در این مقاله 64 نکته طلایی مهم را به شما آموزش خواهیم داد.

با رعایت این 64 نکته شما در مسیر تبدیل به معامله‌گر حرفه‌ای قدم خواهد برداشت.

64 نکته طلایی برای معامله موفق در بازارهای مالی

• از زیان کردن نترسید.
• بیش‌ازاندازه نگران زیان کردن نباشید، نگرانی شمارا از واکنش صحیح به اتفاقات بازمی‌دارد.
• در بازارهای مالی با پول اضافی معامله کنید.
• انتظار پایداری و ثبات از بازارهای مالی را نداشته باشید.
• صبور باشید.
• گوش ندادن به نظرات و عدم انجام معامله به روش استراتژی معامله‌گران دیگر.
• حرص و طمع شمارا با شکست روبه‌رو می‌کند، در پی جبران ضررهای قبلی نباشید.
• بازارهای مالی جای برای آزمون‌وخطا نیست.
• مجبور به انجام معامله نیستید، اگر حس معامله ندارید معامله نکنید.
• فرصت‌های معاملاتی در بازار هرگز تمام نمی‌شوند.
• هر معامله‌گری استراتژی معاملاتی و مدیریت سرمایه مخصوص به خود را دارد، با استراتژی معاملاتی دیگران وارد معامله نشوید.

• بیش‌ازاندازه بر روی یک معامله انرژی نگذارید.
• با حجم معقولی وارد معامله شوید، قبل از انجام معامله حجم را با درصد ریسک‌پذیری خود تطبیق دهید.
• از اشتباهات خود درس بگیرید و با تمرکز و پشتکار درصدد رفع آن قدم بردارید.
• در بازار سرمایه شجاعت داشته باشد تا بتوانید به استراتژی معاملاتی خود عمل کنید.
• کمال‌گرا نباشید، هرگز انتظار موفقیت در تمامی معاملات را نداشته باشید. پیروزی در بازارهای مالی به معنای برد در برآیند نتایج معاملات است. را جدی بگیرید، معامله‌گران بر اساس منطق استراتژی معاملاتی طرح می‌کنند اما با احساسات خود عمل بازارهای مالی بر اساس حق مالی می‌نمایند.
• باید بدانید کی وارد بازار شده یا از آن خارج شوید.
• هنگامی‌که بازار در خلاف جهت پیش‌بینی شما حرکت کرد جسارت خروج از بازار را داشته باشید.
• با باخت و ضررهایتان کنار بیایید و اشتباهات خود را بپذیرید.
• منعطف بوده و خود را با تغییرات بازار وقف دهید.
• استراتژی معاملاتی خود را مطابق اخلاق و رفتار خود طرح‌ریزی کنید.
• نوع فعالیت میان‌مدت، بلندمدت و… بر اساس روحیاتتان مشخص کنید.
• هنگام آزمودن سیستم معاملاتی‌تان بسیار سخت‌گیرانه برخورد کنید.
• معامله‌گران معاملات زیان‌ده خود را بسیار بازارهای مالی بر اساس حق مالی بزرگ‌تر و بااهمیت‌تر از معاملات سود ده خود می‌بینند.
• همه سرمایه‌تان بر روی یک سهم سرمایه‌گذاری نکنید و یا به معامله‌ای بیش‌ازاندازه بها ندهید.
• از دست دادن یک معامله مهم، از انجام معامله بد بسیار خطرناک‌تر است.
• سعی کنید خودتان سیستم معاملاتی طراحی کنید، زیرا اگر فردی سیستم معاملاتی قوی طراحی کند، هرگز به فروش آن اقدام نمی‌کند.
• خود را مجبور به انجام معامله نکنید، بسیاری از معامله‌گران با دلایل واهی سعی در اقناع خود برای انجام معامله دارند.
• هرگز بر پایه شانس عمل نکنید.
• یک معامله‌گر موفق بیش از آن‌که باهوش باشد، باید توانایی کنترل احساسات خود را داشته باشد.
• برای سود در بازار قدم درراه اقلیت بگذارید.
• اگر در معامله سوددهی قرار دارید، گنجشک‌روزی نباشید و اجازه رشد به سرمایه خود بدهید.
• در ابتدای راه معامله‌گری با پول کم وارد معامله شوید تا درد زیان‌ها شمارا از پای درنیاورد.
• وقتی پی‌درپی در بازارهای مالی به موفقیت برسید، دچار غرور کاذب خاصی خواهید شد که به شما این امکان را می‌دهد با دقت کم‌تری به معامله بپردازید. این در حالی است که همین ساده‌انگاری شروعی بر باخت‌های پی‌درپی خواهد شد.
• زمانی که حد ضررتان فعال شد از معامله خارج شوید و با امید واهی تمام شدن اصلاح در معامله زیان دست‌وپا نزنید.
• برای تمام شرایطی که ممکن است در آینده رخ دهد خودتان را آماده کنید، زیرا بازارهای مالی بر اساس حق مالی شما هیچ تسلطی بر بازار مالی ندارید.
• اکثر مردم اگر تصادفی معامله کنند، عملکردشان بسیار بهتر از اکثریت معامله‌گران خواهد بود.
• وسواس بیش‌ازاندازه روی معاملات خود نداشته باشید.
• معامله‌گر فردی است که برای تمام‌روز معاملاتی خود برنامه مشخصی دارد.
• به استراتژی معاملاتی خود پایبند باشید حتی اگر در کوتاه‌مدت دچار زیان شدید، پایبندی به استراتژی معاملاتی صحیح در بلندمدت با سود همراه است.

