اهرم مالی در بورس به چه معناست؟

اهرم مالی چیست؟ بررسی کاربرد اهرم مالی در بورس

همواره درصد قابل توجهی از آحاد جامعه به دنبال مسیری برای سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول خود در مقابل تورم هستند. بازارهای سرمایه‌گذاری بسیاری وجود دارند که افراد بنا به دانش مالی و توانایی‌های خود می‌توانند در آن‌‎ها فعالیت ‌کنند. همچنین ابزارهای متنوعی در این بازارهای مالی وجود دارند که فرآیند سرمایه‌گذاری و حفظ ارزش پول را برای سرمایه‌گذاران مهیج‌تر و تسهیلات بیشتری را برای شخص فراهم می‌کنند.

یکی از این ابزارهای پرطرفدار در بازارهای مالی، اهرم مالی است. افراد با استفاده از اهرم مالی قادر به سودسازی بیشتر در فرآیندهای سرمایه‌گذاری هستند. علاوه بر افراد حقیقی، شرکت‌ها و ارگان‌های حقوقی نیز تحت شرایط تعریف شده‌ای قادر به استفاده از این ابزارها در پروسه فعالیت‌های مالی خود هستند. به منظور آشنایی بیشتر با اهرم مالی در بازارهای مالی، به خصوص بازار بورس، در این مقاله با ما همراه باشید.

اثر اهرمی چیست؟

نظریه اثر اهرمی، برای نخستین بار توسط پژوهشگری به نام Black مطرح شد. او عقیده داشت تغییرات ساختار سرمایه یا تغییر نسبت بدهی به دارایی (نسبت اهرمی) یک شرکت، در میزان نوسان سهام آن شرکت اثر می‌گذارد. تئوری اثر اهرمی به رابطه منفی بازده سهام با ریسک سهام اشاره دارد. طبق این تئوری، هر چه بازده یک سهام بیشتر شود، میزان نوسانات آن کمتر می‌شود. همچنین هر چقدر میزان بازده کمتر باشد، میزان نوسانات بیشتر می‌شود. توجه داشته باشید که در این نظریه، نوسانات نسبت به کاهش و افزایش بازده سهام، نامتقارن هستند. به زبان ساده، شوک‌های منفی نسبت به شوک‌های مثبت اثر بیشتری دارند.

اهرم مالی چیست؟

اهرم مالی در اصل به معنی یک ابزار یا یک بدهی برای بالا بردن سود یک سرمایه‌گذاری است. یک شخص یا یک شرکت در فرایند سرمایه‌گذاری علاوه بر دارایی‌های خود قادر است با بهره گرفتن از ابزار مالی یا به اصطلاح استفاده از اعتبار یا قرض گرفتن پول، پروسه سرمایه‌گذاری خود را گسترده‌تر و در نهایت سود بیشتری برای خود خلق کند.

افراد از سالیان دور در معاملات و خرید و فروش‌های مرسوم خود از اهرم مالی استفاده می‌کردند. به عنوان مثال بسیاری از مردم در بازار ملک از ابزار اهرم مالی به منظور تامین سرمایه برای خرید ملک استفاده و طی شرایط مشخص برای بازپرداخت این مبلغ به بانک یا ارگان‌های مربوطه اقدام می‌کنند. در نظر داشته باشید که میزان این اعتبار یا اهرم مالی هر چه قدر که بیشتر باشد آن شخص یا شرکت قدرت بیشتری در فرایند سرمایه‌گذاری خود خواهد داشت. اما در نقطه مقابل میزان ریسک سرمایه‌گذاری نیز بیشتر خواهد شد.

افراد و شرکت‌های حقوقی نیز از اهرم مالی در بازارهای مالی مانند بازار بورس استفاده می‌کنند. مثلا در این بازار، شرکت‌ها با استفاده از اهرم مالی، منبع مالی جدیدی برای پیشبرد اهداف و برنامه‌های مالی خود تامین می‌کنند و به شکل راحت‌تری به برنامه‌ریزی‌های خود رسیدگی می‌کنند. هر قدر این اهرم مالی در شرکت‌ها بیشتر یا به اصطلاح بزرگ‌تر باشد، به سرمایه‌ کمتری نیاز دارد.

استفاده از اهرم‌های مالی منجر می‌شود که سود یا ضرر آینده شرکت‌ها بر پایه کمتری صورت بگیرد اما در عوض نسبت بالاتری را خلق کند. به عنوان مثال: شرکتی را در نظر داشته باشید که 5 میلیارد تومان سرمایه دارد. در صورتی که بتواند برای برنامه‌های مالی خود از وام 15 میلیاردی استفاده کند، اکنون 20 میلیارد تومان برای سرمایه‌گذاری و پیشبرد اهداف خود خواهد داشت.

اهرم مالی در شرکت‌های بورسی

همان‌طور که در بخش قبلی اشاره کردیم اهرم مالی به عنوان یکی از بهترین گزینه‌ها به منظور تامین منبع مالی جدید شرکت‌های بورسی است. مزیت استفاده از اهرم مالی برای این شرکت‌ها به جای استفاده از افزایش سرمایه و تشویق مردم برای مشارکت این است که دیگر نیازی به انتشار سهام جدید یا تقسیم سود بین سهامداران نیست. البته در نقطه مقابل باید در نظر داشت که در این مسیر اگر برنامه‌ریزی‌های شرکت در مسیر پیشبرد اهداف مالی محقق نشود، ممکن است بدهی‌های سنگینی برای شرکت ایجاد شود که در این صورت شرکت‌ با چالش‌های جدید رو به رو خواهد شد.

اهرم‌های مالی با این که باعث افزایش سود در فرآیند سرمایه‌گذاری و برنامه‌ریزی‌ مالی افراد و شرکت‌های بورسی می‌شوند در مقابل میزان ریسک موجود در این پروسه را چند برابر می‌کنند. یعنی هرچه یک شرکت برای برنامه‌های مالی و پیشرفت‌ امور خود از اهرم مالی بیشتری استفاده کند، در واقع میزان ریسک مالی و چالش‌های اقتصادی بیشتری را تقبل خواهد کرد.

بنا به توضیحاتی که ارائه شد زمانی که تحلیل‌گران قصد بررسی و ارزیابی سهام یک شرکت را دارند، فرآیند استفاده از اهرم مالی شرکت برای پیشبرد امور خود، از پرامتر‌های مهم برای خرید سهام آن شرکت محسوب می‌شود. در صورتی که یک شرکت از میزان کمتری از اهرم مالی برای فعالیت‌های اقتصادی خود استفاده کند، سهام آن نیز گزینه مناسب‌تری برای سرمایه‌گذاری خواهد بود.

