ابزارهای تامین مالی مسکن از طریق بازار سرمایه (با تاکید بر: اوراق رهنی، اوراق سلف موازی مسکن، صکوک وکالت، صندوق زمین و ساختمان و صندوق املاک و مستقلات)
بخش مسکن به عنوان موتور محرک اقتصاد به شمار میرود و بیش از ۱۲۰ صنعت به طور مستقیم و غیرمستقیم با آن در ارتباط میباشد. تقویت مالی این بخش، رونق سایر حوزههای مرتبط را به دنبال دارد و هرگونه ایجاد اختلال در آن، موجب ایجاد بحران مالی و به دنبال آن بحران اقتصادی و اجتماعی در جامعه خواهد شد. به همین دلیل تامین مالی و سیاستهای بخش مسکن همواره یکی از اصلیترین دغدغه های نهادهای سیاستگذار و اجرایی کشور بوده است. در این مقاله با رویکرد کاربردی و با استفاده از مطالعات کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی به تبیین و معرفی اوراق رهنی، اوراق سلف موازی مسکن، صکوک وکالت، صندوق زمین و ساختمان و صندوق املاک و مستقلات به عنوان جدیدترین ابزارهای تامین مالی بخش مسکن از طریق بازار سرمایه پرداخته شده است . یافته های تحقیق نشان میدهد که ابزارهای تامین مالی معرفی شده میتوانند به عنوان ابزارهای کاربردی و مفید از طریق ظرفیتهای موجود در بازار سرمایه به تامین مالی بخش مسکن و درنهایت به رشد اقتصادی کشور کمک شایان نمایند. همچنین این ابزارها مطابق با اهداف و انگیزههای مشتریان، تناسب با روحیات و سلایق سرمایه گذاران،میزان نقد شوندگی اوراق و. طراحی شده اند و همچنین از جهت مهمترین معیارهای اقتصاد کلان شامل اثرگذاری بر روی رشد و توسعه اقتصادی، عدالت توزیعی و قابلیت برای اجرای سیاستهای پولی و مالی میتوانند به عنوان ابزار مالی مناسب در بازار سرمایه کشور، جهت تامین مالی بخش مسکن به کار گرفته شوند .
بورس چیست؟
بورس یا بهابازار به بازاری سازمان یافته گفته می‌شود که قیمت گذاری، خرید و فروش کالا، قرارداد آتی و اوراق بهادار در آن انجام می‌پذیرد. به عبارتی دیگر بازاری است که در آن دارایی‌ها خرید و فروش می‌شوند. همچنین هرزمانی شرایطی فراهم شود که بین خریدار و فروشنده رابطه برقرار شود و معامله ای صورت بگیرد بازار تشکیل شده است.
نحوه شکل گیری بورس
اولین بورس جهان در قرن هفدهم میلادی در شهر آمستردام هلند تشکیل شد و امروزه اکثریت کشور های جهان دارای بازار بورس می باشند. فلسفه شکل‌گیری بازار بورس در دنیا، تجمیع سرمایه و تأمین مالی شرکت ها و پروژه های آن ها در قالب یک سیستم بازار منسجم، قانونمند، پیوسته و شفاف است. پایه ی اساسی تشکیل این بازارها همان مفهوم اولیه و ساده شراکت، تقسیم سود و زیان احتمالی میان شرکا است.
بورس کلمه ای فرانسوی است که معنای آن در زبان فرانسه کیف پول می باشد.
در آن زمان، بازرگانان و کسبه شهری به نام بوروژ (Bruges) در شمال غربی بلژیک، در میدانی به نام تربورس (Ter Beurze) در مقابل خانه شخصی شناخته شده به نام «واندِر بورس» جمع می‌شدند و به خرید و فروش و حراج کالا های خود می‌پرداختند.
از آن زمان به بعد مکان هایی که مردم در آن جا به حراج کالا مبادرت می‌کردند بورس می‌گفتند که به تدریج شکل توسعه یافته تر و مسقف به خود گرفت.
در ایران سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس به تصویب رسید و از ۱۵ بهمن ماه سال ۱۳۴۶ آغاز به فعالیت کرد.
لازم به ذکر است که در سال ۱۳۴۱، کمیسیونی در وزارت بازرگانی و با حضور نمایندگان وزارت دارایی، وزارت بازرگانی و بانک توسعه صنعتی و معدنی ایران تشکیل و موافقت‌‌نامه تأسیس بورس سهام در این کمیسیون، تنظیم شد. در اواخر همان سال ۴۱، هیئتی از بورس بروکسل به سرپرستی دبیر کل این بازار به جهت مشارکت در راه اندازی بورس ایران، به کشور دعوت شدند و بالاخره پس از چهار سال، در سال ۱۳۴۵ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار در مجلس تصویب شد و برای اجرا از طرف وزارت اقتصاد به بانک مرکزی ابلاغ شد.
همانطور که ذکر شد حدود یک سال بعد از ابلاغ قانون تشکیل بورس اوراق بهادار، در پانزدهم بهمن‌ماه سال ۱۳۴۶ و با انجام چند معامله بر روی سهام بانک توسعه صنعتی و معدنی که بزرگ‌ترین مجتمع واحدهای تولیدی و اقتصادی در آن تاریخ به شمار می‌رفت، به‌طور رسمـی فعالیت خود را آغاز کـرد.