• احتیاط با ترس متفاوت است، در هنگام معامله احتیاط کنید ولی از ضرر کردن نترسید، ترس شمارا از رشد در بازارهای مالی بازمی‌دارد.
• برای تجربه‌اندوزی در بازار به شکل واقعی و با سرمایه کم وارد بازار شده و اقدام به معامله کنید، محیط واقعی بازار به شما تجربیات فراوانی می‌آموزد.
• بازار به اعداد رند واکنش نشان می‌دهد، هنگام نزدیک شدن به این اعداد جانب احتیاط را رعایت کنید.
• هنگام باز و بسته شدن بازار جزو زمان‌های پر نوسان بازار است، از معامله کردن در این زمان خودداری کنید.
• قبل از ورود به سهم حتماً زمان مناسبی را برای انجام تحقیقات درباره سهم انجام دهید.
• همه معامله‌گران خوب به توانایی خود در معامله اطمینان دارند.
• یک معامله‌‌گر موفق فردی عمل‌گراست که می‌تواند هیجانات و احساسات خود را کنترل کند.
• هرگز با سخنان دیگران وارد معامله نشوید.
• برای این‌که تبدیل به معامله‌گر موفق شوید باید زمان کافی برای یادگیری مهارت معامله‌گری بگذارید.
• برای تبدیل به معامله‌گر نیازی به تحصیلات دانشگاهی ندارید.
• بهترین زمان برای انجام معامله زمانی است که همه ترسیده‌اند، زیرا اکثریت مردم بدون فکر عمل می‌نمایند.
• اگر وارد معامله بدی شدید، هرجایی که ممکن بود از آن خارج شوید، جلوی ضرر را از هر جا که بگیرید منفعت است. مانند هنر است و هیچ نقطه پایانی ندارد، شما هرروز باید در جهت بهتر شدن قدم بردارید.
• اشتباه جزو بخش جدایی‌ناپذیر شغل معامله‌گری است، از اشتباه کردن نترسید فقط سریع از معامله اشتباه درس گرفته و از آن خارج شوید.
• برای این‌که معامله‌گر موفقی شوید باید سال‌ها زمان بگذارید، برای سریع‌تر پیمودن این مسیر با افراد باتجربه ارتباط برقرار کنید.
• حرص و طمع را کنار بگذارید.
• ضرر را به‌عنوان مشکل نبینید، ضرر پلی برای ارتقا مهارت معامله‌گری شماست.
• همه زندگی خود را درگیر کارتان نکنید، فرصتی برای خانواده و تفریح اختصاص دهید.
• حتی در بازار احساسی نیز بر اساس تحلیل فنی عمل کنید.
• معامله‌گران موفق ذهن باز و انعطاف‌پذیری بالایی دارند.
• هنگامی‌که به معامله‌ای اطمینان کامل دارید با حجم خوب معامله کرده و تا کسب نهایت سود اجازه رشد به سهم را بدهید.
• یک معامله‌گر موفق ذهن مستقلی دارد و بر اساس تفکر خود معامله می‌نماید.
• معامله‌گری با قمار فرق دارد، قمار یعنی ریسک حتی درزمانی که شرایط به نفع شما نیست، اما معامله یعنی ریسک در شرایطی که اوضاع به نفع معامله‌گر است. معامله‌گری نیاز به تفکر و علم دارد.

این 64 نکته جزو مهم‌ترین نکات ضروری و لازم برای تبدیل شدن به یک معامله‌گر باتجربه است.

سرمایه گذاری در انواع بازار های مالی

انواع مختلفی از بازار های مالی ، با تنوعی از سرمایه گذاری ها و مشارکت کنندگان وجود دارد .