کاربرد اهرم مالی در معاملات اعتباری

باید در نظر داشته باشید که بخش زیادی از معاملاتی که در بازار سرمایه صورت می‌گیرد با استفاده از همین اهرم‌های مالی یا اهرم بدهی است. این فرآیند بیشتر زمانی دیده می‌شود که در زمان تثبیت بازار سرمایه‌گذاران به دنبال کسب سود بیشتری هستند و در این شرایط با واجد شرایط بودن‌شان برای استفاده از این اهرم‌های بدهی اقدام می‌کنند. افراد در این مسیر می‌توانند از بهترین کارگزاری‌های بورس بسته‌های اعتباری یا وام‌های قرض‌الحسنه دریافت کنند و در بازار به معاملات خود سر و سامان بدهند و از طرف مقابل سود بیشتری کسب کنند. باید در نظر داشته باشید که برای استفاده از اعتبار و اهرم‌های بدهی در بازار سرمایه باید دارای دانش بورسی بالایی باشید تا در هر شرایطی و با وجود هیجانات در بازار، قادر به مدیریت این سرمایه باشید. (برای مدیریت سود خود می توانید روش مارتینگل در بورس را مطالعه کنید.)

به عنوان مثال در سال 1392 در بازار سرمایه شاخص به یک باره شروع به ریزش کرد و سرمایه‌گذاران بسیاری که در این بازه زمانی از اهرم مالی استفاده می‌کردند، دچار ضرر و زیان‌های سنگینی شدند یا همین یک سال اخیر که شاخص بورس درگیر ریزش و اصلاح بود، کسانی که از اهرم مالی استفاده می‌کردند با چالش‌های بسیاری برای تسویه آن رو به رو شدند.

این اتفاقات تلخ در برخی از افراد تاثیرات بدی گذاشت و سبب شد فکر کنند بازار سرمایه به هیچ عنوان بستر مناسبی برای سرمایه‌گذاری نیست! در صورتی که این برداشت از پایه اشتباه است و در صورت داشتن دانش کافی در این بازار قادر به کسب سود ایده‌آلی خواهید بود. در همین راستا سازمان بورس نیز قوانین جدیدی را به تصویب رساند که به وسیله آن‌ها شرایط استفاده و بازپرداخت اهرم‌های بدهی برای سرمایه‌گذاران آسان‌تر شود.

کاربرد اهرم مالی در قراردادهای مشتقه

بازار مشتقه از بخش‌های مختلفی نظیر بازار اختیار معامله، آتی و… تشکیل شده است. در این بازار نیز افراد قادر به استفاده از اهرم مالی هستند. برای نمونه افراد می‌توانند از اهرم‌های مالی در بازار آتی استفاده کنند. در این بازار قراردادهای هر دارایی در ابتدا، اهرمی برابر 10 دارند و با توجه به شرایط بازار و وجوه تضمین در آن، ممکن است این مقدار متغیر باشد.

برای مثال اگر شخص در بازار آتی قصد خرید 1 کیلو زعفران را داشته باشد، با در نظر گرفتن این که مقدار قرارداد آتی زعفران برابر با 100 گرم است، این شخص باید 10 قرارداد آتی را خریداری کند که برای اخذ ۱۰ قرارداد آتی زعفران این فرد باید به میزان ۱۰ برابر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی، وجه نقد به حساب عملیاتی واریز کند. با فرض این که وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی زعفران ۲۰۰ هزار تومان باشد، ‌این فرد باید ۲ میلیون تومان پرداخت کند.

وجه لازم = تعداد قرارداد * وجه تضمین اولیه

۲،۰۰۰،۰۰ = ۱۰ * ۲۰۰،۰۰۰

نسبت اهرمی و فرمول محاسبه آن

نسبت‌های اهرمی یک نوع ابزار مالی هستند که با استفاده از آن‌ها می‌توان بدهی‌های به وجود آمده در یک سازمان را نمایش داد. با استفاده از نسبت‌های اهرمی می‌توان گفت که شرکت‌ها تا چه میزان نیازها و خواسته‌های مالی خود را از طریق سایر منابع مالی یا وام‌ و بدهی، تامین می‌کنند. به طور کلی نسبت‌های اهرمی 4 نوع هستند:

1. نسبت بدهی = مجموع بدهی‌ها تقسیم بر مجموع دارایی‌ها
2. نسبت سرمایه = مجموع دارایی‌ها تقسیم بر مجموع سرمایه
3. نسبت بدهی – سرمایه = مجموع سرمایه تقسیم بر کل بدهی‌ها
4. توان پرداخت بهره = هزینه بهره تقسیم بر سود قبل از بهره و مالیات

سخن آخر

همان‌طور که در بخش مقدماتی مقاله اشاره کردیم، افراد به منظور حفظ ارزش پول می‌توانند در فعالیت‌های مالی مختلفی شرکت کنند و در همین مسیر به سرمایه‌گذاری هم مشغول شوند. فرایند سرمایه‌گذاری در هر بازاری با کسب سود و احتمال ضرر همراه است. البته هر شرایطی سرمایه‌گذاران همیشه به دنبال کسب سود بیشتری در بازارهای سرمایه‌گذاری هستند. در همین راستا در بورس ابزارهای مالی متنوعی وجود دارد که افراد و شرکت‌ها با استفاده از آن‌ها قادر به خلق سود بیشتری برای خود و شرکت‌ها هستند. اهرم مالی یکی از این ابزارهای بسیار پرطرفدار است که افراد حقیقی از آن در روند معاملات و سرمایه‌گذاری‌های خود استفاده و در صورت خوب بودن شرایط و استراتژی‌های معاملاتی به سودهای کلان و قابل قبولی دست پیدا می‌کنند. شرکت‌ها هم با استفاده از این اهرم‌های مالی به منبع جدید مالی برای فعالیت‌های اقتصادی و پیشبرد اهداف خود دست پیدا می‌کنند.

در نهایت هم باید توجه داشته باشید که استفاده بیش از حد از اهرم مالی در هر فرایند اقتصادی، به معنای بالا بردن میزان ریسک در آن فرایند است. به عنوان مثال سهام شرکت‌های بورسی که برای فعالیت‌های مالی خود از اهرم‌های مالی زیادی استفاده می‌کنند، برای سرمایه‌گذاری گزینه مناسبی نیستند چرا که ممکن است امور مالی این شرکت‌ها به دلیل بدهی‌های سنگین (اهرم بدهی) درگیر چالش‌های زیادی شود.

اگر به حوزه بورس علاقه‌مندید، می‌توانید برای آموزش مفاهیم دیگر بورسی مانند معاملات الگوریتمی، نسبت p به e و نحوه محاسبه آن، اوراق مشتقه، اوراق سلف و بسیاری از اصطلاحات دیگر، به بلاگ آکادمی بورس مراجعه کنید.

اهرم مالی چیست؟ چگونه با اهرم بیشتر سود کنیم.

یکی از مهم ترین دغدغه ای که هر شخص با آن مواجه است، کسب درآمد و پیشرفت در مسائل مالی است که برای رسیدن به آن همواره به این می اندیشد که سرمایه خود را کجا قرار دهد و کدام روش سرمایه گذاری بهترین بازدهی را برایش ایجاد میکد؟ برای رسیدن به این هدف بازارها و ابزارهای بسیاری در حوزه مالی و سرمایه گذاری وجود دارد که اهرم مالی نیز یکی از این ابزارهاست. در واقع اهرم مالی یکی از ابزارهای کسب سود بیشتر از سرمایه گذاری است که به هر میزان که درجه این اهرم نیز بیشتر می شود بر میزان ریسک سرمایه گذاری نیز افزوده میشود. اما چگونه این اهرم منجر به کسب سود بیشتر برای اشخاص و شرکتها میشود و منظور از افزایش ریسک سرمایه گذاری چیست؟

اهرم مالی چیست؟

اهرم مالی یا Leverage نوعی ابزار مالی برای افزایش بازدهی در یک سرمایه گذاری است. در واقع استفاده از اهرم مالی یعنی استفاده از بدهی در یک سرمایه گذاری مشخص. یک شرکت یا سرمایه گذار می‌تواند به غیر از دارایی‌ها و سرمایه‌اش، بدون اینکه سرمایه گذار جدیدی اضافه شود، از طریق قرض گرفتن (ایجاد بدهی) سرمایه و فعالیت‌های مالی خود را افزایش دهد.