بورس کالا
بورس کالا بازاری است متشکل و سازمان یافته که در آن به طور منظم کالا های معین با روش هایی از قبل تعریف شده مورد معامله قرار می‌گیرند و به طور منظم و دائم فعال است. در این بازار تعداد زیادی عرضه‌کننده و خریدار از طریق کارگزاران اقدام به معامله می‌کنند، به طور کلی بورس کالا در ایران در چند زمینه فعالیت دارد که البته در حال گسترش در حوزه های دیگر نیز می باشد، این حوزه ها تحت عنوان رینگ های فلزات، پتروشیمی و معاملات مشتقه که فعلا منحصر به معاملات آتی سکه طلا است نام گذاری شده اند.
همچنین معاملات در این بازار بصورت نقد،نسیه و سلف برای انواع محصولات کشاورزی و صنعتی انجام می شود و به بازار های فیزیکی، فرعی، و مالی تقسیم می شود که هر یک بخش های مختلفی دارند تا کالا های پذیرفته شده در بورس کالا را در خود جای دهند.سهام شرکت بورس کالا نیز با نماد معاملاتی کالا در بازار قابل خرید و فروش است و درآمد آن حاصل از کارمزد معاملات کالایی زیر نظر این شرکت است.
در بورس کالا معمولا مواد خام و مواد اولیه مورد معامله قرار می‌گیرد. هر بورسِ کالا را با نام همان کالایی که مورد معامله قرار می‌گیرد، نام‌گذاری می‌کنند. مثل بورس نفت یا گندم.
از دلایل اصلی بوجود آمدن بورس کالا، عدم نظارت بر فعالیت های معامله گران بود. قبل از راه‌اندازی بورس کالا، معامله‌گران با بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار ریسک های متفاوتی رو‌به‌رو می‌شدند. به طور مثال ممکن بود فردی نیاز به فروش کالای خود داشته باشد اما طرف دیگر قرارداد را نشناسد، از سابقه معاملاتی او باخبر نباشد و حتی از اعتبار طرف مقابل اطلاعاتی نداشته باشد. در این مواقع طرفین با ریسک عدم ایفای تعهدات مواجه می‌شدند. که این بازار در به کاهش رساندن این ریسک کمک کرد.
بورس ارز
در بورس ارز همانند اسم آن کار خرید و فروش پول های خارجی انجام می‌گیرد.
بازاری است که در آن ارزها در مقابل یکدیگر معامله می‌شوند و به شکلی میزان ارزش آنها نسبت به یکدیگر در این بازار موجب می‌شود که بازاری پویا و فعال باشد.
در حال حاضر شرکت های بزرگ، صادرکنندگان، واردکنندگان و مردم عادی نیز به بازار بورس ارز دسترسی داشته و در آن معامله می کنند. معامله ارز به معنی خرید همزمان یک ارز و فروش ارز دیگر است، و ارزها همواره به صورت دوتایی معامله می‌شوند. مانند یورو و دلار.
لازم است بدانید که همچنان بانک های مرکزی کشور ها نقش اساسی را در این بازار ایفا می‌کنند و میتوانند تاثیرات مهمی را در این بازار ایجاد کنند . برعکس بازار های سهام که مکان فیزیکی مشخصی دارند، معاملات در بازار جهانی ارز در مکان خاصی متمرکز نشده است. در واقع بازار بورس ارز یک بازار بین بانکی است که ارتباطات بین طرفین از طریق تلفن یا شبکه الکترونیکی هدایت و کنترل می‌شود. البته شبکه سوئیفت توسط بانک ها مورد استفاده قرار می‌گیرد که زبان مشترک بانکداری بین‌المللی است. بازار ارز پنج روز هفته فعال است و دو روز شنبه و یکشنبه تعطیل می باشد.
اولین تفاوت بازار بورس ازر با دیگر بورس ها این است که در بازار بورس سهام شما با پرداخت مقداری پول، سهام یک شرکت را خریداری می‌کنید و مالک آن می‌شوید ولی در بازار بورس ارز هرچند شما خرید و فروش می‌کنید ولی مالک آن ارز نیستید و در واقع سود و ضرری که از نوسان قیمت ارزها به دست می‌آورید بر سرمایه شما می‌افزاید.
در این بازار بورس یک ارز به تنهایی ارزش گذاری نمی شود و در مقایسه با ارز دیگر ارزش گذاری می‌شود. همچنین در بازار بورس ارز در دو جهت میتوان سود برد یعنی هم در روند نزولی قیمت و هم در روند صعودی آن، ولی در بازار بورس سهام تنها میتوان در بالا رفتن قیمت به سود رسید.
از مزایا بازار بورس ارز میتوان به شناور بودن آن اشاره کرد، به این معنی که این بازار در هر لحظه در حال تغییر و نوسان است. در بازار بورس ارز اگر شخص در معامله ای ضرر کند ممکن است تا ساعتی بعد، به دلیل شناور بودن و تغییرات قیمت در یک معامله دیگر، سودی چند برابر به دست آورد به طوری که آن ضرر را جبران کند.