بازار های مالی را بر حسب انواع سرمایه گذاری ها ، سر رسید سرمایه گذاری ها ، انواع وام دهندگان و وام گیرندگان ، محل بازار و انواع مبادلات دسته بندی می نمایند .

در این قسمت متداول ترین تقسیم بندی های بازارهای مالی ارائه می شود .

بازار پول و سرمایه

بازار مالی از نظر سررسید ابزار مورد معامله به دو دسته تقسیم می شود :

بازار پول :

این بازار ، بازار مطالبات کوتاه مدت (حداکثر تا یک سال) را شامل می شود . گرایش اصلی این بازار بر ابزاری است که بازارهای مالی بر اساس حق مالی بتوان به وسیله آن ، به سرعت وضعیت نقدشوندگی را تغییر داد . به همین علت است که در این بازار سرعت نقدشوندگی بالا بوده و نیاز های کوتاه مدت تا یک سال در آن تامین می شوند .

در عین حال ، نرخ بهره نیز در این بازار بیش از حد متعارف بوده و به دلیل ماهیت کوتاه مدت آن ، تبدیل وجوه جمع آوری شده به سرمایه مالی امکان پذیر نبوده و تنها برای تامین مالی عملیات تولیدی و تجاری پیش بینی نشده به کار می رود .

اشخاص حقیقی و حقوقی که در این بازار مشغول به کار هستند عبارتند از : کارگزاران اوراق بهادار دولتی ، بانک ها و سایر موسسات مالی .

بازار سرمایه :

بازاری است که ارتباط تنگاتنگی با پس انداز و سرمایه گذاری دارد و به مثابه یک واسطه مالی ، پس انداز واحد های اقتصادی دارای مازاد را به واحد های دارای کسری ، برای سرمایه گذاری انتقال می دهد .

به عبارت دیگر بازار سرمایه ، نقش هدایت و تخصیص منابع اقتصادی را به عهده دارد .

در این بازار نیاز های بلند مدت ( معمولا بیش از یک سال ) تامین می شود . غالبا اینگونه وجوه به سرمایه تبدیل می شود و با ریسک همراه است .

از مهم ترین ابزار های بازار سرمایه ، در بازار های مالی پیشرفته ، می توان به انواع اوراق قرضه ، معاملات تاخت و اختیار معامله اشاره کرد که در بخش اوراق بهادار بازار سرمایه مورد بحث قرار گرفت .

بازار اولیه و بازار ثانویه

بازارهای مالی را از دید عمر ابزار مورد معامله می توان به بازار اولیه و بازار ثانویه دسته بندی کرد :

بازار اولیه( Primery Market ) :

مشخصه بازار اولیه این است که در آن ، شرکت کنندگان در بازار ( پس انداز کنندگان و سرمایه گذاران ) دارایی های مالی را مستقیما از منابع اولیه آن خریداری می کنند . بازار های اولیه ، واحد های اقتصادی را قادر می سازند که نیاز های مالی خود را از طریق مراجعه به عموم و انتشار سهام تامین می نمایند . با انتشار سهام قابل مبادله در بازار ، شرکت علاوه بر تامین منابع مالی مورد نیاز خود ، بازاری نیز برای معاملات سهام فراهم می سازد .

منابع مالی که از این طریق جمع آوری می شود شرکت را قادر می سازد تا منابع مورد نیاز خود را از طریق مناسب تری نسبت به شرکت های سهامی خاص تامین نماید . شایان ذکر است که استفاده از این مزایا ، هزینه هایی را در بر دارد . به این صورت که شرکت ، هزینه های مداومی را جهت اطلاع رسانی به سرمایه گذاران متحمل می شوند و همچنین هزینه هایی که به طور مستقیم و غیر مستقیم به هنگام انتشار و عرضه سهام از نظر قانونی ، اداری ، حسابرسی و حق خرید سهام ، به عهده شرکت است .

بازار ثانویه( Secondary Market ) :

بازاری است که در آن ، معامله بر روی اوراق بهادار موجود ، که قبلا انتشار یافته اند صورت می گیرد . در این بازار قیمت ها بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا تعیین می شود و شرایط لازم جهت تبدیل دارایی های مالی به وجه نقد ، فراهم می شود . درصورت نبود بازارهای مالی بر اساس حق مالی چنین بازاری ، نه تنها اکثر سرمایه گذاران تمایلی به خرید اوراق بهادار از خود نشان نمی دهند ،بلکه انتظار بازدهی نسبتا بیشتری به منظور پوشش ریسک ناشی از عدم نقد شوندگی دارایی های مالی خواهند داشت.