اهرم مالی سالیان زیادی است که در بخش‌های مختلف بازارهای مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در بازار ملک و مسکن افراد برای خرید خانه، زمین و سایر موارد از وام یا قرض استفاده می‌کنند. هرچه میزان وام و قرض دریافتی بیشتر باشد، فرد می‌تواند سرمایه بیشتر را خریداری نماید در مقابل ریسک بیشتری را برای بازپرداخت وام و قرض متحمل خواهد شد. در سایر بازارهای مالی نیز افراد برای استفاده از فرصت‌های سرمایه گذاری و کسب سود از وام و اعتبار استفاده می‌کنند. دریافت اعتبار برای خرید سهام و اوراق بهادار نیز نوعی دیگر از استفاده از اهرم مالی است.

شرکت‌ها نیز برای اجرای طرح‌های جدید و تأمین منابع مالی از تسهیلات و اعتبار استفاده می‌کنند و اهرم مالی خود را افزایش می‌دهند. به عنوان مثال یک شرکت میتواند 10 میلیارد تومان سرمایه داشته باشد که دارایی های خود شرکت محسوب میشود. این شرکت میتواند 30 میلیارد تومان دیگر نیز از بانک تسهیلات دریافت کند یا اوراق بدهی منتشر کند که در مجموع 40 میلیارد تومان برای سرمایه گذاری در عملیات های خود خواهد داشت. بنابراین هر مقدار سود کسب کند یا زیان متحمل شود از قِبَل 40 میلیارد تومانی خواهد بود که تحد مدیریت شرکت است.

اهرم مالی در شرکت‌های بورسی

همان‌طور که اشاره شد شرکت‌ها برای تأمین منابع مالی جدید می‌توانند به جای افزایش تعداد سرمایه گذاران، از اهرم مالی اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ استفاده کنند. یکی از مزیت‌های استفاده از اهرم مالی نسبت به انتشار سهام جدید و دعوت سرمایه گذاران، در این است که سودهای افزایش یافته از محل سرمایه‌گذاری‌های جدید، بین تعداد زیادی از سهامداران توزیع نمی‌شوند. البته باید در نظر بگیریم که اگر برنامه‌های توسعه‌ای شرکت طبق پیش‌بینی‌ها و سودی که مدنظر بوده محقق نشود، ممکن است بدهی بسیار زیادی از محل اهرم مالی برای شرکت ایجاد شود که شرکت را ناگزیر سازد تا از محل سود سهامداران این بدهی‌ها را تسویه کند.

از آنجاییکه نرخ بازدهی و میزان ریسک نسبت مستقیم با هم دارند و هر چه بازدهی بالاتر رود بر میزان ریسک سرمایه گذاری نیز افزوده میشود، استفاده از اهرم مالی هم که سبب می‌شود افراد یا شرکت‌ها بازدهی‌های بالاتری کسب کنند، سبب بالا رفتن ریسک سرمایه‌گذاری آن‌ها نیز می‌شود. هر چه استفاده از اهرم مالی بیشتر باشد ،‌افراد ریسک بیشتری را نیز باید بپذیرند. لذا زمانی که از اهرم برای سرمایه گذاری استفاده می‌شود و سرمایه گذاری مطابق با پیش‌بینی‌ها پیش نرود، زیان احتمالی بسیار بزرگ‌تر از زمانی می‌شود که از اهرم استفاده نشده است. اهرم سود و زیان بالقوه را بسیار بیشتر می‌کند.

بنابراین توجه به اهرم مالی شرکت‌ها برای بررسی تحلیلی آن‌ها بسیار مهم است؛ نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام میتواند میزان استفاده شرکت از بدهی را مشخص کند. استفاده از بدهی یا اهرم مالی بیشتر برای یک شرکت الزاما به معنی استفاده غیربهینه از منابع مالی شرکت نیست بلکه میزان بازدهی حقوق صاحبان سهام است و بازدهی دارایی های آن شرکت است که مشخص میکند یک شرکت در کسب سود برای سهامداران و به ازای هر ریال دارایی خود چگونه عمل میکند.

مهم ترین نکته در تحلیل شرکتهایی که از اهرم مالی در ترکیب مالی خود استفاده میکنند، مقایسه بازده حقوق صاحبان سهام با نرخ بدهی ای است که شرکت با آن تامین مالی شده است. اگر نرخ حقوق صاحبان سهام شرکت که از تقسیم سود خالص به حقوق صاحبان سهام بدست می آید بیشتر از نرخ بدهی شرکت باشد استفاده از بدهی بیشتر تا میزانی مشخص میتواند به سودآوری بیشتر شرکت کمک کند. به همان میزان نیز ریسک سرمایه گذاری شرکت نیز بالاتر می رود زیرا همانطور که گفته شد اگر در میزان برآورد سود کسب شده یا ROE برآوردی تغییری ایجاد شود که مطابق انتظارات بالا نباشد میتواند منجر به زیان دهی بیشتر از معمول شود.

به طور مثال همان شرکتی را تصور کنید که تنها 10 میلیارد تومان سرمایه دارد که از آورده سهامداران تامین شده است. فرض کنید بازدهی این شرکت در عملیات آن برای یک سال 30 درصد باشد بنابراین میتوان انتظار داشت در انتهای سال مالی سرمایه شرکت 13 میلیارد تومان خواهد بود.

حالت اول: این شرکت 30 میلیارد تومان تسهیلات 20 درصد از بانک الف دریافت میکند که میبایست در انتهای سال بازپرداخت کند. بنابراین در این حالت شرکت در ابتدای سال 40 میلیارد تومان دارد که بخشی از آن را همراه با نرخ بهره ای مشخص بازپرداخت میکند و مابقی سود شرکت خواهد بود. در مجموع شرکت با نرخ بازدهی 30 درصد گفته شده در انتهای سال 52 میلیارد تومان خواهد داشت (1.3*40) که باید 36 میلیارد تومان آن را برگرداند که 30 میلیارد تسهیلات با نرخ 20 درصد است(1.2*30) و مابقی را در صورت های مالی خود به عنوان سرمایه خود شرکت شناسایی کند که 16 میلیارد تومان خواهد بود که 3 میلیارد تومان بیشتر از میزانی است که شرکت بدون اهرم مالی بود.

حالت دوم: شرکت 30 میلیارد تومان تسهیلات با نرخ 35 درصد دریافت میکند. در این حالت در انتهای سال شرکت باید 40.5 (1.35*30) میلیارد تومان را به بانک به عنوان اصل و سود تسهیلات دریافتی بازپرداخت کند. با سرمایه گذاری صورت گرفته مجموعا به 52 میلیارد تومان دست یافته که در نهایت 11.5 میلیارد تومان برایش باقی می ماند که کمتر از حالتی است که شرکت هیچ اهرم مالی ای استفاده نکرده بود.