بورس ارز یک بازار ۲۴ ساعته است که هر روز با گشایش بازار نیوزیلند آغاز شده و با شروع هر روز کاری در هر مرکز مالی در سراسر دنیا ادامه می‌یابد. حدود نیم ساعت قبل از بسته شدن بازار شیکاگو، روز جدید در نیوزیلند آغاز می‌شود و این یعنی پویایی کامل این بازار که جزو مزایای آن محسوب می‌شود.
نقد شوندگی بسیار بالا در این بورس یکی از ویژگی های مثبت این بازار به حساب می آید و به این معنی است که این بازار همیشه مشتری برای خرید یا فروش حضور دارد. به عبارت دیگر هر زمانی معامله‌گر تصمیم به خرید یا فروش گرفت، می‌تواند در کمتر از یک ثانیه معامله را ببندد و خرید یا فروش را پایان دهد.
بورس اوراق بهادار
اوراق بهادار نوعی دارایی نامشهود است و به این معناست که برگه ای دارای بها و ارزش می باشد. در بورس اوراق بهادار دارایی های مالی از قبیل سهام، اوراق مشارکت و… مورد معامله قرار می‌گیرند. همچنین یک بازار متشکل و رسمی سرمایه است که در آن خرید و فروش سهام شرکت ها یا اوراق قرضه دولتی و یا مؤسسات معتبر خصوصی، تحت ضوابط، قوانین و مقررات خاصی انجام می‌شود. در ایران به بازار خرید و فروش اوراق بهادار که به صورت رسمی و دائمی در محل معینی تشکیل می‌شود، بورس اوراق بهادار می گویند.
این معاملات در بازار بورس بر اساس قوانین و مقررات مصوب انجام می گیرد.
- وظیفه اصلی بورس اوراق بهادار، فراهم آوردن بازاری شفاف و منصفانه برای دادوستد اوراق بهادار پذیرفته شده و همچنین سیستمی مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضای آن است. مسئولیت های بورس اوراق بهادار شامل موارد زیر می باشد
- پذیرش یا لغو پذیرش اعضا شامل کارگزاران، معامله‌گران، بازارگردانان و مشاوران و مدیران سرمایه‌گذاری
- پذیرش یا لغو پذیرش ابزارهای مالی قابل دادوستد در بورس
- فراهم آوردن یک سیستم دادوستد مناسب و کارآمد
- فراهم آوردن یک سیستم مناسب و کارآمد برای تسویه و پایاپای دادوستد
- فراهم آوردن یک سیستم مناسب برای نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا
- فراهم آوردن امکانات و تسهیلات لازم برای توزیع و انتشار اطلاعات مربوط به دادوستد و نیز سایر اطلاعات لازم برای تصمیم‌گیری درباره دادوستد اوراق بهادار.
بورس مسکن
در بورس مسکن، کار خرید و فروش املاک و مستغلات انجام می‌گیرد.
در این بورس عرضه املاک و دارایی های شرکت های دولتی که مطابق با قانون رفع موانع تولید بوده و شرکت های دولتی باید دارایی های مازاد خود را به فروش برسانند.
موضوع مهم و اصلی صندوق های زمین و ساختمان هستند، ماهیت این صندوق ها تامین مالی و سوق دادن نقدینگی به سمت ساخت و ساز است. این طرح حاصل همکاری بین وزارت راه و شهرسازی و سازمان بورس است. بر این اساس که نقدینگی بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار مورد نیاز برای اجرای پروژه های ساختمانی با فروش به صورت سهام تامین مالی می شود.
امروزه بورس مسکن به عنوان یکی از راه های کنترل بازار مسکن معرفی شده است و کارشناسان امیدوارند شفاف سازی قیمت ها توسط آن انجام شود.
با توجه به اینکه در جامعه ما مسکن را نیز در کنار طلا و دلار نوعی دارایی است، مردم نیز تمایل به سرمایه‌گذاری در آن را دارند. تفاوت بازار آزاد و بورس مسکن در این است که سرمایه‌گذاری در بورس با ضرر همراه است حضور در این بازار با ترس همراه است و به همین منظور مطالعه و تحقیق نیاز است؛ اما این موارد در مورد بازار آزاد وجود ندارد و مردم می‌دانند که در مسکن همیشه قیمت‌ها بالا میرود، درست است در زمان رکود کمی کاهش می‌یابد اما جهش بعد از آن ضرر ها را جبران خواهد کرد. همچنین در صورت راه‌اندازی بورس مسکن در قالب قرارداد آتی می توان سهام خرید یک واحد مسکونی را در بورس کالا خرید و فروش کرد. البته این امکان وجود دارد که با قیمت روز، ساختمانی را که در آینده ساخته می‌شود خریداری کرد و به این گونه از تورمی که این روزها شاهد گریبان کشور و مردم را گرفته تا حدودی در امان ماند.