میزان توسعه یافتگی بازار ثانویه یکی از عوامل مهم و تعیین کننده در رشد و کارایی بازار اولیه است در همین رابطه بازار بورس اوراق بهادار یکی از مهم ترین بازار های سرمایه و بازار ثانویه شناخته شده است . بازار ثانویه وقتی نقدشونده شناخته می شود که بتواند به سهولت شرایط مبادله میان خریداران و فروشندگان را به گونه ای فراهم نماید ، که بدون ایجاد تغییر زیادی در قیمت ، معاملات در قیمتی نزدیک به قیمت تعادل بازار ، انجام شوند .

بازار بورس و بازار خارج از بورس

از بعد قانونمندی و انضباط نظارتی بازار های مالی را به بازار های رسمی ( بورس ها ) و بازار های غیر رسمی ( بازار خارج از بورس ) تفکیک می نمایند.

بورس های اوراق بهادار سازمان یافته ، تشکیلات فیزیکی مشهود هستند که در برخی کشور ها یک یا چند بورس سازمان یافته فعالیت می کنند .

برای مثال از بورس های سازمان یافته در امریکا ، می توان به بورس نیویورک(NYSE) ، بورس آمریکا(AMEX) و بورس های منطقه ای همانند بورس فیلادلفیا و شیکاگو اشاره نمود .

بورس نیویورک با بیش از 200 سال قدمت ، بزرگ ترین بورس سازمان یافته دنیاست .

برای اینکه سهامی بازارهای مالی بر اساس حق مالی امکان مبادله در بورس سازمان یافته را داشته باشد ، بایستی مورد پذیرش بورس قرارگیرد . بورس ها بسته به شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور ها ، اقدام به تدوین شرایط پذیرش شرکت ها می نمایند . این شرایط عمدتا ویژگی های کمی و کیفی هستند که شرکت ها باید از ان ها برخوردار باشند و یا ان ها را رعایت کنند .

بازار خارج از بورس یا فرابورس ، یک سازمان مشاهده ناشدنی است که دربرگیرنده شبکه ای از کارگزاران و معامله گران در سرتاسر کشور است . غالبا بازار خارج از بورس شامل تسهیلاتی است که برای انجام مبادلات اوراق بهاداری که در بورس های سازمان یافته مبادله نمی شوند ، درنظر گرفته می شود . این تسهیلات متشکل اند از :

انواع بازارهای مالی (آتی و آپشن)

بازارهای مالی که جزء جذابترین بازارهای سرمایه گذاری هستند به دو دسته بازارهای سنتی و بازارهای نوین تقسیم می‌شوند. که در ادامه به بررسی این دو بازار و نکات آنها می‌پردازیم.

1. بازارهای سنتی

بازارهای سنتی بازارهایی یک طرفه هستند و افراد فقط می‌توانند از رشد قیمت ها کسب سود کنند. به این صورت که شخصی در قیمت مناسب سهام یا کالایی را خریداری می‌کند و بعد از مدتی که قیمت رشد خوبی کرد و یا احتمال رشد بیشتر کم رنگ شد، در قیمت‌های مناسب آن سهام یا کالا را می‌فروشد. تفاوت خرید و فروش سود معامله می‌شود. اگر این شخص در معامله‌گری حرفه‌ای باشد فقط می‌تواند در قیمت های بالاتر یا بعد از کاهش کمی از سود، معامله خود را نقد کند.

2. بازارهای نوین

در این نوع از بازارها مانند بازار ابزار مشتقه یا بورس‌های پیشرفته جهانی مثل نزدک و فارکس شما این امکان را دارید که علاوه بر رشد قیمت‌ها از افت قیمت‌ها هم کسب سود کنید. به این صورت که شخصی سهام یا کالایی را در بازار خریداری می‌کند( منظور از کالا در بازارهای آتی و آپشن طلا، زعفران و این قبیل چیزا است) این شخص بر اساس اینکه کالا یا سهامی که دارد در آینده رشد یا افت می‌کند، وارد معامله خرید و فروش می‌شود. اگر قیمت ها رشد کرد و فرد در معامله خرید بود که از رشد قیمت‌ها سود می‌برد. اگر قیمت‌ها افت کند و پیشبینی فرد درست باشد در این حالت فرد از معامله بازارهای مالی بر اساس حق مالی فروشی که باز کرده کسب سود می‌کند.