بنابراین میتوان نتیجه گرفت هرگاه نرخ بازدهی حقوق صاحبان سهام یا همان ROE شرکتی بیشتر از میزان نرخ بهره پرداختی باشد میزان سودآوری شرکت نیز بیشتر خواهد بود و برعکس.

درجه اهرم مالی چیست؟

بسیاری از تحلیل گران از درجه اهرم مالی (degree of financial leverage) برای بررسی‌های تحلیل شرکت‌ها استفاده می‌کنند. DFL به حساسیت سود هر سهم (EPS) نسبت به نوسانات درآمد عملیاتی نیز گفته می‌شود. بدین معنی که هرچقدر اهرم مالی بالاتر باشد، نوسان سود سهم نیز بیشتر است.

فرمول محاسبه درجه اهرم مالی به صورت زیر است.

اهرم مالی در قراردادهای مشتقه

بازار مشتقه شامل بازارهای مختلفی از جمله قراردادهای اختیار معامله و آتی است. از اهرم مالی در بازارهای مشتقه نیز می‌توان استفاده کرد.

به عنوان مثال در بازار آتی سرمایه گذاران از اهرم مالی برخوردارند. عموما در این بازار، ‌قراردادهای هر دارایی در شروع، اهرم 4 یا 5 دارند؛ اما با توجه به شرایط بازار و تغییر وجوه تضمین این میزان تغییر خواهد کرد.

برای مثال اگر کسی بخواهد از بازار قراردادهای آتی ۱ کیلو زعفران بخرد، با توجه به اینکه اندازه قرارداد آتی زعفران ۱۰۰ گرم است، باید ۱۰ قرارداد آتی بخرد. برای اخذ ۱۰ قرارداد آتی زعفران این فرد باید به میزان ۱۰ برابر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی، وجه نقد به حساب عملیاتی واریز کند. با فرض اینکه وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی زعفران ۲۰۰ هزار تومان باشد؛ ،‌این فرد باید ۲ میلیون تومان پرداخت نماید.

وجه لازم = تعداد قرارداد * وجه تضمین اولیه

۲،۰۰۰،۰۰۰ = ۱۰ * ۲۰۰،۰۰۰

در مقابل اگر فرض کنیم که قیمت یک گواهی سپرده زعفران پوشال در بازار بورس که برابر با ۱ گرم زعفران است، برابر با ۱۰،۰۰۰ تومان باشد، این فرد برای خرید ۱ کیلو زعفران باید ۱،۰۰۰ واحد گواهی خریداری می‌کرد و به وجه نقدی معادل ۱۰ میلیون تومان نیاز داشت.

وجه لازم = قیمت گواهی سپرده * مقدار گواهی سپرده

۱۰،۰۰۰،۰۰۰= ۱۰،۰۰۰ * ۱،۰۰۰

در واقع این فرد به جای پرداخت 10 میلیون تومان برای خرید 1 کیلوگرم زعفران 2 میلیون تومان پرداخت میکند. در واقع میزان سرمایه گذاری این شخص 10 میلیون تومان است اما میزان سود و زیان سرمایه گذاری با توجه به مبلغ پرداختی شخص که 2 میلیون تومان است محاسبه میشود.

چگونه اهرم بازار آتی را محاسبه نماییم؟

برای محاسبه اهرم بازار آتی، کافی است ارزش قرارداد را تقسیم‌بر وجه تضمین اولیه قراردادها نماییم.

در مثال فوق میزان اهرم بازار آتی 5 است. یعنی به ازای هر 1 درصد بازدهی (سود یا زیان) که شخص در حالت بدون اهرم سرمایه گذاری میکرد بدست می آورد، 5 برابر (5درصد) بازدهی در بازار های مشتقه بدست می آورد.

اهرم مالی برای انجام معاملات اعتباری

همواره بخشی از معاملات صورت گرفته در بازار سرمایه با استفاده از اهرم مالی یا همان اهرم بدهی انجام شده است. این بخش از معاملات توسط خریدارانی صورت می‌پذیرد که با تثبیت رونق بازار، به دنبال استفاده از فرصت رشد سریع قیمت‌ها هستند. افرادی که همچنان معتقد به بازدهی بالای بازار سرمایه هستند و می‌خواهند با گرفتن منابع مالی از کارگزاری‌ها (گرفتن اعتبار) کسب سود بیشتری کنند. با توجه به ناپایدار بودن این منابع و ریسک بالایی که این قسمت از بازار به خریداران تحمیل می‌کند، معاملات انجام شده با ضررهای بسیار زیادی پایان می‌یابند. به‌عنوان مثال استفاده از اهرم مالی در نیمه نخست سال 99 باعث شد تا بسیاری از سهامداران حقیقی و حقوقی بیش از میزان سرمایه خود، سود کسب اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ کنند و به تبع آن، شاخص کل بورس نیز بیش از حد معمول بالا رفت. در ادامه همان سال (نیمه دوم سال 99) وضعیتی مشابه اما در مسیر نزولی مشاهده شد. در این سال سهامدارانی که از این اهرم‌های مالی در زمان نامناسب و نزول بازار استفاده کردند، زیان‌های سنگینی را متحمل شدند؛ به عبارت دیگر در زمان‌هایی که بازار سرمایه با هیجان و رشد زیادی همراه است، همراهی یک اهرم مالی همانند خرید اعتباری بر میزان هیجانات افزوده و نگرانی بابت اضافه جهش (overshoot) در بازار به وجود می‌آید.

لذا این تجارب تلخ باعث شکل‌گیری تصور اشتباه درباره مناسب نبودن بازار سرمایه برای سرمایه گذاری می‌شود. در این راستا سازمان بورس به‌عنوان نهاد ناظر در سال‌های اخیر تلاش فوق‌العاده‌ای در جهت قانونمند کردن اعطای اعتبارات در شبکه کارگزاری‌ها به ویژه رعایت نسبت‌های کفایت سرمایه و اخذ وثایق کافی از مشتریان کرده است اما هنوز هم ضرورت مدیریت حجم منابع اعتباری در کل شبکه کارگزاری احساس می‌شود.

نتیجه‌گیری

همان‌طور که توضیح دادیم اهرم مالی ابزاری برای استفاده بیشتر از فرصت‌های سرمایه گذاری در بازار سرمایه و کسب سودهای بالاتر است. با توجه به اینکه اهرم مالی موقعیت‌های سودآوری را افزایش می‌دهد در عین حال ریسک سرمایه گذاری را نیز افزایش می‌دهد؛ بنابراین همواره باید در نظر داشته باشیم استفاده از اهرم مالی همان‌طور که می‌تواند منجر به کسب سود بیشتری شود می‌تواند احتمال ضرر را هم بیشتر کند. بدین‌صورت که در زمانی که از اهرم در سرمایه گذاری‌هایمان استفاده کنیم و برآورد ما برای کسب سود با واقعیت منطبق نشود، زیان احتمالی ما بسیار بیشتر از حالتی می‌شود که از اهرم استفاده نکرده بودیم.