به همین جهت افرادی که می خواهند خانه بخرند و از طرفی نگران افزایش قیمت ها هستند، این امکان را دارند که تمام سهم های یک واحد مسکونی را که در بازار آتی بورس کالا عرضه می‌گردد به صورت یک جا خریداری نموده و پس از بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار اتمام کار ساخت آن یک واحد ساختمانی داشته باشند. در این طرح، به راحتی میتوان با خرید چند سهم چند متر از یک واحد را به دست آورد. به این صورت برای خرید یک واحد ۱۰۰ متری پرداخت میلیاردی لازم نبوده و می‌شود با خرید تک سهم‌ها در بلندمدت صاحب آن خانه شد.
این موضوع در کشور ما که در حال تجربه نرخ تورم بسیاری بالایی است بسیار پرسود خواهد بود زیرا پس‌انداز کردن پول در بلندمدت باوجود چنین نرخ تورمی نه تنها ارزش آفرین نیست بلکه روند نزولی شدیدی نیز دارد. این موضوع مانع خرید خانه از طریق نظام پس‌انداز می شود. در نتیجه، این ابزار بورسی قادر خواهد بود برای خانه‌دار کردن مردم کاربرد داشته باشد.
بازار بورس انرژی
در این بازار حامل های انرژی و اوراق بهادار بر پایه این حامل ها معامله می‌شود.
اهداف بورس انرژی ایجاد شفافیت در بازار، کشف قیمت دقیق حامل‌های انرژی و رفع انحصار است.
بازار بورس انرژی به دو بازار فیزیکی و مشتقه تقسیم می‌شود، افراد حقیقی از طریق بازار مشتقه میتوانند اقدام به معامله کنند. امکان معامله در بازار فیزیکی بورس انرژی برای افراد حقیقی وجود ندارد. تفاوت مهم این دو بازار این است که در بازار فیزیکی کالاها مورد معامله قرار می گیرند و در بازار مشتقه اوراق مبتنی بر کالا معامله می شود. بازار فیزیکی شامل سه تابلوی برق، نفت و گاز و تابلوی سایر حامل های انرژی و بازار مشتقه شامل سه تابلوی قرارداد سلف موازی استاندارد، قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله است. در بازار فیزیکی معاملات در قالب قراردادهای نقدی، نسیه، سلف، کشف پریمیوم انجام میپذیرند و قراردادهای آتی، اختیار معامله و سلف موازی استاندارد و … نیز قابلیت معامله در بازار مشتقه را دارند. در این بازار فقط مشتریان حقوقی حق خرید دارند بجز در اوراق سلف که افراد حقیقی هم حق خرید دارند.
بورس انرژی ایران در اسفند ماه سال ۹۱ با هدف ایجاد بازاری شفاف کارآمد با نقد شوندگی و رقابت پذیری بالا، کشف قیمت منصفانه و انحصار زدایی در بازار معاملات بخش انرژی تشکیل شد.
نظرات و تصمیمات هیئت رئیسه مجلس در مورد بورس
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی مطرح کرد: دولت بعضاً سوءاستفاده‌هایی از بازار بورس به نفع خودش دارد که به زودی مجلس تصمیمات جدی برای ساماندهی این بازار اتخاذ می‌کند. حسینعلی حاجی دلیگانی با اشاره به اقدامات مجلس برای ساماندهی بازار بورس، اظهار داشت: در مجلس اقدامات خوبی برای بهبود بازار بورس انجام و جلسات متعددی در این زمینه برگزار شده است. همچنین مجلس شورای اسلامی زوایای مختلف بازار بورس را مورد بررسی و خلا ها و نقاط ضعف آن را شناسایی کرده است اما با وجود این ها، هنوز در مدیریت بازار بورس مشکلاتی وجود دارد.
همچنین ایشان تصریح کرد: نکته دیگری که در این زمینه وجود دارد، آن است که دولت در برخی از مقاطع از بازار بورس به نفع خودش سوءاستفاده می کند. زمانی که دولت می‌خواهد سهام خودش را به فروش برساند، با همکاری برخی از سهامداران عمده قیمت آن سهام را افزایش می دهد و زمانی که سهام خود را عرضه کرد و به فروش رساند، بازار را رها می‌کند تا قیمت‌ها سقوط کند.
وی در ادامه گفت: در واقع از این طریق، دولت سهام‌های خودش را با قیمت گزافی به فروش می‌رساند اما مردم که این سهام‌ها را خریداری می‌کنند، دچار ضرر و زیان می‌شوند.