ویژگی جالب دیگر بازارهای نوین داشت لوریج یا اهرم است. در بازارهای سنتی هر شخص به میزان سرمایه خود اجازه معامله دارد ولی در بازارهای نوین هر شخصی می‌تواند چند برابر سرمایه خود معامله کند . متناسب با عدد اهرمی که فرد مشخص کرده و حرکت قیمت در بازار ، سود یا زیانی که فرد می‌کند چند برابر می‌شود. البته استفاده از لوریج یا اهرم مستلزم این است فرد مهارت و تجربه کافی کار در بازار را داشته باشد.

ابزارهای مشتقه

ابزارهای هستند که قیمت و ارزش آن ها از یک نوع دارایی که اصطلاحا به آن دارایی پایه می‌گویند، مشتق می‌شود. در چنین قراردادهایی که مبتنی بر یک کالا هستند، اگر قیمت دارایی پایه رشد کند، حتما قیمت قرارداد هم رشد خواهد کرد و بالعکس. مانند قرادادهای آتی، اختیار معامله، قراردادهای سواپ و غیره

قرارداد آتی

در این قرارداد مشتقه، طرفین متعهد به تحویل کالا و پرداخت وجه آن در تاریخ مشخصی در آینده می باشند و برای تضمین انجام تعهد باید خریدار و فروشنده هر کدام مبلغی را نزد طرفی امین (بانک) قرار دهند. بعنوان مثال فرض کنید که قیمت طلا برابر با A باشد در این حالت داریم که پیشبینی فرد شماره یک مبنی بر رشد قیمت طلا در 5 ماه آینده است. و پیشبینی فرد شماره دو مبنی بر افت قیمت طلا در 5 ماهه آینده است. در قیمت A که قیمت طلا است هیچکدام از دو فرد شماره یک و دو بهم طلا و پولی را نمی‌دهند و تنها جهت تضمین و رسمیت بخشیدن به قرارداد و تعهدات خود مبلغی مشخص را نزد بانک یا کارگزار مربوطه به عنوان ودیعه برای انجام تعهدات خود قرار می‌دهند. در این حالت از معامله در قرارداد آتی 3 حالت برای ما پیش می‌آید.

حالت اول : در 5 ماه آینده قیمت طلا 20 درصد رشد می‌کند. در این حالت پیشبینی فرد شماره یک درست از آب در می‌آید و مبلغ 20 درصد از حساب فرد شماره دو برداشته می‌شود و به حساب فرد شماره یک واریز می‌شود.

حالت دوم : در 5 ماه آینده قیمت طلا 20 درصد افت کند. در این حالت پیشبینی فرد شماره دو درست از آب در می‌آید و مبلغ 20 درصد از حساب فرد شماره یک برداشته می‌شود و به حساب فرد شماره دو واریز می‌شود.

حالت سوم : قیمت طلا تغییر نمی‌کند و سود یا زیانی به هیچکدام از این دو طرف وارد نمی‌شود.

ویژگی قراردادهای آتی

1. کالای مشخص
2. قیمت معین در زمان حال
3. پرداخت در زمان آینده‌ای معلوم
4. تحویل در زمانی مشخص و معلوم
5. تعهد طرفین قرارداد
6. وجه ضمانت قرارداد نزد بانک

اختیار معامله یا آپشن

در این نوع از معاملات طرف خریدار قرار داد حق دارد (الزامی ندارد) که مقداری مشخص از دارایی ذکر شده در قرار داد را طبق تاریخ مشخص و در مبلغی معینی بخرد یا بفروشد. ولی فروشنده اختیار معامله در قبال دریافت مبلغ معینی از خریدار اختیار معامله بر اساس مفاد قرارداد ملزم به فروش آن دارایی است (اختیار ندارد از سمت خود) . پولی که طرف سمت اختیار خرید به فروشنده می‌دهد دیگر قابل برگشت نیست و خریدار تنها اختیار دارد قرارداد را اجرا بکند یا نکند.

این قرارداد مشابه قرارداد آتی است با این تفاوت که در قرارداد آتی دو طرف قرار داد باید به تعهدات خود عمل بکنند ولی در قرارداد آپشن یا اختیار معامله یک طرف متعهد و یک طرف دیگر اختیار دارد که شرایط معامله را اجرا بکند یا نکند. معمولا طرف دارای اختیار مختار است به استفاده کردن یا نکردن از شرایط قرارداد و طرف دیگر (فروشنده اختیار معامله یا فروشنده آپشن) ملزم به اجرای شرایط قرارداد طبق نظر شخص دارای اختیار است. ویژگی دیگر این نوع معاملات این است که صرف نظر از میزان کاهش قیمت دارایی پایه میزان ضرری که خریدار اختیار معامله می‌کند ثابت و به میزان مبلغی است که بابت خرید اختیار پرداخته است. که این میزان ریسک ضرر کردن خریدار را می‌تواند تا حد زیادی نسبت به قراردادهای آتی کاهش بدهد.