اهرم (Leverage)

اهرم یا لورج (به انگلیسی Leverage) به معنی استفاده از سرمایه قرضی برای انجام معاملات است. در معاملات اهرمی قدرت خرید یا فروش شما چند برابر می‌شود و می‌توانید با چندین برابر موجودی حسابتان اقدام به معامله کنید. اما به‌طور دقیق‌تر منظور از Leverage چیست و چه نکاتی در رابطه با استفاده از آن وجود دارد؟

شاید با خودتان فکر کنید که استفاده از اهرم چه فرصت خوبیست! اما در حالی که به کمک اهرم می‌توانید سود بالقوه معاملات‌تان را چند برابر حالت عادی کنید، به همان اندازه ضرر معاملات نیز افزایش پیدا می‌کند.

هنگام استفاده از اهرم در معاملات باید کاملاً مراقب باشید چرا که اگر بازار برخلاف پیش بینی شما حرکت کند، ممکن است پوزیشن معاملاتی شما لیکوید (Liquidation) شود یا ضررهای قابل توجهی متحمل شوید.

استفاده از اهرم در معاملات، به خصوص برای افراد تازه کار، می‌تواند بسیار گیج کننده باشد. قبل از استفاده از اهرم اکیداً به شما توصیه می‌کنیم با ماهیت اهرم و نحوه کارکرد آن آشنا شوید. در این مطلب عمدتاً در مورد استفاده از اهرم در بازارهای کریپتوکارنسی صحبت خواهیم کرد، اما بخش بزرگی از اطلاعات ارائه شد در بازارهای دیگر مانند فارکس نیز صدق می‌کند.

Leverage در معاملات چیست؟

اهرم یا لورج ابزاری است که به کمک آن می‌توان از صرافی سرمایه قرض گرفت و با آن اقدام به معامله ارزهای دیجیتال یا سایر دارایی‌های مالی کرد.

به کمک اهرم خرید یا فروش شما چندین برابر می‌شود و می‌توانید با سرمایه‌ای بیشتر از آنچه در حال حاضر در کیف پول‌تان دارید معامله کنید. بسته به صرافی ارز دیجیتالی که در آن معامله می‌کنید، می‌توانید با استفاده از اهرم تا 100 برابر موجودی حسابتان از صرافی وام بگیرید!

مقدار اهرم به صورت یک نسبت نشان داده می‌شود: مثلاً می‌گوییم اهرم 1:5 (5 برابر سرمایه اصلی)، 1:10 (10 برابر)، یا 1:20 (20 برابر). این نسبت نشان می‌دهد که با استفاده از اهرم سرمایه اولیه شما چند برابر شده است.

به عنوان مثال، تصور کنید که 100 دلار در حساب صرافی خود دارید اما می‌خواهید پوزیشنی به ارزش 1000 دلار روی بیت کوین (BTC) باز کنید. با انتخاب اهرم 10 برابری، 100 دلار شما 10 برابر شده و می‌توانید به اندازه 1000 دلار خرید یا فروش کنید!

از اهرم می‌توان برای معامله مشتقات مختلف ارزهای دیجیتال استفاده کرد. انواع رایج معاملات اهرمی شامل معاملات مارجین، توکن‌های اهرمی و قراردادهای آتی یا فیوچرز است.

نحوه انجام معاملات اهرمی

قبل از اینکه بتوانید با استفاده از اهرم اقدام به قرض گرفتن سرمایه و انجام معامله کنید، باید به حساب معاملاتی خود پول واریز کنید.

سرمایه اولیه‌ای که برای معاملات اهرمی در نظر می‌گیرید «وثیقه» (Collateral) نام دارد. میزان وثیقه مورد نیاز برای انجام معامله به اهرمی که استفاده می‌کنید و ارزش کل پوزیشنی که می‌خواهید باز کنید (که مارجین نامیده می‌شود) بستگی دارد.

فرض کنید می‌خواهید با اهرم 10 پوزیشنی به ارزش 1000 دلار روی اتریوم (ETH) باز کنید. مارجین مورد نیاز برای این معامله یک دهم از 1000 دلار خواهد بود، به این معنی که باید 100 دلار به عنوان وثیقه برای وجه قرض گرفته شده در اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ حسابتان داشته باشید.

اگر از اهرم 20 استفاده کنید، مارجین مورد نیاز شما بسیار کمتر خواهد شد (یک بیستم از 1000 دلار، معادل 50 دلار). اما به خاطر داشته باشید که هر چه اهرم بزرگتر باشد، خطر لیکویید شدن (از دست رفتن موجودی حساب) بیشتر خواهد بود.

به غیر از سپرده اولیه مارجین، شما همچنین باید یک آستانه مارجین مشخصی را برای هر معامله اهرمی رعایت کنید. هنگامی که قیمت برخلاف جهت پوزیشن شما حرکت می‌کند و میزان مارجین به آستانه لیکویید نزدیک می‌شود، برای جلوگیری از لیکوید شدن معامله باید پول بیشتری را به حسابتان واریز کنید. این آستانه به «مارجین حفظ معامله» (Maintenance Margin) معروف است.

از اهرم می‌توانید برای باز کردن پوزیشن‌های شورت (Short) و لانگ (Long) استفاده کنید. هنگامی که روی یک دارایی پوزیشن لانگ باز می‌کنید به این معنی است که انتظار دارید قیمت دارایی اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ افزایش یابد. در مقابل، باز کردن پوزیشن شورت به این معنی است که شما معتقدید قیمت دارایی کاهش خواهد یافت.

اگرچه ممکن است معاملات فیوچرز در نگاه اول مانند معاملات اسپات (Spot) معمولی به نظر برسد، اما دو تفاوت اصلی بین این دو بازار وجود دارد:

• اولاً، در بازار فیوچرز می‌توانید با استفاده از اهرم معاملاتی به ارزش چند برابر موجودی واقعی‌تان باز کنید.
• دوماً، در بازار فیوچرز -بر خلاف بازار اسپات که فقط می‌توانید دارایی‌های موجود را بفروشید- اگر پیش بینی کنید قیمت یک دارایی کاهش خواهد یافت، می‌توانید آن دارایی را از صرافی قرض گرفته و بفروشید. با این کار که به آن معامله شورت (Short) گفته می‌شود، از کاهش قیمت دارایی در آینده سود خواهید کرد.

منظور از پوزیشن لانگ با استفاده از Leverage چیست؟

فرض کنید که می‌خواهید با اهرم 10 یک پوزیشن لانگ به ارزش 10000 دلار روی بیت کوین باز کنید. برای انجام این معامله باید 1000 دلار از سرمایه واقعی‌تان را به عنوان وثیقه در کیف پولتان داشته باشید.

اگر قیمت بیت کوین 20 درصد بالا برود، سود معامله شما 2000 دلار (منهای کارمزد صرافی) خواهد بود که بسیار بیشتر از 200 دلاری است که با سرمایه 1000 دلاری واقعی‌تان بدون استفاده از اهرم به دست می‌آوردید.