ابزارهای تامین مالی مسکن از طریق بازار سرمایه (با تاکید بر: اوراق رهنی، اوراق سلف موازی مسکن، صکوک وکالت، صندوق زمین و ساختمان و صندوق املاک و مستقلات)
بخش مسکن به عنوان موتور محرک اقتصاد به شمار میرود و بیش از ۱۲۰ صنعت به طور مستقیم و غیرمستقیم با آن در ارتباط میباشد. تقویت مالی این بخش، رونق سایر حوزههای مرتبط را به دنبال دارد و هرگونه ایجاد اختلال در آن، موجب ایجاد بحران مالی و به دنبال آن بحران اقتصادی و اجتماعی در جامعه خواهد شد. به همین دلیل تامین مالی و سیاستهای بخش مسکن همواره یکی از اصلیترین دغدغه های نهادهای سیاستگذار و اجرایی کشور بوده است. در این مقاله با رویکرد کاربردی و با استفاده از مطالعات کتابخانهای و روش توصیفی- تحلیلی به تبیین و معرفی اوراق رهنی، اوراق سلف موازی مسکن، صکوک وکالت، صندوق زمین و ساختمان و صندوق املاک و مستقلات به عنوان جدیدترین ابزارهای تامین مالی بخش مسکن از طریق بازار سرمایه پرداخته شده است . یافته های تحقیق نشان میدهد که ابزارهای تامین مالی معرفی شده میتوانند به عنوان ابزارهای کاربردی و مفید از طریق ظرفیتهای موجود در بازار سرمایه به تامین مالی بخش مسکن و درنهایت به رشد اقتصادی کشور کمک شایان نمایند. همچنین این ابزارها مطابق با اهداف و انگیزههای مشتریان، تناسب با روحیات و سلایق سرمایه گذاران،میزان نقد شوندگی اوراق و. طراحی شده اند و همچنین از جهت مهمترین معیارهای اقتصاد کلان شامل اثرگذاری بر روی رشد و توسعه اقتصادی، عدالت توزیعی و قابلیت برای اجرای سیاستهای پولی و مالی میتوانند به عنوان ابزار مالی مناسب در بازار سرمایه کشور، جهت تامین مالی بخش مسکن به کار گرفته شوند .
پیمانکاران اوراق اسناد خزانه را در بورس نقد نمی‌کنند
اخبار پولی مالی- ۲۳.۵ هزار میلیارد تومان اوراق خزانه به پیمانکاران داده شد تا در بازار سرمایه به فروش برسانند اما این اوراق به فروش نرسیده و بخش زیادی از آن در دست پیمانکاران است.
به گزارش اخبار پولی مالی به نقل از بازار سرمایه، مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار در گفتگو با اخبار نیمروزی شبکه یک با بیان این مطلب و در پاسخ به این سوال که از مجموع اوراقی (اوراق دولتی) که در سال جاری منتشر شده است چه میزان وارد بازار سرمایه شده و به فروش رفته و چه میزان در بانک مرکزی به فروش رفته است، گفت: در سال جاری که یکی از سخت‌ترین سال‌ها به لحاظ تأمین بودجه دولت بوده است، اوراق بهادار دولتی در بازار سرمایه منتشر شده است.
میثم فدایی افزود: یکی از این اوراق که توسط دولت در بازار سرمایه منتشر شده، اوراق خزانه بوده به این صورت که این اوراق در قالب تهاتر بدهی‌های دولت با پیمانکاران منتشر و در اختیار سازمان برنامه و بودجه قرار گرفته و سازمان برنامه و بودجه نیز این اوراق را در اختیار بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار پیمانکاران قرار داده تا در یک بازار نقد شونده بازار سرمایه، این اوراق به پیمانکاران ارائه شده تا با فروش آن، تأمین مالی کنند.
فدایی ادامه داد: جالب آن است که ۶۷ همت (هزار میلیارد تومان) از این اوراق توسط وزارت اقتصاد در اختیار سازمان برنامه و بودجه قرار گرفته اما هنوز در اختیار پیمانکاران قرار نگرفته است، اما اوراقی که دولت در بازار سرمایه منتشر کرده و منابع نقدی را از بازار سرمایه در دو بخش اوراق سلف دولتی و اوراق مرابحه دولتی تأمین کند.
مدیر نظارت بر نهادهای مالی سازمان بورس و اوراق بهادار تصریح کرد: دولت توانسته در بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار بخش اوراق سلف دولتی ۱۱ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان و در اوراق مرابحه دولتی هم ۳۴ میلیارد تومان را از بازار سرمایه به صورت نقد تأمین مالی کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا دولت با فروش اوراق بدهی در بازار سرمایه باعث شده که شرکت‌ها یا صندوق‌ها سهام فروخته و پول خود را اوراق دولتی خریده و از این طریق موجب ریزش بازار شوند، گفت: صندوق‌های سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه که دارای حجمی بیش از ۵۵۰ هزار میلیارد تومان هستند پشتوانه‌ای بسیار خوب در این زمینه برای حمایت از بازار سرمایه بوده و هستند.
به گفته فدایی؛ در حال حاضر حجم صندوق‌های بازارگردانی به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان می‌رسد که وظیفه ایجاد نقدشوندگی در بازار سرمایه را بر عهده دارند و طی ۷ ماه گذشته بالغ بر ۴۲ هزار میلیارد تومان خرید سهام را انجام داده و ۲۸ هزار میلیارد تومان نیز فروش سهام و به طور خالص حدود ۱۴ هزار میلیارد تومان خرید سهام را در برنامه فعالیت خود داشته اند.
وی افزود: علاوه بر صندوق‌های بازارگردانی سایر صندوق‌ها نیز در بازار سرمایه فعال بودند به طوری که صندوق‌های با درآمد ثابت نیز ۱۱ هزار و ۶۰۰ میلیارد تومان خرید سهام را در بازار سرمایه انجام داده اند.