بعنوان مثال فرض کنید شخصی با پرداخت مبلغ 1 میلیون تومان اختیار خرید 50 هزار سهم شرکت سایپا را با قیمت 200 تومان و سر رسید 6 ماه خریداری کرده است. اگر طی این 6 ماه قیمت سهام شرکت سایپا به عدد 300 تومان برسد، خریدار اختیار معامله 5 میلیون تومان به ازای پرداخت 1 میلیون تومان سود کرده است. (50 هزار ضربدر اختلاف قیمت سهام در طی 6 ماه که میشود 5 میلیون تومان)

که مختار است بعد 6 ماه اجرا کند شرایط را یا اجرا نکند. از طرفی دیگر فروشنده این اختیار به ازای دریافت 1 میلیون تومان بابت فروش این اختیار معامله، 5 میلیون تومان ضرر باید به خریدار اختیار معامله بدهد. اگر قیمت سهام سایپا در این مدت به زیر 200 تومان بیاید، در این حالت تنها زیانی که خرید اختیار معامله می‌کند پرداخت همان 1 میلیون تومان بابت خرید اختیار می‌شود و زیان بیشتر شامل حال خریدار نمی‌گردد. (ریسک سمت فروشنده اختیار معامله در این معاملات بیشتر است از طرف خریدار اختیار معامله)

بازدهی بازارهای مالی ایران در ده سال اخیر چگونه بوده است؟

1401/01/29

شروع رشد قیمت‌ها در انواع بازارها با جهش ارزی شروع می‌شود. این ادعا در بازدهی نرخ دلار در سالهای ۱۳۹۱ و ۱۳۹۷ واضح است. بر این اساس در سالهای یاد شده، دلار (آزاد) و سکه طلا (امامی) پیشتاز رشد بودند.

به گزارش فراسرمایه، شروع رشد قیمت‌ها در انواع بازارها با جهش ارزی شروع می‌شود. این ادعا در بازدهی نرخ دلار در سالهای ۱۳۹۱ و ۱۳۹۷ واضح است. بر این اساس در سالهای یاد شده، دلار (آزاد) و سکه طلا (امامی) پیشتاز رشد بودند.

سالهای ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ بازارهای به رکود رفتند چرا که تلاطمی در بازار ارز احساس نمی‌شد (امضای برجام و سیاست ضد تورمی دولت یازدهم)

سال ۱۳۹۸ همانند سال ۱۳۹۲، همزمان با فروکش کردن تلاطم های ارزی، نوبت به سایر بازارها رسید. طبق نمودار بازار بورس(شاخص کل) در سال ۱۳۹۲، ۱۳۹۸ و ۱۳۹۹ رتبه اول بازدهی را کسب کرد و جالب اینکه در هر سه این سالها، بازار مسکن (شهر تهران) در رتبه دوم قرار گرفت.

نکته جالب رفتار تورم (کالاهای اساسی) و بانک (سپرده سالانه) است که فقط در سال ۱۴۰۰ توانستند خودی نشان دهند که مهر تاییدی بر فرضیه بازارها به نوبت حرکت می‌کنند است.

در سال ۱۴۰۰ بازارها به رکود رفتند و بورس بعد از پشت سر گذاشتن رشدهای چند صد درصدی، با رشد فقط ۵درصد رتبه آخر را کسب کرد.

بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست؟

بورس اوراق بهادار به عنوان بخشی از بازار سرمایه‌، از اهمیت بسیار زیادی در میان سرمایه‌گذاران برخوردار است و مورد توجه خاص آن‌ها قرار دارد. بنابراین پیش از آن‌که به بررسی ساز و کار بورس اوراق بهادار و چگونگی انجام معاملات در این بازار پرداخته شود، نیاز است تا به اختصار این بازار را تعریف کرد و به بررسی انواع آن پرداخت. در این مطلب به سراغ این موضوع رفته‌ایم و به شما می‌گوییم بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست و بازار سرمایه خود به چند دسته تقسیم می‌شود. با ما همراه شوید.