با این حال، اگر قیمت بیت کوین 20 درصد کاهش پیدا کند، پوزیشن شما وارد ضرر 2000 دلاری می‌شود. از آنجا که سرمایه اولیه (وثیقه) شما فقط 1000 دلار است، افت 20 درصدی قیمت باعث لیکوید شدن حسابتان می‌شود (تمام سرمایه‌تان را از دست می‌دهید). در واقع، حتی اگر قیمت بیت کوین فقط 10 درصد هم کاهش پیدا کند، لیکوید خواهید شد. قیمت دقیق لیکوید شدن به صرافی‌ای که در آن معامله می‌کنید بستگی اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ دارد.

برای جلوگیری از لیکوید شدن باید پول بیشتری را به کیف پولتان اضافه کنید تا میزان وثیقه معامله شما افزایش پیدا کند. در بیشتر موارد، صرافی قبل از لیکوید شدن معامله، یک پیام کال مارجین برای شما ارسال می‌کند (مثلاً، با ارسال یک ایمیل از شما می‌خواهد برای لیکوید نشدن حسابتان را شارژ کنید).

منظور از پوزیشن شورت با استفاده از Leverage چیست؟

حالا تصور کنید که می‌خواهید با اهرم 10 برابری، یک پوزیشن شورت به ارزش 10000 دلار روی بیت کوین باز کنید.

در این صورت از آنجا که خودتان بیت کوین ندارید، آن را از شخص دیگری قرض می‌گیرید و آن را به قیمت فعلی بازار می‌فروشید. وثیقه شما 1000 دلار است، اما از آنجا که با اهرم 10 برابری معامله می‌کنید، می‌توانید به اندازه 10000 دلار بیت کوین بفروشید.

با فرض اینکه قیمت فعلی بیت کوین 40000 دلار است، شما با اعتبار قرضی‌تان می‌توانید 0.25 بیت کوین قرض کرده و آن را بفروشید. اگر قیمت بیت کوین 20 درصد کاهش پیدا کند (به 32000 دلار برسد)، می‌توانید 0.25 بیت کوین را با قیمت کمتر (با پرداخت 8000 دلار) بخرید و آن را به صرافی پس دهید. در این صورت از اختلاف قیمت فروش و خرید بیت کوین 2000 دلار (منهای کارمزد صرافی) سود دریافت خواهید کرد.

با این حال، اگر قیمت بیت کوین 20 درصد افزایش پیدا کند و به 48000 دلار برسد، برای خرید 0.25 بیت کوینی که قرض گرفته‌اید باید 2000 دلار بیشتر پرداخت کنید. در این صورت پوزیشن شما لیکوید می‌شود چون موجودی حسابتان فقط 1000 دلار است. در این شرایط هم برای جلوگیری از لیکوید شدن، باید قبل از رسیدن قیمت بازار به قیمت لیکوید شدن پول بیشتری را به کیف پولتان انتقال دهید.

دلیل استفاده از Leverage در معاملات چیست؟

همان‌طور که گفتیم، معامله‌گران از اهرم یا لورج برای افزایش اندازه پوزیشن‌های معاملاتی و کسب سود چند برابری استفاده می‌کنند. اما دلیل استفاده از Leverage چیست؟

یکی دیگر از دلایل استفاده معامله‌گران از اهرم، افزایش نقدینگی سرمایه است. به عنوان مثال، معامله‌گران به جای باز کردن یک پوزیشن با اهرم 2 برابری، می‌توانند همان پوزیشن را با اهرم 4 برابری و با درگیر کردن وثیقه کمتر باز کنند.

آن‌ها با این کار می‌توانند بخش دیگر پول خود را در موقعیت‌های دیگری از جمله باز کردن معامله روی یک دارایی دیگر، سهام‌گذاری یا استیکینگ (staking)، تأمین نقدینگی برای صرافی‌های غیرمتمرکز (DEX)، سرمایه‌گذاری در NFT و غیره سرمایه‌گذاری کنند.

نحوه مدیریت ریسک در معاملات اهرمی

اگرچه با استفاده از اهرم در معاملات به سرمایه اولیه کمتری نیاز است، اما اهرم احتمال لیکوید شدن حساب را به طرز نگران‌کننده‌ای افزایش می‌دهد. اگر از اهرم‌های بزرگ استفاده کنید، حتی یک درصد حرکت قیمت در خلاف جهت پوزیشن شما می‌تواند منجر به ضررهای بزرگ شود.

هر چه اندازه اهرم بیشتر باشد، تحمل نوسان‌های قیمتی شما کمتر خواهد بود. با استفاده از اهرم کمتر حاشیه خطای بیشتری در معاملات خواهید داشت. به همین دلیل است که صرافی‌های بزرگ ارزهای دیجیتال از جمله صرافی بایننس اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ حداکثر اهرم در دسترس را برای کاربران جدید محدود کرده‌اند.

با دنبال کردن استراتژی‌های مدیریت ریسک مانند تعیین حد ضرر و حد سود می‌توانید ریسک معاملات خود را به حداقل برسانید. به کمک تعیین حد ضرر می‌توانید به صرافی دستور دهید پوزیشن معاملاتی شما را با رسیدن بازار به یک قیمت مشخص به صورت خودکار ببندد؛ این قابلیت زمانی که بازار در جهت خلاف پوزیشن شما حرکت می‌کند بسیار مفید است.

با تعیین حد ضرر می‌توانید به راحتی جلوی ضررهای ناخوشایند را بگیرید. در مقابل سفارش حد ضرر، سفارش حد سود را داریم که به معنای بسته شدن خودکار پوزیشن معاملاتی پس از رسیدن سود معامله به یک حد مشخص است. به کمک سفارش حد سود می‌توانید قبل از تغییر جهت قیمت، بخشی از سود معامله را ذخیره کنید.

با خواندن این مقاله تا به اینجا باید به خوبی دریافته اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ باشید که اهرم در معاملات مانند یک شمشیر دو لبه است که می‌تواند سود و زیان شما را به طور تصاعدی چند برابر کند. استفاده از اهرم با ریسک بسیار زیاد، به ویژه در بازار پر نوسان ارزهای دیجیتال، همراه است.

ما در بورسینس به شما توصیه می‌کنیم تا با درک خطرات اهرم، رفتار مسئولانه‌تری در هنگام انجام معاملات داشته باشید. در واقع باید از خود بپرسید دلیل استفاده از Leverage در معامله چیست و همچنین در مورد نحوه استفاده صحیح از اهرم و تهیه استراتژی‌های معاملاتی به خوبی تحقیق کنید.

در پایان، نباید از اهمیت مسائل روانشناختی در انجام معاملات غافل شوید. یکی از بزرگترین عوامل دخیل در انتخاب اهرم‌های بزرگ طمع کسب سود بیشتر است که باید بر آن غلبه کنید.

سخن پایانی

Leverage چیست؟ اهرم یا لورج در بازارهای مالی به معنای دریافت اعتبار از صرافی به صورت قرضی برای انجام معاملات است. به کمک اهرم می‌توانید با سرمایه اولیه کمتر اقدام به انجام معاملات بزرگ کرده و پتانسیل سود معاملات را افزایش دهید. از اهرم می‌توان در بسیاری از بازارهای جهانی مانند ارزهای دیجیتال و فارکس استفاده کرد.