وی خاطر نشان کرد: بازار سرمایه آینه تمام نمای اقتصاد کشور است اما با دو ابهام سیاسی و اقتصادی در فعالیت‌های خود مواجه است.
فدایی اظهار کرد: بازار سرمایه در بخش ابهام‌های سیاسی بازار سرمایه منتظر به نتیجه رسیدن اقدامات دولتمردان برای رفع موانع موجود است و در بحث مربوط به ابهام‌های اقتصادی نیز که شامل قیمت‌گذاری دستوری در صنایع مختلف است، خواهان رفع مسائل و مشکلات موجود است.
عملکرد کدام تامین سرمایه قابل قبول است؟
طی سال‌های گذشته بازار سرمایه ایران با رشد و توسعه روزافزونی همراه بوده و بر این اساس با افزایش سهم بازار سرمایه در تأمین مالی شرکت‌ها و صنایع، نقش و کارکرد نهادهای مالی واسط در این تأمین مالی نیز تعیین‌کننده و حائز اهمیت بیشتری خواهد شد.
طی سال‌های گذشته بازار سرمایه ایران با رشد و توسعه روزافزونی همراه بوده و بر این اساس با افزایش سهم بازار سرمایه در تأمین مالی شرکت‌ها و صنایع، نقش و کارکرد نهادهای مالی واسط در این تأمین مالی نیز تعیین‌کننده و حائز اهمیت بیشتری خواهد شد. با این تفاسیر و براساس قانون بازار اوراق بهادار، شرکت تامین سرمایه به عنوان واسطه بین ناشر اوراق بهادار و عامه فعالیت می‌کند و می‌تواند فعالیت‌های کارگزاری، معامله گری، بازارگردانی، مشاوره، سبدگردانی، پذیره نویسی، تعهد پذیره نویسی و فعالیت‌های مشابه را با اخذ مجوز از سازمان انجام دهد. خدمات تامین مالی شرکت‌ها، مدیریت دارایی و مشاروه مالی سه حوزه فعالیت اصلی این نوع شرکت‌هاست، این روزها با افزایش حجم و عمق بازار سرمایه شرکتهای تامین سرمایه نیز نقش بیشتری در تامین مالی به دست آورده‌اند. همچنین شرکتهای تأمین سرمایه با توجه به محدودیتی که در اساسنامه دارند، به صورت مستقیم اقدام به سرمایه‌گذاری نمی‌کنند، بلکه منابع مالی مورد نیاز شرکت‌ها را از طریق انتشار اوراق و جذب سرمایه‌های خرد سرمایه‌گذاران تأمین می‌نمایند و در فرآیند تأمین مالی، شرکت را همراهی می‌کنند. بر این اساس شرکتهای تأمین سرمایه در اولین قدم برای تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی، اقدام به مشاوره با شرکت متقاضی تأمین مالی می‌کنند که با توجه به موضوع فعالیت، ساختار سرمایه و وضعیت عملکرد و سودآوری شرکت‌ها و همچنین بررسی طرح مورد نیاز برای تأمین مالی، مناسب‌ترین روش تأمین مالی با کمترین زمان و هزینه را به شرکتهای متقاضی تأمین مالی پیشنهاد می‌دهند. شایان ذکر است یکی از روش‌های متداول تأمین مالی در بازار سرمایه، انتشار اوراق بدهی است که شرکتهای تأمین سرمایه با توجه به نیاز شرکت برای تأمین مالی و ساختار شرکت، اوراق بدهی متناسب با بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار نیاز شرکت را معرفی می‌کنند. در فرآیند تأمین مالی شرکت‌ها و انتشار اوراق بدهی، شرکتهای تأمین سرمایه، تعهد پذیره‌نویسی و بازارگردانی اوراق را عهده‌دار می‌شود که به موجب قبولی سمت تعهد پذیره‌نویسی، پذیره‌نویسی کل اوراق منتشره در بازه زمانی مجاز تضمین می‌شود و در واقع ریسک عدم فروش اوراق و جمع‌آوری وجوه را برای شرکت پوشش میدهد. همچنین به موجب قبولی سمت بازارگردانی، نقدشوندگی اوراق منتشره در کل مدت اوراق تضمین می‌شود و با تنظیم عرضه و تقاضای بازار، ریسک نقدشوندگی را برای خریداران اوراق و سرمایه‌گذاران پوشش میدهد.