بازار چیست؟

در علم اقتصاد تعاریف متعددی برای بازار ارائه شده است.
در تعاریف اولیه، بازار به مکان فیزیکى اطلاق می‌شد که خریداران و فروشندگان براى مبادله کالا و خدمات در آن دور هم جمع مى‌شدند. اما در تعاریف بعدی تاکید شد که بازار نباید لزوماً وجود فیزیکی داشته باشد و فضای مشخصی را در برگیرد، در حقیقت بازار شامل تمام خریداران و فروشندگانى است که در حال دادوستد کالا یا خدمات خاصى هستند.
برای مثال بازار معاملات سهام در سطح جهانی، بازاری است که عملیات خرید و فروش در آن از طریق شبکه‌های مخابراتی بین‌المللی انجام می‌شود و مکان معینی ندارد. در حقیقت بازار یک مکانیزم است که این امکان را به خریداران و فروشندگان می‌دهد تا به معامله دارایی‌های خود بپردازند. این دارایی ممکن است فیزیکی (مانند املاک) یا مالی (مانند اوراق بهادار) باشد.
براساس تعریف دومنیک سالواتوره، بازار مکان و یا موقعیتی است که در آن خریداران و فروشندگان، کالا، خدمات و منابع را خرید و فروش می‌کنند. برای هر کالا، خدمت یا منبع که قابلیت معامله داشته باشد، بازاری وجود دارد. در تعریف سالواتوره هم مشاهده می‌شود که بازار می‌تواند یک محل مادی و فیزیکی یا موقعیتی برای انجام معامله باشد.

انواع بازارها کدامند؟

در یک نگاه کلی و از نقطه نظر نوع دارایی‌ها، بازارها به دو نوع بازار دارایی‌های فیزیکی (واقعی) و بازار دارایی‌های مالی تقسیم می‌شوند:
بازار دارایی‌های فیزیکی، بازاری است که در آن خریداران و فروشندگان به معامله دارایی‌هایی که ماهیت واقعی و فیزیکی دارند، مانند اتومبیل، املاک و مستغلات، وسایل منزل و … می‌پردازند.
بازار دارایی‌های مالی به بازاری اطلاق می شود که در آن افراد اعم از حقیقی و حقوقی، می توانند در آن برای معامله اوراق ضمانت مالی، کالا و دیگر دارایی‌های مثلی (عوض‌دار) با هزینه مبادلاتی پایین اقدام کنند. قیمت‌های این بازار تابع عرضه و تقاضا است. اوراق ضمانت شامل سهام، اوراق قرضه و برخی کالاها (فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی) می‌شود.
بازار می‌تواند از نظر سررسید تعهدات مالی، نوع ساختار یا برحسب دارایی طبقه‌بندی شود. بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند:

بازار پول چیست؟

بازار پول، بازاری برای داد و ستد پول و دیگر دارایی‌های مالی جانشین نزدیک پول با سررسید کمتر از یکسال است. به بیان دیگر بازار پول، بازار بازارهای مالی بر اساس حق مالی ابزارهای مالی کوتاه‌مدت با سه ویژگی مهم زیر است:

• نقدشوندگی بالا
• کم بودن ریسک عدم پرداخت
• ارزش اسمی زیاد

ابزارهای بازار پول شامل اسناد خزانه (اوراق بهادار کوتاه مدت با سه ماه، شش ماه یا یکسال)، پذیرش بانکی (دستور پرداخت مبلغی معین در تاریخی مشخص)، گواهی سپرده، اوراق تجاری (نوعی اوراق قرضه کوتاه مدت با سررسید ۲۷۰ روز یا کمتر)، قرادادهای بازخرید و دلار اروپایی است. از مهمترین نهادهای این بازار می‌توان به بانک مرکزی، واسطه‌های مالی بانکی مانند بانک‌های تجاری و مؤسسات اعتباری غیربانکی، شرکت‌های تجاری، دولت و مؤسسات دولتی، صندوق های سرمایه گذاری، کارگزاری‌ها و معامله‌گران و در نهایت سرمایه‌گذاران اشاره کرد.

بازار سرمایه چیست؟

بازار سرمایه، به بازارهای مالی برای خرید و فروش ابزارهای مالی نظیر اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید، اطلاق می‌شود. بازار سرمایه بزرگ‌تر از بازار پول است و اهمیت بسیار زیادی در جمع آوری و تامین منابع لازم برای سرمایه‌گذاری واحدهای مختلف تولیدی دارد. بازار سرمایه از نظر مرحله عرضه اوراق بهادار، خود به دو دسته بازار اولیه (بازار دست اول) و بازار ثانویه (بازار دست دوم) تقسیم می‌شود.