با این حال، استفاده از اهرم -به ویژه اهرم‌های بسیار بزرگ مانند 50 یا 100 برابری- همراه با نوسان‌های قیمت می‌تواند به راحتی باعث لیکوید شدن (از دست رفتن تمام سرمایه) معامله‌گران شود. توصیه نهایی ما به شما این است که همیشه با احتیاط معامله کنید و قبل از استفاده از اهرم ریسک معاملات را ارزیابی کنید. مهم‌تر از همه اینکه هرگز نباید با پولی معامله کنید که نگران از دست رفتن آن هستید، به خصوص در هنگام استفاده از اهرم.

این اصطلاح در واژه‌نامه جامع بورسینس منتشر شده است.

قصد شروع سرمایه‌گذاری در بورس را دارید؟ اولین قدم این است که افتتاح حساب رایگان را در یکی از کارگزاری‌ها انجام دهید:

برای سرمایه‌گذاری و معامله موفق، نیاز به آموزش دارید. خدمات آموزشی زیر از طریق کارگزاری آگاه ارائه می‌شود:

اهرم مالی در بورس به چه معناست؟

حتما میدانید که خاصیت اهرم این است که با وارد کردن نیرویی کوچک میتوانید نیرویی چند برابری به وجود آورید. اصطلاح اهرم مالی در ادبیات اقتصاد نیز همین موضوع را منعکس میکند. در گذشته از وجود اهرم در معاملات و قرارداد های آتی برایتان گفته ایم. در این مطلب نیز میخواهیم اهرم مالی در بورس را بررسی کرده و به تبعات وجود آن بپردازیم.

منظور از اهرم مالی در بورس چیست ؟

در ادبیات مالی، اصطلاح اهرم هنگامی به کار میرود که سرمایه گذار بخواهد سود یا زیان خود را با قرض گرفتن تکثیر کند. به زبان ساده تر اهرم به معنای قرض کردن پول برای چند برابر کردن درآمد داد و ستد است.

روش های زیادی برای کسب اهرم وجود دارد اما از معمول ترین آنها میتوان به قرض گرفتن پول و خریدن دارایی ثابت و استفاده از ابزار مشتقه اشاره کرد.
برای مثال میتوانید فرض کنید که 10 کیسه گندم دارید و آن را وارد معامله میکنید. سود خالص از این معامله برای شما یک کیسه گندم خواهد بود. سپس برای وارد شدن در معامله ای بزرگ تر 90 کیسه گندم قرض گرفته و با 10 کیسه دارایی خود، حالا 100 کیسه گندم را وارد معامله می کنید.

با برآوردی ساده درمی یابید که این بار دارایی شما 110 کیسه گندم خواهد بود. پس شما با استفاده از اهرم مالی هم 90 کیسه قرضتان را پس داده اید، هم 10 کیسه سرمایه اولیه تان سرجایش است و هم 10 کیسه سود خالص بدست آورده اید.

روش های متداول در کسب اهرم مالی عبارتند از :

1. قرض
2. وام بانکی
3. خرید دارایی ثابت
4. انتشار اوراق بهادار
5. استفاده از ابزارهای مشتقه

ابزارهای مشتقه

ابزار مشتقه به اوراق یا قرارداد هایی گفته می شود که ارزش مستقلی مانند طلا و مسکن نداشته و وابسته به ارزش کالا، ارز یا اوراق بهادار است. دو نوع از این ابزار مالی، قراردادهای آتی و اختیار معامله هستند. ابزار های مشتقه اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ مصداقی از اهرم مالی اند و سرعت معاملات و ضریب نقدشوندگی در این بازار بیشتر است.

ایجاد ریسک با اهرم های مالی

رابطه ای که بین اهرم مالی در بورس و سنجش عملکرد شرکت های بورسی و فرابورسی وجود دارد در بازدهی و زیان آنها تأثیر میگذارد، پس به واسطه ایجاد بدهی و هزینه های ثابت مالی، اهرم مالی ایجاد کننده ریسک است.

Δ برای شرکت ها و نهادهایی که بدهی بیشتری دارند یعنی بدهی آنها نسبت به دارایی ها عددی بزرگ تر است، اهرمی تر هستند و از دید سرمایه گذاران هرچه شرکتی اهرمی تر باشد پر ریسک تر محسوب می شود.

اهرم های مالی در بازار آتی کالا

همانطور که پیش از این اشاره کردیم در بازار آتی کالا نیز اهرم وجود دارد. در این بازار قرارداد های هر دارایی هنگام راه اندازی 10 اهرم دارند. البته با توجه به وضع بازار این میزان دچار نوسان خواهد شد.

به طور مثال فرض کنید در یک جلسه معاملاتی بورسی، قیمت هر گرم زعفران در بورس کالا 7 هزار تومان است. حال شما میخواهید یک کیلو زعفران خریداری کنید. مبلغ لازم برای خرید این میزان زعفران در آن روز کاری معادل 7 میلیون تومان است.

با توجه به اینکه برای خرید زعفران در بازار آتی محدودیت هایی وجود دارد، برای هر 100 گرم زعفران یک قرارداد آتی بسته می شود پس برای خریداری 1 کیلو زعفران می بایست 10 قرارداد آتی اخذ شود.
پس شما دیگر برای خریداری این میزان زعفران موظف به پرداخت 7 میلیون تومان نبوده و تنها کافیست وجه تضمینی بابت بستن هر قرارداد آتی بپردازید.
اگر فرض کنیم که وجه تضمینی برای هر قرارداد 180 هزار تومان باشد :

1.800.000 = 10 * 180.000

بدین صورت با استفاده از خاصیت اهرمی بازار آتی کالا شما میتوانید با سرمایه ای کمتر از سرمایه لازم در بازار بورس، کالای مورد نیاز خود را خریداری کنید.

فرمول اهرم مالی در بازار آتی کالا

با اینکه وجود اهرم مالی در بازارهای بورسی به جذابیت معامله افزوده است اما اگر در زمینه بورس و معاملات بورسی تازه کار هستید، با ریسک های پایین تر شروع کنید تا به جای بدست آوردن سود خوب متحمل زیان های بزرگ نشوید! بهتر است با افراد ماهر در این زمینه مشورت کرده و همه جوانب را در نظر بگیرید.

توسط کیانا ابراهیمی

مفهوم فلسفی و دقیق خونه مهم نیست، این مهمه که میدونم شغل من خونه منه، بلدم توش راه برم؛ تک تک آجرهاشو میشناسم و بهش تعصب دارم؛ جاییه که وقتی بهش سر میزنم قوی میشم چون ریشه هامو داره:)

اهرم مالی در بازار آتی چیست و چه کاربردی دارد؟

در ادبیات مالی، اهرم اصطلاحی است که به روش تکثیر کردن سود یا زیان اشاره می‌کند. درواقع خاصیت اصلی اهرم بدین‌صورت است که با وارد آوردن نیرویی کوچک عملکردی چندین برابری به دست می‌آوریم. باوجود اهرم مالی، سرمایه گذاران می‌توانند با مبلغ مشخصی سرمایه، در بازارهای مالی، چندین برابر سود یا زیان کسب کنند.

این ویدیو را حتما ببینید!

اهرم مالی در بازار آتی

در بازار آتی کالا، سرمایه گذاران از اهرم مالی برخوردار هستند. در این بازار، قراردادهای هر دارایی در بدو راه‌اندازی اهرم ۱۰ دارند؛ اما با توجه به شرایط بازار و تغییر وجوه تضمین، این میزان دستخوش نوسان می‌شود.