یکی دیگر از وظایفی که مطابق اساسنامه، شرکتهای تأمین سرمایه عهده‌دار آن هستند مشاوره در خصوص اصلاح ساختار مالی شرکت‌ها، از طریق افزایش سرمایه است. افزایش سرمایه می‌تواند از محل سود انباشته (سهام جایزه)، آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران، تجدید ارزیابی دارایی‌ها و یا صرف سهام باشد. شرکتهای تأمین سرمایه با بررسی ساختار مالی شرکت و صورت‌های مالی، بهترین روش افزایش سرمایه را به شرکت متقاضی پیشنهاد داده و مجوزهای لازم را از سازمان بورس و اوراق بهادار دریافت می‌نمایند. در همین راستا نیز تعهد پذیره‌نویسی سهام عرضه شده را به عهده می‌گیرند که به موجب قبولی سمت تعهد پذیره‌نویسی، پذیره‌نویسی کل سهام عرضه شده تضمین می‌شود. یکی دیگر از وظایفی که شرکتهای تامین سرمایه عهده‌دار آن هستند مشاوره در خصوص عرضه و پذیرش سهام شرکت‌ها در هر یک از بازارهای بورس اوراق بهادار تهران یا فرابورس ایران است. با توجه به مزایایی که عرضه سهام شرکت‌ها در بورس و فرابورس دارد و همچنین نظر به اینکه شرکتهای سهامی عام همواره از حمایت دولت و مزایای بیشتری نسبت به سایر شرکت‌ها برخوردارند، بسیاری از شرکت‌ها تمایل به عرضه سهام خود در بازار سرمایه دارند. در این فرآیند، شرکتهای تأمین سرمایه به عنوان مشاور عرضه و پذیرش در کنار شرکت‌ها قرار می‌گیرند، شرکت‌ها را ارزش‌گذاری کرده و مراحل مقدماتی عرضه سهام شرکت‌ها در بازار سرمایه را انجام می‌دهند. همچنین تعهد خرید سهام عرضه شده را به عهده می‌گیرند که به موجب قبولی سمت تعهد خرید، فروش رفتن کل سهام عرضه شده تضمین می‌شود. یکی دیگر از زمینه‌های ارایه مشاوره توسط شرکتهای تأمین سرمایه، ادغام و تملیک شرکت‌هاست. ادغام و تملیک بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار به بهبود کسب و کار و وضعیت شرکت‌ها و همچنین افزایش رقابت کمک می‌کند. در فرآیند ادغام، دو یا چند شرکت با توافق کامل یکدیگر، با هم ترکیب می‌شوند و یک شرکت جدید را به وجود می‌آورند. در فرآیند تملیک نیز یک شرکت مالکیت شرکت کوچک‌تر را خریداری می‌کند و آن را تحت کنترل خود در می‌آورد. شرکتهای تأمین سرمایه مشاوره‌های لازم را در زمینه این فرآیند به شرکت‌ها ارایه داده و مراحل لازم را اجرا می‌کنند. درحال حاضر ۱۰ تامین سرمایه در بازارسهام فعالیت می‌کنند که از میان این ۱۰ آنها تنها شرکتهای تامین سرمایه امین، نوین، بانک ملت، امید و لوتوس در بورس پذیرفته شده‌اند و پذیره نویسی تامین سرمایه دوماند نیز در بازار فرابورس به پایان رسیده است. براساس گزارشی که طی ماه گذشته از عملکرد شرکتهای تامین سرمایه به دست آمد میزان سرمایه تامین سرمایه امید معادل با ۷۰۰۰ میلیارد ریال است. همچنین تامین سرمایه‌های لوتوس و مسکن به ترتیب با ۳۰۱ و ۱۹۰ هزار میلیارد ریال دارایی تحت مدیریت در صندوق‌ها، قرار دارند. این نکته نیز حائز اهمیت است که ۱۷۰ هزار میلیارد ریال از دارایی‌های تحت مدیریت تامین سرمایه مسکن مربوط به صندوق واسطه‌گری مالی یکم (دارا یکم) است. ارزش مجموع دارایی‌های تحت مدیریت شرکتهای تامین سرمایه در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری در حدود ۱.۵۵۲ هزار میلیارد ریال است. در سال‌های اخیر شاهد افزایش حجم تأمین مالی دولت و سازمان‌های دولتی و شهرداری‌ها از طریق بازار سرمایه بوده‌ایم به‌طوری که بر اساس روندی کاملا رو به رشد در حال حاضر، حجم اوراق دولتی قابل‌معامله در بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار بازار سرمایه از حجم اوراق شرکتی پیشی گرفته است. طبق آخرین آمار منتشره توسط سازمان بورس و اوراق بهادار از حدود ۱، ۳۶۶ هزار میلیارد ریال مانده اوراق بدهی منتشره در بازار برای پایان آذر ماه ۱۳۹۸، حدود ۱، ۱۳۹ هزار میلیارد ریال معادل ۸۳ درصد متعلق به دولت و حدود ۱۳ درصد (۱۷۴ هزار میلیارد ریال) سهم اوراق شرکتی و مابقی یعنی ۴ درصد (۵۳ هزار میلیارد ریال) مربوط به اوراق مشارکت شهرداری‌ها است. بنابراین علاوه بر شرکت‌ها، دولت و شهرداری‌ها نیز از تأمین مالی از طریق بازار سرمایه سهم درخور توجهی دارند. براساس آمار منتشره، شرکتهای تأمین سرمایه و صندوق‌های سرمایه‌گذاری تحت مدیریت ایشان یکی از مشتریان پرقدرت اوراق دولتی در بازار هستند که هم به عنوان سرمایه‌گذار و هم به عنوان متعهد پذیره‌نویس و بازارگردان در فرآیند انتشار و فروش آن نقش‌آفرینی می‌کنند. این موضوع میزان کفایت سرمایه و در نتیجه میزان پاسخگویی تأمین سرمایه‌ها به نیازهای بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار تأمین مالی شرکتهای متقاضی را تحت تأثیر قرار خواهد داد. وضعیت شرکت تامین سرمایه امید: عمده درآمد تامین سرمایه امید از محل‌های درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری و بازارگردانی بوده است. بیشترین درآمد بازارگردانی در سال مالی منتهی به ۰۹/ ۹۸، مربوط به اوراق اجاره و مرابحه بوده است. بیشترین درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها نیز مربوط به سود حاصل از صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سود تضمین شده اوراق مرابحه بوده است. افزایش سود حاصل از سرمایه‌گذاری در اوراق بهادار دوره هفت ماه منتهی به ۰۴/ ۹۹ ناشی از فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه‌گذاری بوده که با توجه به روند آتی بازار سرمایه تکرار‌پذیری این درآمد با قطعیت همراه نیست. همچنین این تامین سرمایه تعهد پذیره‌نویسی ۶، ۰۰۰ میلیارد ریال انواع اوراق تأمین مالی شامل پذیره‌نویسی ۲، ۵۰۰ میلیارد ریال از ۷، ۰۰۰ میلیارد ریال اوراق مرابحه شرکت تولید اتومبیل سایپا (سهامی عام) در قالب کنسرسیوم، ۱، ۵۰۰ میلیارد ریال از ۳، ۰۸۷ میلیارد ریال بررسی نقد شوندگی اوراق سلف در بازار اوراق رهنی شرکت ایران‌خودرو (سهامی عام)، ۱، ۰۰۰ میلیارد ریال از
۱۰، ۰۰۰ میلیارد ریال اوراق منفعت شرکت توسعه نفت و گاز صبا اروند (سهامی خاص) در قالب کنسرسیوم و ۱، ۰۰۰ میلیارد ریال از ۵، ۰۰۰ میلیارد ریال اوراق اجاره شرکت توسعه اعتماد مبین (سهامی خاص) در قالب کنسرسیوم. مدیریت صندوق‌های سرمایه‌گذاری؛ تعداد صندوق‌های تحت مدیریت شرکت در سال جاری به ۴ نوع افزایش یافت که عبارتنداز: صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله بذر امیدآفرین از نوع سهام، صندوق سرمایه‌گذاری گنجینه امید ایرانیان از نوع با درآمد ثابت، صندوق سرمایه‌گذاری اختصاصی بازارگردانی امید ایرانیان و صندوق طلای زرافشان. عملکرد مالی شرکت تامین سرمایه تنوین: عمده درآمد تامین سرمایه نوین از محل تعهد پذیره‌نویسی، سود سپرده بانکی و سرمایه‌گذاری‌ها است. در سال مالی ۱۳۹۸ عمده درآمد تعهد پذیره‌نویسی، مربوط به تعهد اوراق بدهی دولت بوده است. افزایش سهم سرفصل درآمد سرمایه‌گذاری‌ها در چهار ماهه منتهی به ۰۴/ ۹۹ مربوط به واگذاری ۴ درصد بیمه نوین و ۵ درصد رایان هم‌افزا بوده است. طی چهار ماه ابتدایی سال جاری تنوین درآمدی از محل تعهد پذیره‌نویسی شناسایی نکرده است. اگرچه جدیدا طبق اعلام شرکت تعهد پذیره‌نویسی و بازارگردانی اوراق سلف موازی استاندارد نفت خام سنگین صادراتی شرکت ملی نفت ایران توسط شرکت انجام می‌شود. شرکت تامین سرمایه لوتوس نیز عملکرد خوبی داشت و عمده درآمد تامین این شرکت از محل درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری و بازارگردانی بوده و در سال مالی جاری سهم درآمد سرمایه‌گذاری و درآمد تعهد پذیره‌نویسی افزایش و سهم درآمد حاصل از سود سپرده‌ها کاهش یافته است. لوتوس بر خلاف سایر شرکتهای تامین سرمایه در سال مالی جاری درآمد تعهد پذیره‌نویسی فزاینده‌ای داشته است. همچنین طبق اعلام شرکت، تعهدات جدیدی به شرح زیر پذیرفته است: تعهد پذیره‌نویسی و بازارگردانی اوراق مشارکت شهرداری مشهد، پذیرش تعهدپذیره‌نویسی و بازارگردانی اوراق مشارکت شهرداری شیراز و پذیره‌نویسی اوراق مرابحه عام دولت. همچنین عمده درآمد تامین سرمایه ملت از محل درآمد بازارگردانی و تعهد پذیره‌نویسی بوده است. بیشترین درآمد تعهد پذیره‌نویسی در سال مالی منتهی به ۱۲/ ۹۸، مربوط به تعهد اوراق بدهی دولت و بیشترین درآمد بازارگردانی مربوط به بازارگردانی اوراق بوده است. طی چهار ماهه ابتدایی سال جاری درآمد تعهد پذیره‌نویسی تملت کاهش یافته است.
دیدگاه شما