بازار اولیه

بازار اولیه بازاری است که در آن سهام یک شرکت یا واحد اقتصادی برای اولین بار در آن عرضه و منتشر می‌شود. عایدی حاصل از عرضه این سهام، منبعی در تامین مالی آن شرکت یا موسسه خواهد بود. از آن‌جا که در بازار اولیه، سهام برای اولین بار به خریداران و متقاضیان عرضه می‌شود، فروشنده اوراق بهادار در حقیقت همان ناشر اوراق بهادار خواهد بود.

بازار ثانویه

با اتمام عرضه اولیه یک سهم در بازار اولیه، برای ادامه معاملات آن سهم، بازار دیگری به نام بازار ثانویه وجود دارد. بنابراین بازار ثانویه به منظور ایجاد امکان داد و ستد اوراق منتشره در بازار اولیه و افزایش قابلیت نقدشوندگی آن تشکیل شده است.
در این بازار است که طرفین معامله این امکان را پیدا می‌کنند که علاوه بر تجدید نظر در اوراق خریداری شده، با خرید و فروش دوباره یا چندباره، تعداد آن را افزایش و یا کاهش دهند و یا اوراق دیگری در سهم دیگری تهیه کنند. دفعات انجام معامه در بازار ثانویه محدودیتی ندارد، این ویژگی بازار ثانویه موجب می‌شود تا نقدشوندگی ابزارهای مالی با جابه‌جا شدن مالکیت آن‌ها، قدرت بیشتری پیدا کند.

بازار ثانویه بر این اساس که چه نوع سهمی در چه محلی مبادله می‌شود، به چهار بازار تقسیم می‌شود:

بازار اول: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در بورس انجام می‌شود.
بازار دوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های غیربورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار سوم: مربوط به معاملات سهام شرکت‌های بورسی که در فرابورس انجام می‌شود.
بازار چهارم: بازاری بدون کارگزار و معامله‌گر و مربوط به معاملات خصوصی است که توسط شبکه‌های الکترونیکی و بین سرمایه‌گذاران نهادی و عادی صورت می‌گیرد. نهادها به منظور پرهیز از پرداخت هزینه‌های مربوط به کارگزاری، عموماً معاملات عمده و بلوک خود را در بازار چهارم انجام می‌دهند.

انواع بازارهای مالی بر اساس نوع دارایی

بازارهای مالی به لحاظ نوع دارایی به سه بخش تقسیم می‌شوند:

بـازار سـهام: در ایـن بـازار، سـهام شـرکت های سهامی پذیرفته شده در بورس مورد معامله قرار می‌گیرد.
بازار اوراق بدهی: این بازار برای دادوستد ابزارهای با درآمد ثابت (اوراق قرضه) در نظر گرفته شده است.
بازار ابزارهـای مشـتقه: بـازاری که در آن ابزارهـای مشتقه که مبتنـی بـر دارایـی هـای مـالی یـا فیزیکی هستند، مانند اختیار معامله و قرارداد آتی مورد معامله قرار می‌گیرند.

تفاوت میان بازار سرمایه و بازار پول چیست؟

بازار سرمایه و بازار پول تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. مهمترین تفاوت آن‌ها در مدت زمان سرمایه‌گذاری است. در بازار پول معمولا با افق زمانی کوتاه مدت سرمایه‌گذاری می‌شود، در حالی‌که در بازار سرمایه اینگونه نیست و سرمایه‌گذاری با دید بلندمدت انجام خواهد شد.
حق مالکیت دیگر تفاوت مهم این دو بازار با یکدیگر به شمار می‌رود. شرکتی که سهام خود را در بورس عرضه کرده است، در واقع بخشی از مالکیت شرکت را به سهامدارن خود واگذار می‌کند. در این بازار دارنده سهام به نوعی در مالکیت شرکت نیز سهیم خواهد بود. این در حالی است که در بازار پول بحث مالکیت مطرح نیست.
استفاده از بازارهای مالی متفاوت دیگر تفاوت بازار سرمایه و بازار پول است. ابزارهای بازار پول بیشتر شامل مواردی چون اسناد خزانه، گواهی سپرده، وام با وثیقه و … می‌شود، در حالی‌که بازار سرمایه از ابزارهایی چون اوراق بهادار، اوراق قرضه و اوراق مشارکت استفاده می‌کند.

سخن آخر

در این مطلب به این موضوع پرداختیم که بازار سرمایه یا بازارهای مالی چیست و گفتیم بازارهای مالی از نظر سررسید تعهدات مالی، به دو گروه عمده بازار پول و بازار سرمایه تقسیم می‌شوند. بازار سرمایه، بازاری برای خرید و فروش ابزارهای مالی چون اوراق قرضه یا اوراق بهادار با سررسید بیشتر از یک سال و دارایی‌های بدون سررسید است.