برای درک بهتر موضوع به مثال زیر توجه نمایید.

در یک روز کاری قیمت هر واحد (گرم) گواهی سپرده زعفران پوشال در بازار بورس (اوراق) برابر با ۸۰۰۰ تومان است. فرض کنید آقای احمدی می‌خواهد ۱ کیلو زعفران از بورس خریداری نماید. مبلغ لازم برای خرید یک کیلو گواهی سپرده زعفران به شرح ذیل است:

قیمت خرید: ۸۰۰۰ تومان
مقدار خرید: ۱۰۰۰ گرم (هر واحد گواهی سپرده زعفران ۱ گرم است)

مبلغ لازم برای خرید گواهی سپرده زعفران= قیمت گواهی سپرده زعفران × مقدار گواهی سپرده زعفران

آقای احمدی برای خرید یک کیلو زعفران از بورس می‌بایست ۸ میلیون وجه نقد در اختیار داشته باشد. (از کارمزد معاملات صرف‌نظر شده است)

اگر آقای احمدی بخواهد همین مقدار زعفران را از بازار قراردادهای آتی زعفران تهیه نماید چه میزان وجه نقد لازم خواهد بود؟

با توجه به اینکه اندازه قرارداد آتی زعفران ۱۰۰ گرم است آقای احمدی می‌بایست ۱۰ قرارداد آتی زعفران خریداری نماید. برای اخذ ۱۰ قرارداد آتی زعفران باید به‌اندازه ۱۰ برابر وجه تضمین اولیه قراردادهای آتی زعفران، وجه نقد به‌حساب عملیاتی واریز نماید. با فرض اهرم مالی در بورس به چه معناست؟ اینکه وجه تضمین قراردادهای آتی زعفران برابر با ۱۸۰ هزار تومان باشد میزان وجه لازم برای اخذ ۱۰ موقعیت خرید در بازار آتی به شرح ذیل خواهد بود:

وجه لازم= تعداد قرارداد × وجه تضمین اولیه

آقای احمدی برای خرید ۱ کیلو زعفران از بازار آتی زعفران می‌بایست ۱.۸۰۰.۰۰۰ تومان پرداخت نماید. درواقع آقای احمدی توانست در بازار آتی زعفران با میزان سرمایه‌ای کمتر از بازار بورس ۱ کیلو زعفران خریداری نماید. به این خاصیت بازار آتی خاصیت اهرمی می‌گویند.

بنابراین آقای احمدی به‌جای پرداخت ۸ میلیون تومان تنها با پرداخت ۱.۸۰۰.۰۰۰ می‌تواند ۱ کیلو زعفران را خریداری نماید.

نکته: اهرم مالی با اندازه قرارداد متفاوت است. اندازه قرارداد مقداری ثابت دارد که در مشخصات قرارداد تعیین می‌شود؛ اما اهرم مالی متغیر است.

چگونه اهرم بازار آتی را محاسبه نماییم؟

برای محاسبه اهرم بازار آتی، کافی است ارزش قرارداد را تقسیم‌بر وجه تضمین اولیه قراردادها نماییم.

در مثال فوق اهرم بازار آتی زعفران برابر با:

با توجه به مثال بالا آقای احمدی می‌تواند تنها با ۱.۸۰۰.۰۰۰ تومان به‌اندازه ۸.۰۰۰.۰۰۰ تومان سرمایه گذاری نماید؛ یعنی سود و زیان وی نسبت به مبلغ ۱.۸۰۰.۰۰۰ تومان ۴.۴۴ برابر خواهد بود.

نکته

۱. با توجه به اینکه وجه تضمین و ارزش قرارداد متغیر هستند، لذا اهرم مالی میزان ثابتی ندارد و هر لحظه ممکن است تغییر نماید.

۲. مقدار اهرم مالی در هیچ جا (سامانه آنلاین یا مشخصات قرارداد) ثبت نمی‌شود و معامله گران باید بر اساس فرمول فوق آن را محاسبه نمایند.

یک تصور اشتباه درباره اهرم مالی

برخی از معامله گران تصورشان از اهرم مالی این است که وقتی در بازار آتی از اختلاف قیمت خرید و فروش سود می‌کنند، آن میزان سود ضرب در اهرم مالی می‌شود، در حالیکه این تصور صحیح نیست. درواقع اهرم بازده مبلغ سرمایه گذاری به ازای هر درصد تغییر قیمت را نشان می‌دهد.

برای شفاف شدن موضوع به مثال زیر توجه نمایید:

آقای احمدی اقدام به اخذ یک موقعیت خرید پسته با قیمت ۱۰۰ هزار تومان می‌کند. سپس با اخذ موقعیت فروش با قیمت ۱۰۵ هزار تومان، موقعیت خود را آفست می‌کند. سود وی از این معامله به شرح ذیل است:
سود = (قیمت فروش – قیمت خرید) × اندازه قرارداد

سود آقای احمدی برابر با ۵۰۰ هزار تومان می‌شود.

برخی از معامله گران تصور می‌کنند که این ۵۰۰ هزار تومان می‌بایست در اهرم مالی ضرب شود؛ اما اهرم در مبلغ سرمایه‌گذاری و سود حاصل نهفته است.
با فرض اینکه وجه تضمین برابر با ۱ میلیون تومان باشد. آقای احمدی با ۱ میلیون تومان سرمایه، سودی برابر با ۵۰۰ هزار تومان کسب نمود؛ یعنی با ۵ درصد افزایش در قیمت، آقای احمدی نسبت به سرمایه گذاری ۱ میلیونی، ۵۰ درصد سود نمود. درواقع به ازای هر درصد افزایش قیمت، ۱۰ برابر سود نصیب سرمایه‌گذار می‌شود. در این مثال اهرم مالی برابر با ۱۰ است.

اهرم در بازارهای مالی خوب است یا بد؟

با توجه به اینکه باوجود اهرم در ازای مبلغ مشخصی سرمایه گذاری، سود یا زیان چندین برابر می‌شود، لذا در شرایطی که معامله‌گر در سود باشد اهرم برای وی بسیار مفید خواهد بود. در شرایطی که معامله گر در زیان است، اهرم معکوس عمل می‌کند و زیان وی را افزایش می‌دهد. درواقع اهرم همانند شمشیر دو لبه است. لازم به ذکر است که سرمایه گذاران به امید سود وارد هر بازاری می‌شوند و اقدام به معامله می‌نمایند. درنتیجه به گمان آن‌ها معاملاتشان به سود خواهد رسید. به‌این‌ترتیب اهرم بالا در بازار آتی، جذابیت آن را برای سرمایه گذاران بیشتر می‌کند.

سخن آخر

اگرچه وجود اهرم بالاتر، بر جذابیت بازار آتی می‌افزاید؛ بااین‌حال، با توجه به ریسک معاملات آتی، معامله گران تازه‌کار برای شروع می‌توانند در قراردادهایی با اهرم پایین‌تر فعالیت نمایند و ریسک خود را کاهش دهند.

ثبت نام و دریافت کد آتی کالا

برای دریافت کد آتی کالا و شروع سرمایه‌گذاری در این بازار روی دکمه زیر کلیک کنید: